Element: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur Teqlər: Geri qaytarıldı Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
k Əlavə məlumat Teqlər: Geri qaytarıldı Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 11:
Qalan 1,5 faiz isə Kalium, Kükürd, Natrium, Xlor, Maqnezium və az miqdarda Bor, Xrom, Kobalt, Mis, Ftor, Yod, Dəmir, Manqan, Molibden, Selen, Silisium, Qalay, Vanadium və Sinkdən ibarətdir. Bu elementlər bədənimizi təşkil edən 37 trilyona qədər hüceyrə ilə yanaşı, hüceyrə pərdəsinin xaricində qalan hüceyrədən kənar quruluşlarda da var. Orta hesabla bir kişi bədəninin 60 faizi sudur. Bu, 42 litrə bərabərdir. Bunun 23 litri hüceyrələrin içində, 19 litri isə hüceyrə xaricində yer alır. Hüceyrə xaricindəki suyun 8,45 litrini toxumalararası maye, 3,2 litrini isə qan plazması mayesi təşkil edir.
1. Bədənimizin 62 %-i oksigendən ibarətdir.
Hava okeanının 21%-ni oksigen təşkil edir. Biz nəfəs alarkən yalnız onun 4-5%-ni mənimsəyrik, qalan 16-17% oksigen isə istifadə olunmamış nəfəslə bədənimizdən xaric olur. Oksigen bizim fiziki bədənimiz üçün ən zəruri element sayılır. İnsan həyatı bu elementin çatışmazlığından şam kimi sönür. Digər tərəfdən, bədənin 63%-ni su təşkil edir və hər su molekuluna iki oksigen molekulu daxildir. Məhz oksigenin hesabına orqanizmdə əsas proses gedir - həzm, bədənin normal temperaturunun saxlanılması və onun enerji ilə təmin olunması. Bu o deməkdir ki, bizim əsas qidalarımız oksigenlə zəngin olmalıdır. Oksigenlə bütün ərzaq məhsulları, ələlxüsus, şirəli meyvələr, göyərti və tərəvəzlər zəngindir. Bu məhsullar kolori ilə yox, enerji və həyat gücü ilə zəngindir. Həmçinin nəzərə almalısınız ki, hava okeanı da oksigenlə zəngindir və o da bizim qidanın bir hissəsini təşkil edir.
2. Bədənimizin 20%-i karbondan ibarətdir. Bu, orqanik maddələrin formalaşması üçün əsas elementdir və plastik mübadilənin özülünü təşkil edir. Yer kürəsində bütün üzvi həyat - kimyəvi əsasını karbon birləşmələri təşkil edən prosesdir. Bitkilər karbonu havadan alır, insan isə bitki və canlı orqanizmlərdən. Məhz karbon birləşmələri bizim bədənimizdə sanki sobada yanırmış kimi alışaraq, orqanizmi enerji ilə təmin edir və funksional fəaliyyətimizi tənzimləyir. Qidadan alınan karbona görə bizim bədənimiz öz hüceyrələrini yaradır. Lakin karbonun bədənə daxil olan miqdarı müəyyən həddi aşmalı deyil, əks halda, tullantıların artması ciddi funksional pozuntulara səbəb olar. Deməli, qida rasionumuzda karbonla zəngin qidalar ikinci yeri tutmalıdır. Karbonla zəngin qida maddələrinin siyahısına əsasən, tərkibinə karbonlar və piylər daxil olan ərzaqlar daxildir. Piylərin bütün növləri, dənli, paxlalı, kraxmallı bitkilər, tərəvəzlər, ələlxüsus kartof, banan və sair karbonla zəngindir. Müəyyən xəstəliklər zamanı həkimin tövsiyəsi ilə bəzi karbontərkibli qidaların rasiondan çıxarılması zəruridir.
