Şahzadə Əhməd: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi|adı='''Şahzadə Əhməd'''|orijinal adı=|şəkil=Shezade Ahmet tomb 7873.jpg|şəklin ölçüsü=|doğum yeri=[[Amasya ili|Amasya sancaqbəyliyi]], [[Osmanlı imperiyası]]|vəfat tarixi=|həyat yoldaşı=Sittişah Xatun<br/>Gülçiçək Xatun|uşağı=Şahzadə Murad<br/>Şahzadə Süleyman<br/>Şahzadə Ələddin Əli<br/>Şahzadə Osman<br/>Şahzadə Qasım<br/>Qəmərşah Sultan<br/>Fatma Sultan<br/>... Sultan<br/>... Sultan|atası=[[II Bəyazid]]|anası=[[Bülbül Xatun]]|vəfat yeri=[[Bursa]], [[Osmanlı imperiyası]]|dəfn yeri=[[Muradiyə külliyəsi]], [[Bursa]]|şəklin izahı=''Dəfn edildiyi Şahzadə Əhməd türbəsi - [[Muradiyə külliyəsi]], [[Bursa]]''}}'''Şahzadə Əhməd''' ({{DVTY}}) — [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|8. Osmanlı sultanı]] [[II Bəyazid]]<nowiki/>in oğlu, [[Şahzadə (Osmanlı)|Osmanlı şahzadəsi.]]<ref name=":0">Osmanlı Tarihi, II. Cilt, 10. baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2011, Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı</ref><ref>Osmanlı'ya Karşı Savaşan Osmanlı Şehzadesi: Şehzade Ahmet'in Oğlu Şehzade Kasım, Haldun Eroğlu</ref>
{{Dövlət xadimi
|adı = '''Şahzadə Əhməd'''
|şəklin ölçüsü = 250
|doğum tarixi = 1465
|doğum yeri = [[Amasya]], [[Osmanlı imperiyası]]
|vəfat tarixi = 1513
|atası = [[II Bəyazid]]
|anası = [[Bülbül Xatun]]
|vikianbar =
}}'''Şahzadə Əhməd''' (d. [[1465]], [[Amasya]] - ö. [[1513]], [[Bursa]]) - [[II Bəyazid|II. Bəyazid]]<nowiki/>in [[Bülbül Xatun]]<nowiki/>dan doğulan və [[Amasya]] hakimi olan oğlu.
=Həyatı=
[[1465]]-ci ildə doğulan Şahzadə Əhməd [[II Bəyazid|II. Bəyazid]]<nowiki/>in sağlığında həyatda qalan ən böyük oğlu idi. Atası tərəfindən sevildiyi kimi [[sədrəzəm]] [[Xədim Əli Paşa]] tərəfindən də dəstəklənirdi. Dövlət adamları arasında da tərəfdarları çox idi. Hətta [[Xədim Əli Paşa]] onun hökmdar olacağına dair padşah adına ona təminat verərək bu işin [[Şahqulu ağa Təkəli üsyanı|Şahqulu Üsyanı]]<nowiki/>nın yatırılmasından sonra olacağına dair söz vermişdi. Buna görə Şahzadə Əhməd özünü hökmdar olaraq elan etdi ancaq özünə itaət etdirmək istədiyi [[yeniçərilər]] ''"padşahımız həyatda olduqca heç kimin hökmdarlığına inanmırıq"'' deyərək mənfi cavab aldı.<ref name=":0">Osmanlı Tarihi, II. Cilt, 10. baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2011, Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı</ref>
 
