Astrolyabiya: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixi mənbələrə görə ilk dəfə olaraq bu cihaz [[Eratosfen]] tərəfindən b.e.ə.250-ci ildə düzəldilmişdir.Başqa mənbələrə görə bu cihaz isgəndəriyyəli Hipatiya tərəfindən (370-415)ixtira edilmişdir.O vaxt Astrolab adlanan cihaz bu gün sferik astrolab kimi tanınır. Bu cihazla Hipparkos [[Ptolomey]] üçün səma ulduzlarının kataloqunu tərtib edir.

 

 

Astrolabın konstruksiyası və işləmə prinsipini ilk dəfə olaraq [[Əl-Biruni]]nin “''Astrolabiumsun hazırlanmasında bütün mümkün imkanlardan istifadə etmək''” kitabında (təxm. 995-ci il) təsvir edilmişdir. O, bu kitabda coxlu sayda Astrolabların konstruksiyalarını izah etməklə bərabər, onların tətbiqi və həmçinin fəza cisimlərinin koordinatlarının təyin olunmasında yaranan xətaların qiymətləndirilməsi haqqında da tövsiyyələr verir. Astrolab əsasən boşqaba oxşayan bir metallik lövhədən ibarət olub, onun daxilində bütün mexanizm yerləşdirilir. Bu lövhənin üzərinə üç yastı dairəvi lövhə - timpanlar yerləşdirilir. Bu timpanların üzərinə səma koordinat torunun xətləri (stereoqrafik proyeksiya), səma meridianları, dünya qütbünü və horizontunu göstərən xətt qeyd olunur. Verilən coğrafi endən asılı olaraq dünya qütbünün vəziyyəti və səma koordinat torunun proyeksiyası müxtəlif olur. Ona görə də, timpanların üzərində müxtəlif cografi enlər üçün səma koordinatları qeyd olunur. Cihazın mərkəzi oxuna bərkidilmiş nişanlama xəttkeşini ölçülən əşyaya tuşlamaqla onun uzərində qeyd olunmuş tarixi və ya vaxtı təyin etmək olur. Bu cihazın köməyi ilə həm də günəşin və ayın vəziyyəti, həmçinin ayın üzünün tutulması fazalarını tapmaq olur. Astrolabın triqonometrik hesablamalara əsaslanan işləmə prinsipinin dəqiqliyi, onun hissələrinin hazırlanma dəqiqliyindən asılı idi.