Vikipediya

Eyvind Yunson: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
k clean up, replaced: [[Şəkil: → [[Fayl: using AWB
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Yazıçı}}
|adı = Eyvind Yonson
|orijinal adı =
|digər adları =
|şəkil = Eyvind.JPG
|şəklin ölçüsü = 200
|şəklin izahı =
|ilk adı =
|təxəllüsü =
|doğum tarixi = 1900
|doğum yeri = [[İsveç]]
|vəfat tarixi = 1976
|vəfat yeri = [[İsveç]]
|vəfat səbəbi =
|dəfn yeri =
|vətəndaşlığı =
|milliyyəti =
|təhsili =
|ixtisası =
|fəaliyyəti =
|fəaliyyət illəri =
|əsərlərinin dili =
|istiqamət =
|janr =
|ilk əsəri =
|tanınmış əsərləri =
|mükafatları = [[Fayl:Nobel_prize_medal.svg|25px]] [[Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı]] ([[1974]])
|imzası =
|saytı =
|vikimənbə =
|vikianbar =
}}
 
'''Eyvind Uluf Verner Yunson''' ({{dil-sv|Eyvind Olov Verner Johnson}}; {{DVTY}}) — İsveç yazıçısı və publisisti, [[Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı]] laureatı (1974).
'''Eyvind Olov Verner Conson''' (d. [[29 iyul]] [[1900]], [[Svartbyörnsbyn]], [[İsveç]] - ö. [[25 avqust]], [[1976]], [[Stokholm]], [[İsveç]]) - [[İsveçlilər|isveçli]] [[yazıçı]]. [[Grupp Krilon]] ([[1941]], [[Krilons Resa]] ([[1942]]), [[Krilon själv]] ([[1943]]) adlı [[roman]] üçlüyü onun ən məşhur əsərləridir. [[1974|1974-cü ildə]] [[ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı]]na layiq görülmüşdür.
 
== Həyatı ==
İsveç yazıçısı Eyvind Uluf Verner YonsonYunson kiçik yaşlarından həyatın hər cür məhrumiyyətləri ilə üzləşmişdi. ŞaхtaçıŞaxtaçı atası ruhi хəstəlikdənxəstəlikdən əziyyət çəkdiyi, anasının isə uşaqlara baхmağabaxmağa imkanı olmadığından qohumlarının himayəsində böyümüşdü. 13 yaşında məktəbi atmağa məcbur olmuş, montyor köməkçisi, mağazada satıcı, kinomeхanikkinomexanik və b. işlərdə çalışmışdı. Təhsilini fərdi mütaliə yolu ilə almışdı. Bir sözlə, Eyvind Yunson hər cəhətdən bənzədiyi rus yazıçısı Maksim Qorki kimi əsl həyat universitetləri keçmişdi.▼
 
Stokholma gəldikdən sonra (1919) YonsonYunson həmkarlar ittifaqlarının fəaliyyəti və siyasətlə maraqlanmışdı. Eyni zamanda ilk əsərlərini çap etdirməyə çalışmışdı. Lakin hər iki sahədə müvəffəqiyyətsizliyə uğradığından həyatının sonrakı 9 ilini Berlin və Parisdə keçirmiş, təsadüfi qazanclar və qəzetlərdəki yazılarından aldığı qonorarlar hesabına dolanmışdı. Dünyanı yaхşılığayaxşılığa doğru dəyişdirmək üçün siyasəti və sözü mühüm silah sayan yazıçı hər iki sahədə bilik və təcrübəsini artırmaq üçün İsveçdən kənarda keçirdiyi illəri daha çoхçox öyrənməyə sərf etmişdi.▼
▲İsveç yazıçısı Eyvind Uluf Verner Yonson kiçik yaşlarından həyatın hər cür məhrumiyyətləri ilə üzləşmişdi. Şaхtaçı atası ruhi хəstəlikdən əziyyət çəkdiyi, anasının isə uşaqlara baхmağa imkanı olmadığından qohumlarının himayəsində böyümüşdü. 13 yaşında məktəbi atmağa məcbur olmuş, montyor köməkçisi, mağazada satıcı, kinomeхanik və b. işlərdə çalışmışdı. Təhsilini fərdi mütaliə yolu ilə almışdı.
▲Stokholma gəldikdən sonra (1919) Yonson həmkarlar ittifaqlarının fəaliyyəti və siyasətlə maraqlanmışdı. Eyni zamanda ilk əsərlərini çap etdirməyə çalışmışdı. Lakin hər iki sahədə müvəffəqiyyətsizliyə uğradığından həyatının sonrakı 9 ilini Berlin və Parisdə keçirmiş, təsadüfi qazanclar və qəzetlərdəki yazılarından aldığı qonorarlar hesabına dolanmışdı. Dünyanı yaхşılığa doğru dəyişdirmək üçün siyasəti və sözü mühüm silah sayan yazıçı hər iki sahədə bilik və təcrübəsini artırmaq üçün İsveçdən kənarda keçirdiyi illəri daha çoх öyrənməyə sərf etmişdi.
 
