İmam Mehmed Əfəndi: Redaktələr arasındakı fərq

}}'''İmam Mehmed Əfəndi''' ({{DVTY}}) — [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] [[alim]]i, [[şair]] və [[şeyxülislam]]ı. [[IV Mehmed|Sultan MehmedMehmedin]]in imamlarından olduğu üçün '''İmam-ı sultani''' və ya '''İmam Mehmed Əfəndi''' olaraq anılır.

[[Amasiya]] sancağına bağlı Ladik kəndində dünyaya gəlmişdir. Atasının adı Mustafa Əfəndi idi. [[Quran|Quran-ı kərim]] oxumaqda olan məharəti səbəbilə keçmiş Misir hakimi Canpoladzadə Hüseyn Paşanın şəxsi imamı oldu və ''Canpoladzadə imamı'' olaraq anılmağa başlandı. Ardından [[Minkarizadə Yəhya Əfəndi]]nin xidmətinə girdi və dini təhsilini başa vurdu. [[1671]]-ci ilədək müxtəlif mədrəsələrdə [[müdərris]] olaraq çalışdı.

[[IV Mehmed|Sultan Mehmed]] tərəfindən səsinin bəyənilməsi səbəbilə [[saray]]a alındı və [[1670]]-ci ildə sultanın üçüncü imamı oldu. Bu vəzifəsi davam edərkən [[1676]]-cı ilədək müdərrisliyi davam etdirdi. [[1675]]-ci ildə [[həcc]] ziyarətinə gedən Əli Əfəndinin yerinə ikinci sultan imamı təyin edildi və [[Sultan Əhməd məscidi|Sultan Əhməd mədrəsəsi]]ndə müdərrislik etdi.

[[1676]]-cı ildə qazılığa keçdi və [[Dəməşq]] [[qazı]]sı oldu ancaq sultan imamı olduğu üçün qazılıq vəzifəsini naibi vasitəsilə yerinə yetirdi. Ertəsi il bu vəzifədən alındı və [[12 dekabr]] [[1681]]-ci ildə [[İstanbul]] qazısı oldu. 1 il davam edən bu vəzifəsinin ardından öncə [[Anadolu]] ([[1684]]), daha sonra isə [[Rumeli əyaləti|Rumeli]] başqazısı seçildi ([[17 mart]] [[1688]]). 2 il bu vəzifədə qaldıqdan sonra vəzifədən alındı və [[1694]]-cü ildə [[Sədrəddinzadə Sadiq Mehmed Əfəndi|Sədrəddinzadə Mehmed Əfəndin]]in yerinə ikinci dəfə bu vəzifəyə gətirildi. [[20 mart]] [[1695]]-ci ildə [[şeyxülislam]]lığa gətirildi ancaq [[II Mustafa|Sultan Mustafa]] öz lələsi [[Seyid Feyzullah Əfəndi]]ni şeyxülislamlığa gətirmək üçün bu vəzifəsində 2 ay qala bildi. Vəzifədən alındıqdan sonra [[Ədirnə hadisələri (1703)|Ədirnə hadisələri]]nə qədər Kanlıcadakı köşkündə yaşadı.

[[Seyid Feyzullah Əfəndi]]nin hədəf olduğu, ancaq [[II Mustafa|Sultan MustafaMustafan]]nının devrilərək [[III Əhməd|Sultan Əhməd]]in taxta çıxarılması ilə nəticələnən [[Ədirnə hadisələri (1703)|Ədirnə hadisələri]] əsnasında [[yeniçərilər]] tərəfindən ikinci dəfə şeyxülislamlığa gətirildi ([[25 iyul]] [[1703]]). Çox keçmədən də [[III Əhməd|Sultan Əhməd]] Mehmed Əfəndinin şeyxülislamlığını təsdiqlədi. Bəzi mənbələrdə üsyan edən yeniçərilərin [[II Mustafa|Sultan MustafaMustafan]]nının devrilməsi üçün lazım olan fətvanı Mehmed Əfəndinin hazırladığı qeyd olunur. İkinci şeyxülislamlığı 5 ay davam etdi. [[Cülus]]unun ardından üsyançıları yavaş-yavaş aradan qaldıran [[III Əhməd|Sultan Əhməd]], üsyan əsnasında [[yeniçərilər]] tərəfindən şeyxülislamlığa gətirilmiş Mehmed Əfəndini də vəzifədən aldı ([[25 yanvar]] [[1704]]). Ardından [[Bursa]]ya sürgün edilən İmam Mehmed Əfəndi qalan ömrünü [[müdərris]] olaraq keçirdi və [[1728]]-ci ilin [[sentyabr]]ındasentyabrında burada vəfat etdi.

* AnonimDefterdar OsmanlıSarı Tarihi:Mehmed 1099Paşa, Zübde-1116/1688-1704i Vekāyiât (haz. Abdülkadir Özcan), Ankara 20001995, s. 108484, 234-235520, 238534, 248543–544, 261797, 271809, 280;816, 833;

* ŞeyhîRâşid, Vekāyiu’l-fuzalâTârih, III, 651-653;32, 120–121;

* RâşidÇelebizâde Âsım, Târih, III,İstanbul 321282, 120-121;s. 596;

* Sicill-iİlmiyye OsmânîSalnâmesi, IV,s. 223496;