Cazibə qüvvəsi: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
→‎top: Söz düzəldildi
Teqlər: Əllə geri qaytarma Mobil redaktə Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə Android tətbiqi ilə edilmiş redaktə
kRedaktənin izahı yoxdur
Teq: 2017 viki-mətn redaktoru
Sətir 2:
[[Fayl:Newton apple tree hg clr.gif|thumb|200px]]
[[Fayl:NewtonsLawOfUniversalGravitation.svg|thumb|200px]]
'''Cazibə qüvvəsi''', '''[[qravitasiya]] qüvvəsi''' və ya sadəcə '''cazibə''' ({{lang-lt[[Latınca|gravitas}}lat.]] ''gravitas—''"ağırlıq" deməkdir)<ref>Словарь Иностранных Слов,kütləyə Русскийmalik Язык, 1990, стр. 144, ISBN 5-200-01422-0</ref>maddi obyektlərin bir-birinəbirini cəzb edilməsinietməsini bildirən təbii fenomendirfenomen<ref name="Does Gravity Travel at the Speed of Light?">[http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/GR/grav_speed.html Does Gravity Travel at the Speed of Light?], ''UCR Mathematics''. 1998. Retrieved 3 July 2008.</ref><ref>Словарь Иностранных Слов, Русский Язык, 1990, стр. 144, ISBN 5-200-01422-0</ref> və [[fizika]]da təbiətin dörd fundamental [[qüvvə]]lərindənqüvvələrindən biridir (başqalar güclü, elektromaqnit, zəif qüvvələr olmaqla). Cazibənin qarşılıqlı təsiri cazibə sahəsi vasitasilə yayılır və zəif olduğundan elementar zərrəcik fizikasında nəzərə alınmır.<ref>Советский Энциклопедический Словарь, изд. Советская Энциклопедия, 1983, стр. 332</ref>
 
Yerin cazibə qüvvəsi nəticəsində cisimlər [[Yer]] tərəfindən cəzb edilir. Bu qüvvə həm də Yerin və başqa [[planet]]lərin trayektoriyasını təyin edir və bununla astronomiyada böyük rol oynayır.
 
Müasir fizika cazibəyə [[Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi|Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsi]] çərçivəsində yanaşır, yəni fəza-zamanın əyriliyi kimi. Nyutonun nəzəriyyəsi cazibəni qüvvə kimi hesab edir<ref name="How gravity works?">[ http://science.howstuffworks.com/environmental/earth/geophysics/question232.htm Layton, Julia, "HowStuffWorks.com" 01 April 2000 ]</ref> və [[Ümumdünya cazibə qanunu|Nyutonun Ümumdünya Cazibə Qanunu]] asan olduğundan bir çox hesablamalarda təqribi qiymətləri tapmaq üçün istifadə olunur.
 
== Yaranmasına dair ==
Qədim [[hind]] müəllifləri sərbəst düşməni artıq cismin kütləsi ilə mütənasib olan və yerin mərkəzinə yönəlmiş [[qüvvə]] ilə izah etmişlər. Aristotel yeri bütün cismləri özünə cəlb edən cism kimi təsvir etmişdir. [[Fars]] [[astronom]]u [[Məhəmməd ibn Musa]] IX əsrdə [[fəza]] cismlərinin hərkətini casibə qüvvəsi ilə izah etmişdir. [[Əl-Biruni]] XI əsrdə hind dilində olan materialları ərəb dilinə çevirir. [[XII əsr]]də fars alimi Əl Xəzini yerin cazibə qüvvəsini cismlə yer arasında olan məsafədən, kütlələr arasındakı fərqdən asılı olduğunu söyləmişdir. XVİ əsrdə [[Qalileo Qaliley]] cismin sərbəst düşməsini bərabərsürətli hərəkət adlandırıb, kütlədən asılı olmadığını təsvir edir. İngilis alimi [[Robert Huk]] 1670-ci ildə cazibə qüvvəsini cismin xassələrindən və onlar arasındakı [[məsafə]]dən asılı olmasını sınaqlarla göstərmişdir.
 
İlk dəfə yerin cazibə qüvvəsini riyazi şəkildə təsvir etməyə çalışan [[İsaak Nyuton]] olmuşdur. Onun təsvir etdiyi Nyuton qravitasiya nəzəriyyəsi astronomiyada tətbiq oluna biləcək ilk nəzəriyyə idi. [[XX əsr]]in əvvəlinə qədər bu sahədə bir çox nəzəriyyələr yaransada onlar sonradan yaranan Eynşteyn nəzəriyyəsi tərəfindən sıxışdırılmışdır.