==Həyatı==
[[Xədim Əli Paşa]]<nowiki/>nın [[Şahqulu ağa Təkəli üsyanı|Şahqulu üsyanı]]<nowiki/>nı yatırarkən öldürüldüyünü eşidən [[II Bəyazid|II. Bəyazid]] yenə o zamanlarda [[Karaman]] hakimi olan [[Şahzadə Şahənşah]]ın da vəfatını xəbər aldıqda çox kədərlənərək səltənətdən çəkilməyə qərar verdi. Dövlət adamları ilə keçirilən görüşdə Şahzadə Əhmədin hökmdar olmasına qərar verilərək [[İstanbul]]<nowiki/>a çağırıldı. Şahzadə Əhməd, Maltəpəyə gələrək [[İstanbul]]<nowiki/>a girmək üçün icazə istədi ancaq yeniçərilərin [[I Səlim|Şahzadə Səlim]]ə sədaqət göstərmələri üzərinə [[Anadolu]]<nowiki/>ya döndü. [[Konya]]<nowiki/>nı mühasirəyə alaraq buranı aldı.<ref name=":0" />
 
=== Uşaqlıq illəri ===
[[Anadolu]]<nowiki/>da hökmdarlığını elan edən Əhmədin oğlu Şahzadə Ələddin [[Bursa]]<nowiki/>nı ələ keçirərək atası adına xütbə oxutdu. Ancaq [[I Səlim|I. Səlim]]<nowiki/>in üzərinə qüvvə göndərməsi üzərinə [[Bursa]]<nowiki/>dan qaçaraq [[Məmlüklər]]ə sığındı. Şahzadə Əhməd bundan sonra [[Malatya]]<nowiki/>ya çəkildi. Şahzadə Əhməd burada öz qüvvələrini topladı və öncə [[Konya]]<nowiki/>ya, daha sonra [[Bursa]]<nowiki/>ya getdi. [[Bursa]] düzənliyində iki tərəfin ordusu qarşılaşdı. Qüvvələri dağılan Şahzadə Əhməd tutuldu və [[I Səlim|I. Səlim]]<nowiki/>in əmri ilə Qapıcıbaşı Sinan Ağa tərəfindən boğularaq öldürüldü.<ref name=":0" />
Şahzadə Əhməd [[1466]]-cı ildə [[Amasya]]<nowiki/>da dünyaya gəldi. Atası [[Fateh Sultan Mehmed]]<nowiki/>in oğlu və o illərdə [[Amasya ili|Amasya sancaqbəyi]] olan [[II Bəyazid|Şahzadə Bəyazid]], anası isə onun [[Konkubina|kəniz]]<nowiki/>lərindən [[Bülbül Xatun]]<nowiki/>dur. Uşaqlıq illəri [[Amasya]]<nowiki/>da keçən Şahzadə Əhməd [[1480]]-ci ildə qardaşlarıyla birlikdə [[İstanbul]]<nowiki/>a - babası [[Fateh Sultan Mehmed]]<nowiki/>in yanına göndərildi. Burada qardaşları [[Şahzadə Qorqud|Qorqud]], [[Şahzadə Aləmşah|Aləmşah]], [[Şahzadə Mahmud (II Bəyazidin oğlu)|Mahmud]] və [[I Səlim|Səlim]], eləcə də əmisi [[Cem Sultan|Şahzadə Cem]]<nowiki/>in oğlu Oğuz xanla birlikdə möhtəşəm mərasimlə sünnət edildi. Mərasimin ardından [[Çorum ili|Çorum sancaqbəyi]] təyin edildi və anası Bülbül Xatunla, bacılarıyla birlikdə [[Çorum]]<nowiki/>a yollandı. Cəmi bir il sonra [[Fateh Sultan Mehmed]]<nowiki/>in vəfatıyla atası [[II Bəyazid]] dərhal [[İstanbul]]<nowiki/>a yola düşdü və qardaşı [[Cem Sultan|Şahzadə Cem]]<nowiki/>lə girişdiyi taxt mübarizəsinin ardından taxta çıxdı.
 
