Cəbrayıl (arxangel): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 3:
'''Cəbrayıl''' (Cibril) — [[iudaizm|iudaistik]], [[xristianlıq|xristian]] və [[islam|müsəlman]] ənənələrinə görə [[Allah]]a ən yaxın olan [[mələk]]lərdən biri. Xristianlıqda o, arxmələkdir və əvvəlcə [[Yəhya|Vəftizçi Yəhyanın]], sonra isə [[Məryəm]]ə [[İsa]]nın doğulacağını ([[Müjdə]]) qabaqcadan xəbər verir. İslam ənənəsinə görə o, Allahın iradəsini [[Quran]]a köçürmüş və ayrı-ayrı vəhylər şəklində [[Məhəmməd]] peyğəmbərə çatdırmışdır. [[Roland haqqında nəğmə]]də o, [[Böyük Karl]]a baş verən hadisələri xəbər verir. Cəbrayıl [[Azərbaycan]] [[folklor]]una da daxil olmuşdur. Rəvayətlərdə Cəbrayılın Məhəmməd ( ə.s ) peyğəmbərə gah Pak Ruh gah da cavan oğlan kimi göründüyü bildirilir.
== Etimalogiyosı ==
Üç səmavi dində adı keçən bu mələk [[İbrahim|İbrani]]cə Gavriel; Latınca Gabrielus; Yunanca Gabriel; Aramicə Gabr-el və Ərəbcədə isə [[Cəbrayıl(arxangel)|Cəbrayıl]] və ya Cibril olaraq bilinir. Təbəriyyə görə “Cəbrayıl” sözü “Cəbr” və “İl" sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Burada “Cəbr” “Əbd” (qul) mənasında “İl" isə Allah deməkdir. Dolayısı ilə bu söz Allahın qulu mənasına gəlir.
== Yəhudilikdə ==
Cəbrayıl mələyəi [[Yəhudilər|yəhudi]] müqəddəs mətnlərində ilk dəfə Danielin kitabında rast gəlinir. Bu kitabda o, Danielin yuxusunu yozan eyni zamanda “uçaraq gələn və anlayış bəxş edən bir mələk” olaraq təsvir edilir.<ref name="a"> M. Sərdar, “Semavi Dinlerde Dörd Büyük Melek”, (İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008)</ref> Cəbrayıl eyni zamanda [[İslam]] dinində olduğu kimi [[Peyğəmbər]]lərə vəhi gətirən<ref name="b"> A. Çolak, “Kuran ve hadislere göre melek”, (Gümüşhane 2012</ref> və insan surətində görünən bir mələk olaraq bilinir.<ref name="c">M.B. Şeyran, “Klassik türk şirinde melek düşüncesi", (Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Temmuz-2020) </ref> Yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi Danielin kitabı xaricində [[Əhdi-ətiq|Əhdi-Ətiq]]də Cəbrayıl adı keçmir. Buna baxmayaraq Yəhudi etiqadına görə [[Tövrat]]da Hz. İbrahimə gələn, Sodom və Qomora şəhərlərini məhv edən üç mələkdən biri, Asur əsgərlərini məhv edən, eyni zamanda [[Talmud]]da dünyadakı meyvələri yetişdirən bir mələk olduğu<ref name="d"> Z. Keleş, “Yahudilikde melek inancı”, (T.C. Marmara Universitesi Sosiyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Dini
Bilimleri Ana Bilim Dalı Felsefe ve Dini Bilimleri Proqramı Yüksek Lisans Tezi,İzmir-2019)</ref> bundan başqa Hz. [[Musa (peyğəmbər)|Musa]]nın dəfnində iştirak edən altı mələkdən biri olduğun qeyd olunur.<ref name="a"/>
== Xristianlıqda ==
Xristian müqəddəs mətinlərində Hz. [[Zəkəriyya peyğəmbər|Zəkəriya]] peyğəmbərə Hz. [[Yəhya peyğəmbər|Yəhya]]nı, Hz. Məryəmə isə Hz. [[İsa]]nın doğumu ilə bağlı xəbərləri gətirən mələk olduğu bilinir. Bununla yanaşı Xristian inancına görə [[Qiyamət günü|qiyamət]] günündə sura üfürəcəyinə inanılır. Eyni zamanda Cəbrayıl peyğəmbərlərə insan şəklində görünüb [[vəhy]] gətirən mələk olduğu və Yəhudilikdən fərqli olaraq onun mərhəməti təmsil etdiyinə inanılır.<ref name="a"/>
== İslamda ==
Cəbrayıl adı İslamda vəhyi mələyinin xüsusi adıdır. Bu ad [[Quran|Qurani-kərim]]də üç yerdə Cibril şəkildə keçir. Eyni zamanda Cibril nəzərdə tutularaq ər-ruh, ruhən, rəsulun kərim, rəsulu rəbbik, ər-ruhu-l-əmin və ruhu-l-quds olaraq da keçir.
Hədisdə isə Cəbrayıl “ən-namus” deyə adlanır. Qurani-kərimdə Hz. Peyğəmbərin mələk Cəbrayılı iki dəfə öz surətində gördüyü qeyd olunur.
[[Hədis]]lərdə isə Hz. Peyğəmbərlə Cəbrayılın insan şəkilində əlaqə qurmasından danışılır. Bu şəxsin “Dihyə-əl-Kəlbi" olduğu rəvayətlərdə qeyd olunur. Cibril hədisi olaraq bildiyimiz başqa bir hədisdə isə onun təkcə Hz. Peyğəmbər deyil , onun yanında olan səhabələr də görür. Cəbrayılın görünüşü ilə bağlı Qurani-kərimdə bir məlumat olmasa da hədislərdə bəzi məlumatlara rast gəlinir. Misal üçün, onun 600 qanadının olması, yer ilə göy arasını tutması qeyd olunur.
== Həmçinin bax ==
* [[Mikayıl (arxangel)|Mikayıl]]
* [[Mələk]]
*
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
== Xarici keçidlər ==
{{Xarici keçidlər}}
[[Kateqoriya:Mələklər]]
| |||