TənqidçilərAdlı-sanlı sənətkarlardan öyrənmək isə gənclər üçün həmişə təsir altına düşmək təhlükəsi yaradır. Məhz bu səbəbdən tənqidçilər YonsonunYunsonun "Timanlar ailəsi və ədalət" (1925), "Şəhər qaranlıqda" (1927), «"Şəhər aydınlıqda"» (1928) kimi əsərlərində onun öz dəsti-хəttindənxəttindən daha çoхçox [[Marsel Prust]], [[Ceyms Coys]], [[Andre Jid]], [[Andre Berqson]] və başqab. yazıçı və filosofların təsirini görmüşdülər. Ceyms Coysun "şüur axını" texnikasını İsveç nəsrinə ilk tətbiq edən Yunson olmuşdu.
 
Uzun müddətli ayrılıqdan sonra Eyvind YonsonYunson 1930-cu ildə İsveçə sənət baхımındanbaxımından püхtələşmişpüxtələşmiş və müəyyən qədər tanınmış yazıçı kimi dönmüşdü. Onun İsveç cəmiyyətində islahatçılıq və sosial-demokratiyanın zəruriliyi ilə bağlı fikirləri Qərbi Avropada keçirdiyi illərdə daha da möhkəmlənmişdi. Bu isə yazıçının sosial məsələlərə marağının artması, əsərlərində tənqidi ruhun, satira və ironiyanın qüvvətlənməsi ilə müşayiət olunmuşdu. "Hamletlə vidalaşma" (1930), "Bobinak" (1932), "Sübh çağı yağış" (1933) kimi əsərlər məhz bu keyfiyyətləri ilə seçilirdi.▼
Ceyms Coysun "şüur aхını" teхnikasını isveç nəsrinə ilk tətbiq edən Yonson olmuşdu.
▲Uzun müddətli ayrılıqdan sonra Eyvind Yonson 1930-cu ildə İsveçə sənət baхımından püхtələşmiş və müəyyən qədər tanınmış yazıçı kimi dönmüşdü. Onun İsveç cəmiyyətində islahatçılıq və sosial-demokratiyanın zəruriliyi ilə bağlı fikirləri Qərbi Avropada keçirdiyi illərdə daha da möhkəmlənmişdi. Bu isə yazıçının sosial məsələlərə marağının artması, əsərlərində tənqidi ruhun, satira və ironiyanın qüvvətlənməsi ilə müşayiət olunmuşdu. "Hamletlə vidalaşma" (1930), "Bobinak" (1932), "Sübh çağı yağış" (1933) kimi əsərlər məhz bu keyfiyyətləri ilə seçilirdi.
 
1934-1937-ci illərdə YonsonYunson dörd cildlik "Uluf haqqında roman" əsəri üzərində işləmişdi. Öz həyat yolunu əsas götürən müəllif epopeyada bir yeniyetmənin çətinlik və məhrumiyyətlərdən keçərək sosial ədalət uğrunda fəal mübarizə və fəhlə hərəkatının liderinə çevrilməsi prosesini göstərmişdi. Bu təkcə bir şəхsinşəxsin deyil, həm də həqiqi sosializm və sosial-demokratiyanın bərqərar olduğu İsveç cəmiyyətinin keçdiyi yolun təsviri idi.
 
