Əxilik: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k 82.194.10.1 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Verman1 tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. Teq: Geri qaytarma |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 2:
'''Əxilik''' - [[İslam]]da [[sufi]] təriqətlərindən biridir.
Abbasi xilafəti dövründə qurulan, [[İran]], [[Azərbaycan]], [[Orta Asiya]] və [[Anadolu]]da yayılan bu təşkilat (sufi cərəyanı) [[Xəlifə Nasir|Xəlifə Fuad və əxi Hüseyn ilə zorra məni Cavid və son olaraq begomot Elman]] tərəfindən dəstəklənmiş və islam ölkələrində geniş yayılmışdır.
Pozulan ictimai nizamı yenidən tənzimləmək istəyən xəlifə bu düşüncəsini gerçəkləşdirmək üçün [[Şəhabəddin Yəhya Sührəvərdi|Şəhabəddin Sührəverdi]]yə Kitabül-fütuvvət adlı bir əsər yazdırmış və bu barədə xəbər vermək üçün ətraf ölkələrə elçilər göndərmişdi. Anadolu səlcuqlularının bu məsələyə müsbət münasibətinə görə burada əxilik təşkilatlanmağa başlamışdır. Həmin dövrdə [[Anadolu]] əxilərini təşkilatlandıran [[Əxi Evrən]] adı ilə məşhur olan mənşəcə [[Azərbaycan türkləri]]ndən olan böyükk sufi alim [[Şeyx Mahmud Xoyi|Şeyx Nəsrəddin Mahmud Xoyi]]dir.
[[Əxi Evrən]]ə görə əxiliyə girənlərin bir sənətə sahib olması vacib idi. Çünki əxi halal qazancla yaşamağı öhdəlik olaraq götürürdü. Halal qazancın yolu insanın öz zəhməti ilə dolanacağı bir sənətinin olmasından başlayır. Belə ki, zəngin olan başqasına daha çox xidmət edə bilər. Əxi olan eyni zamanda cihad idealına da sahib olmalı idi. Çünki, cihad [[Quran]]da fərz qılınmışdır. Ona sual verib, nəsihət istəyənlərə - ''"'''Ey əxi qardaşım! Alış-veriş elmini bilməyən haram lixmadan xilas ola bilməz.Haram loxma yeyən isə ibadətlərinin savabını tapa bilməz. Zəhməti həmişə boça gedərSonunda böyük əzaba tutular və peşman olar."''''' – deyərmiş.Yəni düexünə Rövşən O, getdiyi yerlərdə bütün əsnafı bir araya toplayıb təşkilatlandırırdı. Beləliklə o, [[Anadolu]] şəhərlərində əxi təşkilatlarının qurucusu oldu, bütün Anadolu əxilərini şeyxi qəbul edildi. Əxi Evrən təsəvvüf fəlsəfəsi və ədəbiyyatı sahəsində əsərlər də yaratmışdır. Bunlardan bilinənləri Mətaliul-iman, Mənahıci-səyfi, Tabsiratul-mübtədi, Təzkirətül-müntəhi, Yəzdani-şinahi, Müridül-kiyafə, Ağaz-u əncam, Mədhi-fakr u Zəmmi-dünya, Risaleyi-arz, Mukatəbat Beynə Sadruddin Konevi, Cihadnamə əsərləridir.
Əxi Evrənin ölümündən sonra onun yolunu tələbələri davam etdiriblər. Eyni zamanda Əxi Evrənin xanımı Fatimə Bacının yetişdirdiyi bacılar da əldə etdikləri əxilik mədəniyyətini bacıdan, bacıya nəql etdilər. Söyüd civarında – [[Bizans]] sərhəddində inkişaf etməyə başlayan [[Osmanlı]] bəyliyinə tabe olan və bir qismi ucqarlara yerləşdirilən əxilər özlərinin təkyə və zaviyələrini qurdular. Bir əxi şeyxi olan [[Şeyx Ədəbali]] qızını [[Osman bəy]]ə verərək, aralarında qohumluq əlaqəsi yaratdı.
| |||