3. Hidrogen bədənimizin 10%-ni təşkil edir.
Hər su molekulunun tərkibinə adətən, iki hidrogen atomu daxildir. Beləliklə, hidrogen bütün orqanizmin maye mühitinin formalaşması üçün həyati vacib olan elementdir. Hidrogen aşağıdakı ərzaqların tərkibində kifayət qədərdir: yaşıl tərəvəzlər, şirəli meyvələr, su, süd. Bü qida məhsulları eyni zamanda, oksigenlə də zəngindirlər.
4. Azot bədənimizin 3 %-ni təşkil edir. Zülallardan ibarət amin turşularının molekullarının əsasını azot təşkil edir. Azotsuz üzvi varlıqların fiziki mövcudluğu sadəcə, mümkün deyil. Azotla zülallı ərzaq məhsulları zəngindir. Bu sıraya ət, yumurta, süd, kəsmik, paxlalı bitkilər, müxtəlif ceviz növləri və sair daxildir.
5. İnsanın ümumi çəkisinin 2,5 %-i kalsiumdur. Kalsiym dişlərin, sümüklərin formalaşmasında, ürək-damar fəaliyyətinin tənzimlənməsində və əsəb sisteminin fəaliyyətində ciddi rol oynayır, ana südünün tərkib hissəsinə daxildir. Kalsium qanın qatılaşmasını normal səviyyədə saxlayır, immun sisteminin fəaliyyətini tənzimləyir. Bu elementin çatışmazlığı orqanizmin xəstəliklərə qarşı müqavimətini azaldır. Kalsium çatışmadıqda düşünmək qabiliyyəti zəifləyir, yaddaş pozulur və insanın ruhu halsız, zəif düşür. Dişlər tez xarab olmağa başlayır, sümüklər möhkəmliyini itirir və insanın normal həyatı mümkünsüz olur. Kalsium toxumalarda böyük miqdarda olur və onun izafi məsrəfi immun sistemini dağıdır, əqli və fiziki sağlamlığa zərbə vurur. Kalsiumla bütün tərəvəzlər - göyərti, ispanaq, kərəviz, cəfəri və başqaları, şirəli sitrus meyvələri, alma, armud, manqo, ananas, nar, yemiş və üzüm zəngindir. Süd məhsulları, paxlalı bitkilər və qoz da kalsiumla zəngindir (yağdan başqa). Kalsium yumurta, xırda balıq və bütün dəniz məhsullarının da tərkibində kifayət qədərdir.
6. Kalium insan orqanizminin 0,25 %-ni təşkil edir. Kalium duzları yumşaq toxumaların normal vəziyyətinin qorunmasına xidmət edir, onların elastikliyini mühafizə edir və natrium duzları ilə yanaşı bir sıra proseslərdə iştirak edir. Natrium və kaliumun xassələrinə görə bir-birlərinə yaxın olmalarına baxmayaraq, qeyd etmək lazımdır ki, zərurilik baxımından kalium natriumu üstələyir. Belə ki natriumun orqanizmdə nəzərəçarpacaq dərəcədə çatışmaması boyun inkişafını ləngidir, orqanizmin ümumi müqavimət qabiliyyətini zəiflədirsə, kaliumun çatışmazlığı hətta ölümün baş verməsi ilə nəticələnə bilər. Bu kimyəvi elementlə tərkibində natrium olan bütün qida məhsulları zəngindir.
7.Natrium insan orqanizminin cəmi 0,1%-ni təşkil edir. Qanın plazmasına natrium duzları daxildir.
Natrium mübadilə və digər proseslərdə vacib rol oynayır. Natriumla tərəvəzlər, meyvələr, süd və karbohidrogenli ərzaqlar və canlı heyvan mənşəli olmayan bütün ərzaqlar zəngindir.
8. Ümumi çəkimizin 0,1%-ni fosfor təşkil edir. Bu kimyəvi element əsəblərin, yumşaq toxumaların, sümüklərin dişlərin və s. formalaşmasında və bərpasında iştirak edir. İstisnasız bütün ərzaq məhsullarının tərkibində müəyyən miqdarda fosfor olur. Beləliklə bizim bədənimizdə elementlərdən ibarətdir.
| |||