Botan (çay): Redaktələr arasındakı fərq

{{Çay}}'''Botan''' ({{Dil-tr|Botan Çayı}}, ''{{Dil|tr|Botan Suyu}}'' və ya ''{{Dil|tr|Uluçay}}''; {{Dil-ku|Çemê Botanê}}; {{Dil-hy|Ջերմ}} ) ― [[Türkiyə|Türkiyənin]]nin cənub şərqində, [[Siirt ili|Siirt]] ilində çay. Botan çayının yuxarı axını [[Van ili|Van ilindən]]ndən axır və bu hissəyə tez-tez Çatak deyilir. Çatak şəhərinin qərbindən axan Çatak çayının ən yuxarı hissəsi isə bəzən Norduz adlandırılır.<ref>[https://www.lib.utexas.edu/maps/ams/turkey/ Van Sheet E16]</ref><ref>[https://www.lib.utexas.edu/maps/ams/world/ Shahpur Sheet 340-B]</ref> Çay Van və [[Hakkari ili|Hakkari]] arasındakı sərhəd yaxınlığında yerləşən Norduz yaylası ətrafındakı yüksək dağlardan qaynaqlanır. Çay dərəsi ilə dağların zirvəsi arasındakı hündürlük fərqi təxminən 1000 m-ə çatır. Bu səbəbdən çay öz dərəsi üzərində [[kanyon]] yaratmışdır.<ref name="skt">{{cite web|url=http://www.siirtkulturturizm.gov.tr/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF5187E7E9DF69685B61F70684EA364C1E|publisher=Siirt İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü|title=Botan Suyu (Uluçay)|accessdate=December 14, 2008|language=Turkish|archive-url=https://web.archive.org/web/20111005225602/http://www.siirtkulturturizm.gov.tr/belge/1-57660/eski2yeni.html|archive-date=2011-10-05|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.siirt.gov.tr/jandarma/sayfalar/03_Cografi_durum.htm|title=Coğrafi Durumumuz|accessdate=July 4, 2015|language=Turkish|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150705112330/http://www.siirt.gov.tr/jandarma/sayfalar/03_Cografi_durum.htm|archivedate=July 5, 2015}}</ref>

Çayın yazdan yayın ortalarına qədər ortalama [[su sərfi]] 100-300100–300 m³/san-dir. Aprel və iyun aylarında bu rəqəm 400&#x2013ndash;600 m³/san, mayda isə 700&#x2013ndash;1 000 m³/san-ə qədər qalxa bilər.

Çay bu dövrdə [[Dəclə]] çayından daha böyük görünür. Yayın sonunda və ya payızda çayın dərinliyi {{Convert|1|m|ft}} olur və su sərfi 60 &#x2013ndash; 80 m³/s-ə qədər enir.<ref name="skt" />

Çayın bir neçə yerində Su elektrik stansiyasının inşası məqsədi ilə tədqiqatlar aparılmışdır. Botan çayı üzərində müxtəlif ölçülü yeddi bənd planlaşdırılır, tikilir və ya tikilməkdədir.<ref name="sii2sii3">{{cite web|url=http://www.siirtce.net|publisher=Siirtce|title=Botan Vadisi'nde bir gün|author=Donat, Yavuz|date=November 15, 2008|accessdate=December 16, 2008|language=Turkish|archive-url=https://web.archive.org/web/20080514221435/http://www.siirtce.net/|archive-date=May 14, 2008|url-status=dead}}</ref>

İlk bənd və hidroelektrik stansiya Aydınlar (Tillo) rayonunun dərhal altında tamamlanmışdır. Bənd rəsmi olaraq "Alkumru bəndi" adlandırılsa da, mahalın doğma adından dolayı yerli olaraq "Tillo bəndi" olaraq da istinad edilir.<ref name="sii3">{{cite web|url=http://www.siirtce.net|publisher=Siirtce|title=Botan Vadisi'nde bir gün|author=Donat, Yavuz|date=November 15, 2008|accessdate=December 16, 2008|language=Turkish|archive-url=https://web.archive.org/web/20080514221435/http://www.siirtce.net/|archive-date=May 14, 2008|url-status=dead}}</ref> Hündürlüyü {{Convert|110|m|ft}} olan su bəndi 222 [[Vatt|meqavattlıq]] quraşdırılmış gücə malikdir. Alkumru bəndinin aşağı hissəsində çayın axınını tənzimləmək və hidroelektrik enerji istehsal etmək üçün Kirazlık bəndi tikilmişdir və quraşdırılmış gücü 45 meqavattdır.<ref>{{cite web|title=$60 million dam completed|url=http://www.siirtajans.com/news_detail.php?id=2724|publisher=Siirt Haber Ajansi|accessdate=5 October 2012|language=Turkish|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090829230527/http://www.siirtajans.com/news_detail.php?id=2724|archivedate=29 August 2009}}</ref>