Cəbrayıl (arxangel): Redaktələr arasındakı fərq

Cəbrayıl mələyəi [[Yəhudilər|yəhudi]] müqəddəs mətnlərində ilk dəfə Danielin kitabında rast gəlinir. Bu kitabda o, Danielin yuxusunu yozan eyni zamanda “uçaraq gələn və anlayış bəxş edən bir mələk” olaraq təsvir edilir.<ref name="a"> M. Sərdar, “Semavi Dinlerde Dörd Büyük Melek”, (İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2008)</ref> Cəbrayıl eyni zamanda [[İslam]] dinində olduğu kimi [[Peyğəmbər]]lərə vəhi gətirən<ref name="b"> A. Çolak, “Kuran ve hadislere göre melek”, (Gümüşhane 2012</ref> və insan surətində görünən bir mələk olaraq bilinir.<ref name="c">M.B. Şeyran, “Klassik türk şirinde melek düşüncesi", (Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Temmuz-2020) </ref> Yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi Danielin kitabı xaricində [[Əhdi-ətiq|Əhdi-Ətiq]]də Cəbrayıl adı keçmir. Buna baxmayaraq Yəhudi etiqadına görə [[Tövrat]]da İbrahim peyğmbərəpeyğəmbərə gələn, Sodom və Qomora şəhərlərini məhv edən üç mələkdən biri, Asur əsgərlərini məhv edən, eyni zamanda [[Talmud]]da dünyadakı meyvələri yetişdirən bir mələk olduğu<ref name="d"> Z. Keleş, “Yahudilikde melek inancı”, (T.C. Marmara Universitesi Sosiyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Dini

Bilimleri Ana Bilim Dalı Felsefe ve Dini Bilimleri Proqramı Yüksek Lisans Tezi,İzmir-2019)</ref> bundan başqa [[Musa (peyğəmbər)|Musa]] peyğənbərinpeyğəmbərin dəfnində iştirak edən altı mələkdən biri olduğun qeyd olunur.<ref name="a"/>

Xristian müqəddəs mətinlərində [[Zəkəriyya peyğəmbər|Zəkəriya]] peyğəmbərə [[Yəhya peyğəmbər|Yəhya]] peyğənbəripeyğəmbəri, İmran peyğənbərinpeyğəmbərin qızı Məryəmə isə [[İsa]] peyğənbərin doğumu ilə bağlı xəbərləri gətirən mələk olduğu bilinir. Bununla yanaşı Xristian inancına görə [[Qiyamət günü|qiyamət]] günündə sura üfürəcəyinə inanılır. Eyni zamanda Cəbrayıl peyğəmbərlərə insan şəklində görünüb [[vəhy]] gətirən mələk olduğu və Yəhudilikdən fərqli olaraq onun mərhəməti təmsil etdiyinə inanılır.<ref name="a"/>

Cəbrayıl adı İslamda vəhyi mələyinin xüsusi adıdır. Bu ad [[Quran|Qurani-kərim]]də üç yerdə Cibril şəkildə keçir. Eyni zamanda Cibril nəzərdə tutularaq ər-ruh, ruhən, rəsulun kərim, rəsulu rəbbik, ər-ruhu-l-əmin və ruhu-l-quds olaraq da keçir. Hədisdə isə Cəbrayıl “ən-namus” deyə adlanır.<ref name="e">B. Topaloğlu, İ. Çelebi, M. S. Özervarlı, M. Sinanoğlu, İslam dininin əsasları, (Nurlar nəşriyyat Bakı-2010) </ref> Qurani-kərimdə Məhəmməd Peyğəmbərin mələk Cəbrayılı iki dəfə öz surətində gördüyü qeyd olunur.<ref>Nəcm, 53/13,14; Ənam, 6/103. </ref> [[Hədis]]lərdə isə Məhəmməd Peyğəmbərlə Cəbrayılın insan şəkilində əlaqə qurmasından danışılır. Bu şəxsin “Dihyə-əl-Kəlbi" olduğu rəvayətlərdə qeyd olunur.<ref> M. İsmayılov, Təfsir üsulu və tarixi, (Bakı İslam Universiteti nəşri 2013) </ref> Cibril hədisi olaraq bildiyimiz başqa bir hədisdə isə onun təkcə Məhəmməd Peyğəmbər deyil , onun yanında olan səhabələr də görür.<ref name="b"/> Cəbrayılın görünüşü ilə bağlı Qurani-kərimdə bir məlumat olmasa da hədislərdə bəzi məlumatlara rast gəlinir. Misal üçün, onun 600 qanadının olması, yer ilə göy arasını tutması qeyd olunur.<ref name="b"/>