Benzol: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Mobil redaktə Mobil veb redaktə Təkmilləşdirilmiş mobil redaktə |
|||
Sətir 22:
== Maraqlı faktlar ==
* Əfsanəyə görə, Kekule Benzolun formulunu 1862-ci ildə yuxuda görmüşdür. O, yuxuda öz quyruğunu dişləyən ilan gördükdən sonra formulu fikirləşmişdir.<ref name="ReferenceA"/>
== Başlıq mətni ==
Benzol üçün xarakterik reaksiyalar:
* Alkenlərlə qarşılıqlı təsiri nəticəsində etilbenzol və kumol alınır:
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + H_2C=CH_2 \xrightarrow[]{AlCl_3*HCl} C_6H_5CH_2CH_3} </math>
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + CH_2=CH-CH_3 \xrightarrow[]{AlCl_3*HCl} C_6H_5CH(CH_3)_2}</math>
* [[xlorbenzol]]a əmələ gətirmək üçün katalizatorun iştirakı ilə xlor və brom ilə qarşılıqlı təsir ([[Elektrofil əvəzetmə reaksiyaları | elektrofil əvəzetmə reaksiyası]]):
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + Cl_2 \xrightarrow[]{FeCl_3} C_6H_5Cl + HCl}</math>
* Katalizator olmadıqda qızdırılma və ya işıqlandırma zamanı heksaxlorosikloheksan izomerlərinin qarışığının əmələ gəlməsi
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + 3Cl_2 \xrightarrow[]{T, h\nu} C_6H_6Cl_6}</math>
*Oleum məhlulunda benzol bromla reaksiyaya girdikdə heksabromobenzol əmələ gəlir:
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + 6Br_2 \xrightarrow[]{H_2SO_4*SO_3} C_6Br_6 + 6HBr}</math>
* Alkanların halogen törəmələri ilə alkilbenzolların əmələ gəlməsi ilə qarşılıqlı əlaqə (benzol alkilləşməsi, Friedel-Krafts reaksiyası):
:: [[Файл:Friedel-craft-alk.png|400px]]
* Friedel-Crafts asilləşmə reaksiyası
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + (CH_3CO)_2O \xrightarrow[]{AlCl_3} C_6H_5COCH_3 + CH_3COOH}</math>
:: [[File:Benzen acylowany.svg|500px]]
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + C_6H_5COCl \xrightarrow[]{AlCl_3} C_6H_5COC_6H_5 + HCl}</math>
* Formilləşmə reaksiyası, benzolun CO və HCl qarışığı ilə qarşılıqlı təsiridir, yüksək təzyiqdə və katalizatorun təsiri altında davam edir, reaksiya məhsulu benzaldehiddir:
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + CO + HCl \xrightarrow[]{AlCl_3} C_6H_5COH + HCl}</math>
* Sulfonlaşma və nitrollaşma reaksiyaları (elektrofil əvəzetmə):
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + HNO_3 \xrightarrow[]{H_2SO_4} C_6H_5NO_2 + H_2O}</math>
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + H_2SO_4 \rightarrow C_6H_5SO_3H + H_2O}</math>
* Benzolun hidrogenlə azaldılması (katalitik hidrogenləşmə):
:: <math>\mathsf{C_6H_6 + 3H_2\xrightarrow[]{Ni/Pd,Pt;t} C_6H_{12}}</math>
== Ədəbiyyat ==
| |||