Gürcülər: Redaktələr arasındakı fərq

[[Kartvelilər]]in mənşəyilə bağlı elmi araşdırmalar [[XIX əsr]]də başlamışdır. İlk olaraq Kartvelilerin əcdadlarının qədim dövrlərdə indiki Gürcüstanın daha cənubunda yaşadıqları və [[Qafqaz]]a nisbətən gec köçdükləri düşüncəsi irəli sürüldü. [[XX əsr]]də edilən elmi araşdırmaların nəticəsində, Kartvelilerin Qafqaza miqrasiya etməsi düşüncəsinin səhv olduğu ortaya çıxdı. İndiki vaxtda ümumi qəbul edilən fikrə görə Kartvelilerin əcdadları ən köhnə çağlardan bəri [[Qafqaz]]da yaşamaqdadırlar. Kartveli tayfaları indiki Gürcüstandan daha geniş bir ərazidə yaşayırdılar. Bütün Kartveluri tayfalarının təxminən dörd min il əvvəl tək bir dildə danışdıqlarına dair fikirlər var. Daha sonra müxtəlif səbəblərlə bu dil bir neçə dialektə (ləhcəyə) ayrıldı. Bu dialektlərin təməlləri üzərində [[Gürcü dili|Gürcü]] (Kartuli), [[Svan dili|Svan]] (Svanuri) və [[Meqrel dili|Meqrel]] (Megruli) dilləri inkişaf etdi. Bu üç dil Kartuli dilindən gəlməkdədir. Kartveli tayfalarından tək bir Kartveli xalqının meydana gəlməsi uzun bir müddətdə reallaşmışdır. Bu formalaşmada başqa xalqlar və tayfalar da iştirak etmişdir. Onlar müxtəlif səbəblərdən Kartveli tayfalarının yaşadığı torpaqlarda yaşayırdılar və zamanla gürcüləşirdilər.<ref>{{Cite web |title=Kartvellərin əsli |url=http://www.chveneburi.net/tr/default.asp?bpgpid=836&pg=1 |access-date=2012-11-30 |archive-date=2015-03-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150324144001/http://www.chveneburi.net/tr/default.asp?bpgpid=836&pg=1 |url-status=dead }}</ref>

=== Tarixi ===

[[Gürcülər]] tarix səhnəsinə Klassik Antik dövrün [[İber]] və [[Kolxida]] sivilizasiyaları ilə çıxmışlar; Kolxida Yunan dünyası ilə mədəni bağlı olsa da, Makedoniyalı İskəndər Əhəmənilər İmperiyasını məhv edənə qədər [[İberiya]] bu imperiyanın təsiri altında qalmışdır.[32] Kapadokiyalı [[Müqəddəs Nino]] tərəfindən İberiyada xristianlığın yayılması ilə onlar 4-cü əsrdə [[İsa]]nın inancını qəbul edən ilk xalqlardan biri oldular və bu gün gürcülərin əksəriyyəti Şərqi [[Pravoslav Xristianlar]]dır və onların milli avtokefal kilsəsinə tabe olurlar. [[Gürcü Pravoslav Kilsəsi]][33][34], həmçinin gürcü [[katolik]] və [[müsəlman]] icmaları və xeyli sayda qeyri-dini gürcülər var. Orta əsrlər 1008-ci ildə Asiya ilə Avropanı birləşdirən körpü rolunu oynayan Qafqazda gürcülərin birləşərək ümumi Qafqaz imperiyası olan birləşmiş [[Gürcüstan Krallığı]]nın yaradılmasının şahidi oldu [35],[36][37] [38] daha sonra.[[Gürcüstan]]ın qızıl dövrünün başlaması ilə ölkə siyasi və mədəni gücünün zirvəsinə çatdı. Bu dövr [[monqollar]]ın və [[Teymur]]un basqınları,[39] Qara vəba, [[Konstantinopol]]un süqutu, habelə sonuncunun sonuncusu [[V Giorgi]]nin ölümündən sonra baş verən daxili qarışıqlıqlar nəticəsində krallığın zəifləməsinə və sonradan bölünməsinə səbəb oldu. böyük gürcü kralları, 1346. [40]

Sonrakı İlk Müasir Çağda gürcülər siyasi olaraq parçalandı və [[Osmanlı İmperiyası]] və [[İran]]ın ardıcıl sülalələrinə tabe olan səltənət və bəyliklər dövrü başladı. Gürcülər müttəfiqlər axtarmağa başladılar və [[ruslar]]ı siyasi üfüqdə itirilmiş Bizans İmperiyasını əvəz etmək üçün "xristian inancı naminə" mümkün müttəfiq kimi tapdılar.[41] Gürcü kralları və rus çarları, Şərqi Gürcüstan kralı II Kartli-Kaxeti 1783-cü ildə. Onlar ən azı 17 elçini qarşı-qarşıya qoydular ki, bu da Ereklenin [[Rusiya İmperiyası]] ilə ittifaq yaratması ilə nəticələndi.[42] Lakin 1801-ci ildə Şərqi Gürcüstan [[Kartli-Kaxetiya]] Krallığını [43] və 1801-ci ildə Qərbi Gürcüstan [[İmereti Krallığını]] [44] ilhaq etməyə davam edərək Rusiya müqavilənin şərtlərini yerinə yetirmədiyi üçün Rusiya-Gürcüstan ittifaqı uğursuzluğa düçar oldu. .[45][46] Dövləti dirçəltmək üçün bir neçə üsyan və əməliyyatlar təşkil edildi ki, bunlardan da ən mühümü 1832-ci ildəki uğursuz sui-qəsd idi.[47] Rusiyanın Gürcüstan üzərində hökmranlığı 19-cu əsrdə İran, Osmanlı və Rusiya İmperiyasının hissə-hissə ilhaq etdiyi qalan gürcü əraziləri ilə müxtəlif sülh müqavilələri nəticəsində tanındı. Gürcülər 1918-ci ildən 1921-ci ilə qədər Birinci Gürcüstan Respublikası dövründə qısa müddətə Rusiyadan, nəhayət, 1991-ci ildə Sovet İttifaqından ayrılaraq müstəqilliklərini bərpa etdilər.

Gürcü xalqı hər birinin öz adət-ənənələri, adət-ənənələri və dialektləri olan müxtəlif coğrafi tayfalardan və [[svanlar]] və [[meqrellər]] kimi öz regional dillərinə malik qohum xalqlardan ibarətdir. Öz unikal yazı sistemi və 5-ci əsrə aid qədim [[yazı]] ənənəsi ilə [[gürcü dili]] Gürcüstanın rəsmi dili olmaqla yanaşı, ölkədə yaşayan bütün gürcülərin təhsil dilidir. Gürcüstanın Diaspor Məsələləri üzrə Dövlət Nazirliyinin məlumatına görə, qeyri-rəsmi statistika dünyada 5 milyondan çox [[gürcü]] yaşadığını bildirir.[48]