Vikipediya

"Yeni il bayramı" səhifəsinin versiyaları arasındakı fərqlər

Məqalə Müzakirə

Yeni il bayramı (redaktə)

20:09, 4 yanvar 2022 versiyası

438 bayt əlavə edildi ,  1 il öncə
Düzəlişin təsviri yoxdur.
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
Teqlər: Geri qaytarıldı Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Redaktənin izahı yoxdur
Teq: Geri qaytarma
Bəzi fərziyyələrə görə Yeni ili ilk dəfə qədim çinlilər qeyd ediblər. Digər mənbələrdə bu, qədim germanlar və romalıların adı ilə bağlanır. Başqa bir mənbə isə ənənənin [[Mesopotamiya]]da yarandığını sübut etməyə cəhd edir<ref>{{Cite web |title=Yeni il tarixi haradan başlayır |url=http://bizimasr.media-az.com/arxiv_2003/dekabr/261/serbest.html |access-date=2008-12-15 |archive-date=2006-12-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061201230751/http://bizimasr.media-az.com/arxiv_2003/dekabr/261/serbest.html |url-status=dead }}</ref>.
 
== tarixiTarixi ==
[[Fayl:Елка на Красной Площади 2007-2008.JPG|thumb|left|Yeni ildə [[Moskva]]da bəzədilmiş şam ağacı]]
Bu bayramın yaranmasının azı 25 əsrlik tarixi var. İlin dəyişməsini bayram etmək adəti ilk dəfə qədim Mesopotamiyada yaranıb. Eramızdan əvvəl IV minilliyin sonunda [[Şumer]], [[Babilistan]], [[Assuriya]] kimi bu günümüzə qədər gəlib çatan mədəni irsiylə hələ də bizi heyrətləndirən mədəniyyət mərkəzləri burada təşəkkül tapıb. Tarixçi alimlərin fikrincə, məhz həmin dövrdə burada Yeni ilin gəlişi ilk dəfə bayram edilib. Martın axırında Dəclə və Fərat çaylarında suyun səviyyəsi artanda əkin-biçin işləri başlayarmış. [[İnsan]]lar yeni ilin gəlişini də elə o zaman qeyd etmişlər. 12 gün ərzində təntənəli mərasimlər davam edərmiş. Xeyir tanrısı Mərdükün şər qüvvələr və ölüm üzərində hakimiyyəti başlayarmış. Bütün məhkəmə işləri, cəzalar təxirə salınarmış. Həmin dövrə aid gil kitabələrdən biri üzərində yazılmış mətnə görə, bu bayramda "qul ağaya çevrilərmiş". Yeri gəlmişkən, "Karnaval" sözü babil dilindən tərcümədə "gəmi-dəniz" deməkdir. Bu da Mərdükün Dəclədə üzməsilə bağlı ayinlərdən gələn ifadədir. Bayram günlərindən birində Mərdükün dəhşət ilahəsi, ilanbaşlı Tiamatla döyüşü səhnəsi canlandırılarmış. Nəticədə, əlbəttə ki, Mərdükün qalib gələrmiş. Babilistan əsirliyində olan [[yəhudilər]] [[Yeni il bayramı]] ənənəsini babillərdən öyrənərək sonradan onu yunanlara ötürüblər. Yunanlar vasitəsilə isə bu ənənə [[Qərbi Avropa]]ya yayılıb.
 
Başqa bir mənbəyə görə, [[Qədim Şərq]]də hələ [[İran]] dövlətinin yenicə yaranmağa başladığı dövrdə iranlıların artıq təqvimləri var imiş. Onlar bilirmişlər ki, ilin bir günü var ki, həmin gün ən qısa gündüz ən uzun gecəylə növbələşir. Və bu gündən sonra həyatverici Günəş səmada get-gedə daha çox bərq vurur, təbiət oyanmağa başlayır və həyat cansıxıcı qış – yəni ölüm üzərində qələbə çalır. Qədim hindlilər və farslar müasir təqvimlə dekabrın 22-nə təsadüf edən həmin günü "Günəş qapısı" adlandırarmışlar. Sonralar həmin gün [[Günəş]] Tanrısı Mitranın doğum günü kimi qeyd edilməyə başlayır. Möhtəşəm İran dövlətini diz çökdürən romalılar Mitranı da özününküləşdirirlər. [[Qədim Roma]]da təqvim aylarındakı günlərin sayı müxtəlif idi. Hətta rüşvət verib onları dəyişdirmək də olardı. Lakin bir gün dəyişməz idi. Yeni il həmişə yanvarın 1-i gəlirdi və Mitranın doğum günü – İşığın Qaranlıq üzərində qələbəsi günü də bununla üst-üstə düşürdü.
Əsrlər keçdi. Roma dövləti rəsmi olaraq xristian dövləti kimi tanındı. Və məlum oldu ki, [[İsa peyğəmbər]]in doğum günü də elə dekabrın son günlərinə təsadüf edir. Beləcə bu bayram həm yeni ilin gəlişini, həm həyatın ölüm üzərində qələbəsini, həm də [[Milad]] gününü özündə birləşdirmiş oldu.
<ref>Yeni il</ref>
 
== Yeni il Avropa ölkələrində ==
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Xüsusi:MobileDiff/6268776"