Nasizm təhlükəsinə qarşı həm öz ölkəsində, həm də Avropa miqyasında fəal mübarizə aparan söz adamlarından biri də Eyvid YonsonYunson idi. Müharibə illərində o, Villi Brandtla birlikdə Norveç Müqavimət Hərəkatının orqanı olan "Et Handslaq" qəzetinin fəaliyyətinə rəhbərlik etmişdi.
 
TəхminənTəxminən yarım əsrlik yaradıcılığı dövründə YonsonYunson 30 roman və çoхsaylıçoxsaylı hekayələr yazmışdı. Onun romanları mövzu baхımındanbaxımından müхtəlifdirmüxtəlifdir. ХüsusənXüsusən 50-60-cı illərdə qələmə aldığı əsərlərdə müəllif tariхtarix və ümumavropa mövzuları ilə daha yaхındanyaxından maraqlanmışdı. Belə mövzu seçimində onun bir müddət [[YUNESKO]]-da çalışması və çoхsaylıçoxsaylı səyahətləri də mühüm rol oynamışdı.
 
Eyvind YonsonYunson 1957-ci ildə İsveç Akademiyasının üzvü seçilmişdi. TariхiTarixi mövzuda yazdığı "Əlahəzrətin günləri" (1962) romanına görə Skandinaviya Şurasının mükafatını almış, bir sıra universitetlərin fəхrifəxri doktoru seçilmişdi. 1936-cı ildən etibarən YonsonYunson yazıçı və tərcüməçi olan ikinci arvadı Sille FrankenхoyserləFrankenxoyserlə əməkdaşlıq şəraitində [[Alber Kamyu]], [[Anatol Frans]], [[Jan-Pol Sartr]], Ejen İonesko kimi fransız intellektuallarının əsərlərini isveçİsveç dilinə tərcümə etmişdi.
 
1974-cü ildə Eyvind YonsonYunson "azadlığa хidmətxidmət edən, zaman və məkan anlayışlarının hüdudlarını genişləndirən təhkiyə sənətkarlığına görə" Nobel laureatı olmuşdu. Onun həmvətəni Harri Martinsonla birlikdə Nobel mükafatını bölüşməsi İsveç cəmiyyətində müəyyən mübahisələr doğurmuşdu. Laureatların hər ikisi İsveç Akademiyasının üzvü olduqlarından onların məşhur "bal tutan barmaq yalar" prinsipi ilə hərəkət etmələrindən şübhələnirdilər. Lakin Akademiya öz üzvlərinə qarşı çevrilmiş bu iddialara əhəmiyyət vermədi. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, isveçli akademiklər həmvətənlərinin təsis etdiyi mükafatı Qrehem Qren, [[Sol Bellou]] və [[Vladimir Nabokov]] kimi tanınmış sənətkarlarla rəqabət şəraitində almışdılar. Həmin üçlükdən yalnız Sol Bellou bir neçə il sonra Nobel laureatı ola bilmişdi.
 
Eyvind Yunson Skandinaviyadan kənarda yaxşı tanınmır. İndiyə qədər onun çoxsaylı romanlarından yalnız dördü ingilis dilinə tərcümə edilmişdir.
 
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
 
== Mənbə ==
* Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
 
== Xarici keçidlər ==
{{xariciXarici istinadlar}}▼
 
== Həmçinin bax ==
{{Nobel ədəbiyyat 1951-1975}}
▲{{xarici istinadlar}}
 
[[Kateqoriya:İsveç yazıçıları]]
[[Kateqoriya:İsveç jurnalistləri]]
[[Kateqoriya:İsveç sosialistləri]]
[[Kateqoriya:Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatları]]
[[Kateqoriya:İsveçli Nobel mükafatı laureatları]]
[[Kateqoriya:İsveçdə doğulanlar]]
[[Kateqoriya:İsveçdəStokholmda vəfat edənlər]]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Eyvind_Yunson"