Mərzifonlu Qara Mustafa Paşa: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 13:
|doğum yeri = Mərzifon, [[Amasya ili]]
|vəfat tarixi = 25.12.1683
|həyat yoldaşı = Saliha xanım<br/>[[Ümmü-Gülsüm Sultan]]
|uşağı = [[Maktulzadə Əli Paşa]]<br/>Fatma xanım<br/>Mihrişah xanım Sultan
|atası = Oruc bəy
Sətir 20:
 
== Həyatı ==
[[1634]]-cü ildə Mərzifonun Marınca kəndində dünyaya gəlmişdir. Atası Oruc bəy [[Sipahilər|sipahi]] əsgəri idi. Atasının [[IV Murad]]ın [[Bağdad]] səfərində [[şəhid]] düşməsi ilə 4 yaşında yetim qaldı və bundan sonra atasının dostu olan [[Amasya|Amasiya]] sancaqbəyi [[Körpülü Mehmed Paşa]]<nowiki/>nın himayəsində onun övladlarıyla birlikdə böyüdü. Bu illər ərzində [[Körpülü Mehmed Paşa]]<nowiki/>nın kürəkəniqızı Saliha olanxanımla evlənən Mustafa Paşa qaynatasının [[Sədrəzəm|sədarəti]] dövründə əvvəlcə silahdarlığa, ardından [[Sədrəzəm|sədarət]] kəndxudalığına yüksəldi və bu vəzifədə ikən Ərdəl səfərinə qatıldı. Yanova qalasını fəthi xəbərini gətirdiyi üçün [[IV Mehmed]] tərəfindən ikinci [[miraxur]] təyin edildi ([[1 sentyabr]] [[1658]]) və iki il sonra [[Silistrə əyaləti|Silistrə bəylərbəyi]] olaraq [[saray]]<nowiki/>dan ayrıldı. Bu vəzifədə ikən [[Ədirnə]]<nowiki/>dən [[paytaxt]]<nowiki/>a dönən [[Validə sultan|Validə]] [[Turhan Xədicə Sultan|Turhan Sultan]]ı müşayiət etdi. Ardından [[vəzir]]<nowiki/>lik rütbəsi alaraq [[Diyarbəkir əyaləti|Diyarbəkir bəylərbəyi]] oldu. [[Körpülü Fazil Əhməd Paşa]]<nowiki/>nın [[Sədrəzəm|sədarət]]<nowiki/>i dövründə [[kaptan-ı dərya]]<nowiki/>lığa gətirilən Mustafa Paşa 4 ildən artıq müddətdə bu vəzifədə qaldı. [[Sədrəzəm]] Uyvar səfərinə qatıldığı dövrdə səfərin sonunadək [[kaptan-ı dərya]]<nowiki/>lıqla yanaşı [[Sədrəzəm|sədarət]] [[Regent|nai]]<nowiki/>bi olaraq da fəaliyyət göstərdi. Arslan Mustafa Paşanın [[kaptan-ı dərya]]<nowiki/>lığa gəlməsi ilə bu vəzifədən alındı. [[Sədrəzəm]]<nowiki/>in [[Krit]] səfərinə çıxmasıyla ikinci dəfə [[Sədrəzəm|sədarət]] [[Regent|naib]]<nowiki/>liyinə gətirildi ([[9 may]] [[1666]]) və 3 ilə yaxın bu vəzifədə qaldı. Səfərin ardından [[sədrəzəm]]<nowiki/>lə birlikdə [[Reç Pospolita|Lehistan]] [[kral]]ına qarşı tərtib olunan səfərə qatıldı. [[18 oktyabr]] [[1672]] tarixində [[Reç Pospolita|Lehistan]]<nowiki/>la bağlanan sülh müqaviləsinin müzakirələrində iştirak etdi. Ardından yenidən [[Sədrəzəm|sədarət]] [[Regent|naib]]<nowiki/>i təyin olunan Mustafa Paşa [[1674]]-cü ilin [[avqust]]<nowiki/>unda [[Reç Pospolita|Lehistan]]<nowiki/>a aid Uman qalasının alınmasında iştirak etdi. Ertəsi il [[Ədirnə]]<nowiki/>də tərtiblənən şənliklər əsnasında [[IV Mehmed]]<nowiki/>in 5 yaşındakı qızı [[Ümmü-Gülsüm Sultan]]<nowiki/>a namizəd seçildi. Bu əsnada səhhəti pisləşən [[Körpülü Fazil Əhməd Paşa|Fazil Əhməd Paşa]]<nowiki/>nın xəstəliyi boyunca onun yerinə fəaliyyət göstərdi. [[Sədrəzəm]]<nowiki/>in [[5 noyabr]] [[1676]] tarixindəki vəfatının ardından isə [[sədrəzəm]]<nowiki/>liyə gətirildi.
 
Mərzifonlu Qara Mustafa Paşanın [[sədrəzəm]]<nowiki/>liyi dövrünün ilk önəmli problemi [[Osmanlı dövləti]] ilə [[Reç Pospolita|Lehistan]] arasındakı [[Kazak|Ukrayna kazakları]] məsələsi oldu. [[Körpülü Fazil Əhməd Paşa|Fazil Əhməd Paşa]]<nowiki/>nın [[Sədrəzəm|sədarət]]<nowiki/>i dövründə [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] himayəsində [[kazak]] rəhbəri olan Doroneşko [[Çar Rusiyası|Rusiya çarlığı]]<nowiki/>na meyl etmiş, Çehrin qalasını [[ruslar]]<nowiki/>a təslim edərək [[Ukrayna]]<nowiki/>nın [[Ruslar|rus]] işğalı altına girməsinə yol vermişdir. Bunun ardından [[Osmanlı ordusu]] Şeytan İbrahim Paşanın rəhbərliyi ilə və [[Krım xanlığı|Krım xanı]] [[I Səlim Gəray|Səlim Gəray]]ın əlavə qüvvələri ilə Çehrin qalasına göndərildi. [[Ədirnə]]<nowiki/>dən [[İstanbul]]<nowiki/>a gələn Qara Mustafa Paşa bir yandan [[Reç Pospolita|Lehistan]] elçiləri ilə sülh müzakirələri aparır, digər yandan da səfər hazırlığını davam etdirirdi. Şeytan İbrahim Paşa rəhbərliyindəki ordunun uğur qazana bilməməsi səbəbilə şəxsən [[padşah]]ın da iştirak edəcəyi yeni bir səfər tərtib olundu. [[Osmanlı ordusu]] [[IV Mehmed|Sultan Mehmed]] və [[sədrəzəm]] Mustafa Paşa ilə birlikdə [[30 aprel]] [[1678]] tarixində yola çıxdı. [[IV Mehmed]] indiki [[Bolqarıstan]]ın Dobriç şəhərinə qədər orduyla birlikdə gəldi və ardından orduya [[sərdar-ı əkrəm]] olaraq Mustafa Paşa rəhbərlik etdi. Yol boyunca Çehrin qalasına yardıma göndərilən rus qüvvələrini darmadağın edən Mustafa Paşa [[19 iyul]]<nowiki/>da Çehrin qalasını mühasirəyə alaraq ələ keçirdi. Qalanın mühafizəsi çətin olduğu üçün dərhal dağıdıldı. [[Dnepr çayı]] sahilində iki yeni qala inşa edildi. [[Osmanlı ordusu]]<nowiki/>nun qayıtmasının ardından Özi çayını keçən [[ruslar]] yenidən bu bölgəyə gəlsələr də, [[Krım xanları|Krım xanı]] vasitəsilə bağlanan sülhlə məsələ həll olundu.