'''Gürcülər''' və ya '''Kartvellər''' ({{dil-ka|ქართველები}}) — [[Gürcüstan]], [[Türkiyə]], [[Rusiya]], [[Azərbaycan]], [[İran]] və bir sıra [[Avropa]] ölkələrində yaşayan və özlərini "kartveli" adlandıran [[Qafqaz]]ın ən qədim xalqlarından biridirmillət.
== Formalaşması ==
[[Kartvelilər]]in mənşəyilə bağlı elmi araşdırmalar [[XIX əsr]]də başlamışdır. İlk olaraq Kartvelilerin əcdadlarının qədim dövrlərdə indiki Gürcüstanın daha cənubunda yaşadıqları və [[Qafqaz]]a nisbətən gec köçdükləri düşüncəsi irəli sürüldü. [[XX əsr]]də edilən elmi araşdırmaların nəticəsində, Kartvelilerin Qafqaza miqrasiya etməsi düşüncəsinin səhv olduğu ortaya çıxdı. İndiki vaxtda ümumi qəbul edilən fikrə görə Kartvelilerin əcdadları ən köhnə çağlardan bəri [[Qafqaz]]da yaşamaqdadırlar. Kartveli tayfaları indiki Gürcüstandan daha geniş bir ərazidə yaşayırdılar. Bütün Kartveluri tayfalarının təxminən dörd min il əvvəl tək bir dildə danışdıqlarına dair fikirlər var. Daha sonra müxtəlif səbəblərlə bu dil bir neçə dialektə (ləhcəyə) ayrıldı. Bu dialektlərin təməlləri üzərində [[Gürcü dili|Gürcü]] (Kartuli), [[Svan dili|Svan]] (Svanuri), və [[Meqrel dili|Meqrel]] (Megruli) və [[Laz dili]] (Lazuri) dilləri inkişaf etdi. Bu üç dil Kartuli dilindən gəlməkdədir. Kartveli tayfalarından tək bir Kartveli xalqının meydana gəlməsi uzun bir müddətdə reallaşmışdır. Bu formalaşmada başqa xalqlar və tayfalar da iştirak etmişdir. Onlar müxtəlif səbəblərdən Kartveli tayfalarının yaşadığı torpaqlarda yaşayırdılar və zamanla gürcüləşirdilər.<ref>{{Cite web |title=Kartvellərin əsli |url=http://www.chveneburi.net/tr/default.asp?bpgpid=836&pg=1 |access-date=2012-11-30 |archive-date=2015-03-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150324144001/http://www.chveneburi.net/tr/default.asp?bpgpid=836&pg=1 |url-status=dead }}</ref>
== Məskunlaşma və say ==
[[2002]]-ci ildə aparılmış siyahıyaalmanın nəticələrinə görə [[Gürcüstan]]da gürcülərin sayı 3661,2 min nəfər, [[1999]]-cu ildə [[Azərbaycan]]da isə 14,9 min nəfər təşkil etmişdir. Bunların 12 000 nəfəri gürcülərin bir subetnik qrupu olan [[ingiloylar]]dır.
[[Türkiyə]]də yaşayan gürcülərin sayı haqqında 70 mindən 1 milyonadək müxtəlif rəqəmlər söylənilir. Ancaq Türkiyənin 1965120-ci150 ildəmin aparılanrəqəmi siyahıda gürcülərindaha sayıinandırıcı 125.895 nəfər ( [[ Laz]]larla birlikdə 1.5 milyona qədər)sayılır. [[Türkiyə]]də yaşayan [[gürcülər]][[Qaradəniz]] bölgəsinin ən qədim və yerli sakinləridir, hələ e.ə 219-ci minilliyincu ortalarındayüzildə indiki [[TrabzonGürcüstan]],[[Ərdahan]],ərazilərində [[Artvin]]müsəlman vəgürcülərin başqayaşadıqları ərazilərdətorpaqlar qədimRusiya gürcü dövləti olan [[Kolxida knayzlığı]] yaranmışdır, sonralar 11-ci əsrlərdən başlayaraq əraziyə gələn [[ Oğuzlar]]imperiyası tərəfindən tutulmağa başlayır və artıq 15-ci əsrin sonlarında [[Trabzon Imperiyası]]nınişğal süqutundanolunduqdan sonra və 1555-ci il 29 may tarixində [["Amasya sülh müqaviləsi"Türkiyə]]yə ilə bütün tarixi qərbi Gürcüstan torpaqları Osmanlının əlinə keçməsi başa çatdı. Hal-hazırda Türkiyədə yaşayan [[ gürcülər]] 3 etnik qrupa bölünür [[Lazlar]], [[Çanaburi]] və [[Miqrellər]], Anadoluda və Qafqazda yayılan məşhur [["Səfər düştü Gürcüstana"]] el mahnısı [[Türklər]]in Gürcüstana aramsız hücumları ilə bağlı yaranmışdırköçmüşlərin törəmələridir. [[Rusiya]]da yaşayan gürcülərin sayının isə 1 mln. olduğu ehtimal edilir. [[Rusiya]]ya ilk gürcü köçləri hələ orta əsrlərdə baş vermişdi. Daha sonra gürcü hakimlərinin [[Osmanlı]]ya və [[Qacarlar|Qacarlı]]ya qarşı [[Rusiya]]ya sığınma siyasətlərindən dolayı köçlər daha da artmışdı. Hazırda [[Rusiya]]da yaşayan gürcülərin çoxusu başlıca olaraq [[1990]]-cı illərdə işsizlikdən dolayı köç edənlərdir.