=== Atasının səltənət illərində ===
Şahzadə Əhmədin oğullarından, Şahzadə Murad döyüş meydanından qurtulub [[İran]]<nowiki/>a qaçmış və orada bəzi qaynaqlara görə əcəliylə, bəzi mənbələrə görə də [[Şah İsmayıl]] tərəfindən öldürülmüşdür. Şahzadə Əhmədin bu oğlu eyni zamanda [[Şah İsmayıl Xətai|Şah İsmayıl]]<nowiki/>ın qızlarından Fülanə bəyimlə də evləndirilmişdir. Şahzadə Ələddin ilə Şahzadə Süleyman adlı oğulları da [[Misir]]ə qaçaraq orada epidemik olan [[Vəba|vəba xəstəliyi]]<nowiki/>ndən ölmüşlər. [[I Səlim|Sultan Səlim]] [[Konya]]<nowiki/>ya gələndə Şahzadə Əhmədin oğullarından Şahzadə Qasım da [[Misir]]ə qaçmışdır. Həmin Şahzadə Qasım sonralar [[I Səlim|Sultan Səlim]]<nowiki/>in [[Misir]]ə tərtib etdiyi səfərdə əks mövqedə iştirak etmişdir.<ref>Osmanlı'ya Karşı Savaşan Osmanlı Şehzadesi: Şehzade Ahmet'in Oğlu Şehzade Kasım, Haldun Eroğlu</ref>
Atasının səltənətinin ilk illərində [[Amasya|Amasya sancaqbəyi]] təyin edildi və ölümünədək bu vəzifədə qaldı. Başda [[sədrəzəm]] [[Xədim Əli Paşa]] olmaqla, bir çox dövlət adamının dəstəyini qazanmışdı və atasının qeyri-rəsmi varisi olaraq görülürdü. Üstəlik [[sədrəzəm]]<nowiki/>lə birlikdə [[Şahqulu ağa Təkəli üsyanı|Şahqulu üsyanı]]<nowiki/>nın yatırılmasında mühüm rol oynadı. Osmanlı sarayında gəzən şayələrə görə, üsyanın yatırılmasından sonra [[II Bəyazid|Sultan Bəyazid]] taxtı oğluna təslim edəcəkdi. Ancaq üsyan əsnasında [[sədrəzəm]] [[Xədim Əli Paşa]]<nowiki/>nın həlak olması, digər qardaşları [[Şahzadə Qorqud]] və [[I Səlim|Şahzadə Səlim]]<nowiki/>in etirazları buna mane oldu. Qardaşı [[I Səlim|Şahzadə Səlim]]<nowiki/>in oğlu [[Sultan Süleyman Qanuni|Süleyman]]<nowiki/>ın Şərqi-Qarahisar sancaqbəyi təyin edilməsinə etiraz edən Şahzadə Əhmədin istəyiylə, qardaşı oğlu [[Bolu]]<nowiki/>ya təyin edildi. Ancaq bu dəfə də [[Bolu]]<nowiki/>nun [[İstanbul]]<nowiki/>a yaxınlığını bəhanə edən Şahzadə Əhmədin istəyilə, [[Sultan Süleyman Qanuni|Süleyman]] [[Qara dəniz]]<nowiki/>in şimal sahilindəki [[Feodosiya|Kəfə sancaqbəyliyi]]<nowiki/>nə göndərildi. Bütün bunlar isə Şahzadə Əhmədin atasının gözündə varis olduğunu və sözünün keçərli olduğunu sübut edir.
 
