I Mustafa: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
|||
Sətir 2:
{{Dövlət xadimi
|adı = '''I Mustafa'''
|orijinal adı = مصطفى الأول <br
|şəkil = Mustafa 1.jpg
|şəklin ölçüsü = 250
Sətir 27:
'''I. Mustafa''' ([[Osmanlı dili|(Osmanlı türkcəsi]]: مصطفى الأول {{DVTY}}) — 15. [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı padşahı]] və 94. [[İslam]] xəlifəsidir.<ref>http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=310272</ref>
Atası Sultan [[III Mehmed]]dir. I. Mustafanın [[Abxazlar|Qafqaz]] əsilli anasının adı bilinməsə də, bəzi qaynaqlarda [[Həlimə Sultan]] olaraq göstərilir.<ref>Börekçi, Gunhan (2010) ''İnkırâzın Eşiğinde Bir Hanedan: III. Mehmed, I. Ahmed, I. Mustafa ve 17. Yüzyıl Osmanlı Siyasi Krizi'', Ohio State Üniversitesi Ph.D. Doktora tezi Türkçe özeti makale Sayfa:80</ref> Osmanlı tarixində ilk dəfə padşahlığın atadan oğula keçməsi qanunu pozuldu və şahzadə Mustafa qardaşı [[I Əhməd|I. Əhmədin]]
== Həyatı ==
=== Uşaqlıq illəri ===
Atası Şahzadə Mehmedin ([[III Mehmed]]) [[Manisa]] sancaqbəyliyi dönəmində dünyaya gələn Şahzadə Mustafanın [[Abxazlar|abxaziya]] əsilli anasının adı bilinməsə də, bir çox qaynaqlarda [[Həlimə Sultan]] olduğu qeyd edilir.
=== İlk səltənəti ===
[[I Əhməd]]
Onun
[[Sofu Mehmed Paşa]] və [[Şeyxülislam]] [[Xocasadəttinzadə Mehmed Əsad Əfəndi|Əsad Əfəndi]] dövrün [[validə sultan]]ı [[Həlimə Sultan]]
=== İkinci səltənəti ===
Qardaşı oğlunun səltənəti illərində Sultan Mustafa həbs olunduğu otaqda nəzarət altında yaşadı. [[II Osman]] Hotin səfərinə çıxarkən qardaşı [[Şahzadə Mehmed (I Əhmədin oğlu)|Şahzadə Mehmedi]] edam etdirsə də, əmisinə toxunmamış, buna səbəb isə onun əqlən zəif olması olmuşdur. Bir müddət sonra [[əmi]]
Axşam saatlarında [[məscid]]ə gələn Sultan Mustafanın yanında [[ana]]
O illəri özünün Müsibətnamə əsərində qeyd edən Hüseyn Tugi isə məsələni başqa cür nəql edir. Onun yazdıqlarına görə, [[Namaz|axşam namazı]] vaxtı Sultan Mustafa əllərini qaldıraraq orada olan hər kəsi duaya çağırmış, [[II Osman]] bura gəlmədən burdan çıxmayacağını qeyd edir. Və yenə Tugiyə görə, bir gün sonra [[II Osman]] Orta Məscidə gəlmiş, ancaq Sultan Mustafa ilə heç görüşməmişdir. Bir çox qaynaqların təsdiqlədiyi digər məlumat isə bütün bunlar olarkən, [[Həlimə Sultan]]ın [[kürəkən]]
=== Taxtdan endirilişi ===
Nəhayət, [[sədrəzəm]] [[Kəmankeş Qara Əli Paşa|Kəmankeş Əli Paşa]] [[şeyxülislam]] və şəhər [[qazı]]
İlk səltənəti 96 gün, ikinci səltənəti isə 1 il 3 ay 22 gün davam edən Sultan Mustafa [[taxt]]
▲Nəhayət, [[sədrəzəm]] [[Kəmankeş Qara Əli Paşa|Kəmankeş Əli Paşa]] [[şeyxülislam]] və şəhər [[qazı]]<nowiki/>sı ilə görüşərək razılığa gəldi. [[Yeniçərilər]]<nowiki/>lə də görüşərək [[cülus]] bəxşişi istəməmək şərtilə [[padşah]]ı [[taxt]]<nowiki/>dan endirməyə razı saldılar. Daha sonra [[Validə sultan|validə]] [[Həlimə Sultan]]<nowiki/>la görüşüldü və oğlunun əqlən zəif olması səbəbilə [[taxt]]<nowiki/>dan endiriləcəyi bildirildi. O əsnada [[ana]]<nowiki/>sıyla birlikdə Davud Paşa köşkündə olan Sultan Mustafa bir gün sonra baş tutacaq divan məclisi bəhanəsiylə [[saray]]a dəvət edildi və ertəsi gün ([[10 sentyabr]] [[1623]]) əvvəllər də həbs olunduğu otağa həbs olundu. Yerinə qardaşı [[I Əhməd]]<nowiki/>in kiçik oğlu [[IV Murad|Şahzadə Murad]] [[taxt]]<nowiki/>a çıxardıldı.
▲İlk səltənəti 96 gün, ikinci səltənəti isə 1 il 3 ay 22 gün davam edən Sultan Mustafa [[taxt]]<nowiki/>dan endirildikdən sonra həbs olunduğu otaqda 15 il daha yaşadı. [[20 yanvar]] [[1639]] tarixində öz əcəliylə vəfat edən Sultan Mustafanın cənazəsi bir çox mənbələrə görə, bir müddət ortada qaldı. Dəfn olunması üçün yer tapılmayan Sultan Mustafa daha sonra [[Aya Sofya|Aya Sofya məscidi]]<nowiki/>nin əvvəllər [[Sultan İbrahim türbəsi|vəftizxana olan binası]]<nowiki/>nda dəfn olundu. Əqli zəifliyi səbəbilə heç bir qadını özünə yaxınlaşdırmamış, bu səbəblə də övladı olmamışdır.
== İstinadlar ==
Sətir 66 ⟶ 65:
{{s-hou|[[Osmanlı sülaləsi]]||[[17 oktyabr]] [[1591]]||[[20 yanvar]] [[1639]]}}
{{s-reg|}}
{{Vərəsəlik qutusu|titul=[[Fayl:Osmanli-nisani.svg|50px]] <br
{{Vərəsəlik qutusu|titul=[[Fayl:Osmanli-nisani.svg|50px]] <br
{{S-rel|su}}
{{Vərəsəlik qutusu|titul=[[Fayl:Flag of Jihad.svg|70px]] <br
{{Vərəsəlik qutusu|titul=[[Fayl:Flag of Jihad.svg|70px]] <br
{{son}}
|