Qardaşı [[I Səlim|Şahzadə Səlim]]<nowiki/>in [[Krım xanlarının siyahısı|Krım xanı]] [[I Məngli Gəray|Məngli Gəray]]<nowiki/>a sığınması və digər qardaşı [[Şahzadə Qorqud]]<nowiki/>un icazə almadan [[Manisa]]<nowiki/>ya gəlməsi onu daha da təlaşlandırdı. Bu hərəkətləri doğru hesab etməyən Şahzadə Əhməd atasına yazdığı məktubla, qardaşları [[Şahzadə Qorqud|Qorqud]] və [[I Səlim|Səlimi]] öldürtmək üçün icazə istəmiş, ancaq paytaxtdan icazə ala bilməmişdi. Rumeli bəyləri və yeniçərilərin etirazlarına baxmayaraq Şahzadə Əhmədə səltənətə dəvət məktubu yazıldı və paytaxta dəvət olundu. Ancaq Şahzadə Əhmədin hökmdarlığını tanımayan [[yeniçərilər]], bununla qalmayıb aralarında dövlət irəli gələnlərinin evlərinin də olduğu bir çox evi talan etdi. [[Yeniçərilər]], [[I Səlim|Səlimə]] sədaqət göstərərək onun gəlməsi və vəliəhd olmasını təkid etdi. Bunu xəbər alan Şahzadə Əhməd [[Kiçik Asiya|Anadoluya]] döndü. [[I Səlim|Səlim]] əleyhdarları bunun üzərinə [[Şahzadə Qorqud|Şahzadə Qorqudu]] hökmdar etmə düşüncəsiylə onu tələsik [[İstanbul|İstanbula]] çağırdılar. Bunun üzərinə [[İstanbul|İstanbula]] gələn [[Şahzadə Qorqud|Qorquda]] [[yeniçərilər]] hörmət göstərsə də, [[I Səlim|Səlimdən]] başqasını istəmədiklərini söylədilər (Yenibağça qiyamı [[6 mart]]-[[24 aprel]] [[1512]]). Bu vəziyyət üzərinə çətin vəziyyətə düşən və artıq hökmü və nüfuzu qalmayan [[II Bəyazid|Sultan Bəyazid]] [[I Səlim|Səlimi]] [[İstanbul|İstanbula]] dəvət edərək taxtdan çəkildi.
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
{{Taxt uğrunda mübarizə aparan Osmanlı şahzadələri (1373-1617)}}
{{II Bəyazid}}
{{Osmanlı şahzadələri}}
 
=== Yavuz Sultan Səlimlə mübarizə ===
Atası [[II Bəyazid|Bəyazid]] başda olmaq üzrə dövlət adamları tərəfindən gələcək padşah olaraq görülən Şahzadə Əhməd qardaşının səltənətini tanımadı. [[Konya|Konyada]] hökmdarlığını elan etdikdən sonra, [[19 iyun]] [[1512]]-ci ildə oğlu Ələddini göndərərək [[Bursa|Bursanı]] ələ keçirdi və öz adına xütbə oxutdu. Ancaq [[I Səlim|Yavuz Sultan Səlim]]<nowiki/>in qoşunları [[29 iyul]]<nowiki/>da [[Bursa]]<nowiki/>ya daxil oldu və Şahzadə Əhmədin güclü tərəfdarlarından olan [[sədrəzəm]] [[Qoca Mustafa Paşa]]<nowiki/>nı edam etdirdi. Digər dövlət adamlarından aldığı məktublarla həvəslənən Şahzadə Əhməd [[Yenişəhər]] yaxınlığında qardaşının birlikləriylə toqquşaraq əsir düşdü. Döyüşün ardından qapıçıbaşı Sənan ağa tərəfindən edam olunan Şahzadə Əhmədin cənazəsi [[Bursa]]<nowiki/>dakı [[Muradiyə külliyəsi]]<nowiki/>nə dəfn olundu. Ancaq onun oğullarından üçü qaçaraq [[Məmlüklər]]<nowiki/>ə, Şahzadə Murad isə [[Səfəvilər]]<nowiki/>ə sığındı.
 
== Ailəsi ==
 
=== Xanımları ===
 
* Sittişah Xatun — Şahzadə Osmanın anası.
* Gülçiçək Xatun — [[Amasya]]<nowiki/>da dəfn edilib.
 
=== Oğul övladları ===
 
* Şahzadə Murad (ö. [[1519]], [[Ərdəbil]]) — [[Bolu ili|Bolu sancaqbəyi]] idi. Atasının əsir düşməsinin ardından [[Səfəvilər]]<nowiki/>ə sığındı. Cənazəsi [[Ərdəbil]]<nowiki/>dəki [[Şeyx Səfi kompleksi|Şeyx Səfi türbəsi]]<nowiki/>nə dəfn edildi.
** ''Şahzadə Mustafa (ö. [[14 may]] [[1513]], [[Amasya]]) — [[I Səlim|Yavuz Sultan Səlim]]<nowiki/>in əmriylə edam edilmişdir.''
** ''Şahzadə Mehmed (ö. [[oktyabr]] [[1512]], [[Amasya]]) — [[I Səlim|Yavuz Sultan Səlim]]<nowiki/>in əmriylə edam edilmişdir.''
** ''Asitanşah Sultan''
* Şahzadə Süleyman (ö. [[24 aprel]] [[1513]], [[Qahirə]]) — [[1509]]-[[1513]]-cü illərdə [[Çorum ili|Çorum sancaqbəyi]] idi. Atasının əsir düşməsinin ardından [[Məmlüklər]]<nowiki/>ə sığındı. 2 qızı vardı. [[Vəba]] səbəbilə vəfat etmişdir.
* Şahzadə Ələddin Əli (ö. [[14 may]] [[1513]], [[Qahirə]]) — [[1509]]-[[1513]]-cü illərdə [[Bolu ili|Bolu sancaqbəyi]] idi. Atasının əsir düşməsinin ardından [[Məmlüklər]]<nowiki/>ə sığındı. Bibisi [[Aynişah Sultan]]<nowiki/>ın qızı Nəslihan xanım Sultanla evlənmişdir.
** ''Hvandi Sultan — [[Kastamonu ili|Kastamonu sancaqbəyi]] Sunullah bəylə evlənmişdir.''
* Şahzadə Osman (ö. [[14 aprel]] [[1513]], [[Amasya]]) — [[1509]]-[[1513]]-cü illərdə Osmancıq sancaqbəyi idi. [[I Səlim|Yavuz Sultan Səlim]]<nowiki/>in əmriylə edam edilmişdir.
* Şahzadə Qasım (d. [[1501]], [[Amasya]] - ö. [[30 yanvar]] [[1518]], [[Qahirə]]) — [[I Səlim|Yavuz Sultan Səlim]]<nowiki/>in əmriylə edam edilmişdir.
 
=== Qız övladları ===
 
* Qəmərşah Sultan — [[1508]]-ci ildə İsgəndər Paşanın oğlu [[Lesbos|Midilli sancaqbəyi]] Kürəkən Mustafa bəylə evlənmişdir.
* Fatma Sultan — [[1508]]-ci ildə [[Qoca Davud Paşa]]<nowiki/>nın oğlu [[Yeniçəri|yeniçəri ağası]] Kürəkən Mehmed bəylə evlənmişdir.
* ... Sultan — [[1508]]-ci ildə silahdar Kürəkən Süleyman bəylə evlənmişdir.
* ... Sultan — Kürəkən Əhməd bəylə evlənmişdir.
 
== Mənbə ==
 
* ''Süreyya Mehmed Bey.'' Sicill-i Osmani / ed. Nuri Akbayar. — Istanbul: Tarih Vakfi Yurt Yayınlar, 1996. — P. 19. — ISBN 975-333-049-5
* ''Jorga Nicolae'' Geschichte des Osmanischen (пер. Epçeli Nilüfer). — Стамбул: Yeditepe yayınevi. — С. 263—264. — ISBN 975-6480-19-x
 
== İstinadlar ==
<references group="" responsive="1"></references>
{{II Bəyazid}}{{Osmanlı şahzadələri}}{{Taxt uğrunda mübarizə aparan Osmanlı şahzadələri (1373-1617)}}
[[Kateqoriya:Osmanlı şahzadələri]]