|sələfi = [[Daldaban Mustafa Paşa]]
|xələfi = [[Nişançı Əhməd Paşa]]
|doğum yeri = [[Əyyubsultan rayonu|Əyyubsultan]], [[İstanbul]]
|vəfat tarixi = 8 mart 1708
|atası = Həsən ağa
|vikianbar =
}}
}}'''Rami Mehmed Paşa''' (d. [[1655]] - ö. [[8 mart]] [[1708]]) — [[II Mustafa]] dönəmində 6 ay 20 gün [[Osmanlı imperiyası]]nın [[sədrəzəm]]i olmuş dövlət adamıdır. Eyni zamanda dövrünün məşhur şairlərindən olması və şeirlərində dövlət adamlarını kəskin tənqid etməsi səbəbilə [[Ərəb dili|ərəbcə]] "atıcı, iynələyici" mənası verən ''Rami'' təxəllüsü almışdır. ▼
▲}}'''Rami Mehmed Paşa''' ( d. [[1655]] - ö. [[8 mart]] [[1708]]{{DVTY}}) — [[II Mustafa]] dönəmində 6 ay 20 gün [[Osmanlı imperiyası]]nın [[sədrəzəm]]i olmuş dövlət adamıdır. Eyni zamanda dövrünün məşhur şairlərindən olması və şeirlərində dövlət adamlarını kəskin tənqid etməsi səbəbilə [[Ərəb dili|ərəbcə ]] "atıcı, iynələyici" mənası verən ''Rami'' təxəllüsü almışdır.
== Həyatı ==
[[1655]]-ci ildə [[İstanbul]]<nowiki/>un [[Əyyubsultan rayonu]]<nowiki/>nun ilçəsinin Nişançı məhəlləsində dünyaya gəlmişdir. Atasının adının Həsən ağa olduğu bilinir. Gənclik illərində bir müddət atasının yanında çalışmış, [[İstanbul]]<nowiki/>unİstanbulun su yollarının təmiriylə məşğul olmuşdur. Sonralar yazı qabiliyyətinin yaxşı olması səbəbilə divan-i hümayuna alınmış, zamanla katibliyə qədər yüksəlmişdir. Qısa zamanda dönəmin məşhur şairləri arasında tanınmış, bununla yanaşı ikinci vəzir müsahib Mustafa Paşanın məsrəf katibi kimi fəaliyyət göstərmişdir. [[1678]]-ci ildə yaxın dostu şair Nəbiylə birlikdə həcc ziyarətinə getmiş, ziyarətdən döndükdən sonra Mustafa Paşa tərəfindən divan əfəndiliyinə yüksəldilmişdir. [[1685]]-ci ilə qədər şair Nəbiylə birlikdə paşanın xidmətində qaldı. Mustafa Paşanın vəfatından sonra yenidən divan xidmətinə dönən Mehmed Əfəndi [[16 noyabr]] [[1694]]-cü ildə rəisülküttablığa gətirildi. Ancaq dövrün [[sədrəzəm]]<nowiki/>isədrəzəmi [[Almas Mehmed Paşa]] ilə münasibətlərinin pis olması səbəbilə [[1697]]-ci ilin [[yanvar]]<nowiki/>ındayanvarında vəzifədən alındı və ev həbsinə məhkum olundu. Həmin ilin sonunda [[sədrəzəm]]<nowiki/>in vəfatının ardından [[Körpülü Hacı Hüseyn Paşa|Körpülü Hüseyn Paşa]]<nowiki/>nın [[Sədrəzəm|sədarət]]<nowiki/>ə gəlişi ilə [[17 oktyabr]] [[1697]]-ci ildə yenidən rəisülküttablığa gətirildi.
II Vyana mühasirəsi ilə başlayan və 14 ildir davam edən sülh müzakirələri Mehmed Əfəndinin də iştirakı ilə sürətləndi. Danışıqlar zamanı göstərdiyi yüksək fəaliyyətlə digər diplomatlardan fərqləndi. Paytaxta döndükdən sonra sultan tərəfindən hədiyyələr alsa da, vəzirlik təklifini qəbul etmədi. [[Körpülü Hacı Hüseyn Paşa|Körpülü Hüseyn Paşa]]<nowiki/>nın [[Sədrəzəm|sədarət]]<nowiki/>isədarəti dövründə dövlət işləriylə yaxından məşğul olsa da, [[Daldaban Mustafa Paşa]] ilə münasibətləri pisləşdi. Vəzifədən alınıb sürgünə göndərilməsi təklif edilsə də, [[şeyxülislam]] [[Seyid Feyzullah Əfəndi|Feyzullah Əfəndi]] buna qarşı çıxdı və [[Sədrəzəm|sədarət]]<nowiki/>ə yüksələ bilməsi üçün qübbə vəzirliyinə gətirilməsini təmin etdi ([[28 dekabr]] [[1702]]). [[Şeyxülislam]]-[[sədrəzəm]] qarşıdurmasında [[şeyxülislam]]<nowiki/>ı dəstəklədi və çox keçmədən [[Daldaban Mustafa Paşa]]<nowiki/>nın yerinə [[Sədrəzəm|sədarət]]<nowiki/>ə gətirildi ([[24 yanvar]] [[1703]]).
Ancaq zaman keçdikcə [[şeyxülislam]] [[Seyid Feyzullah Əfəndi|Feyzullah Əfəndi]] ilə aralarında ziddiyət yarandı. [[Şeyxülislam]]<nowiki/>ınŞeyxülislamın dövlət məsələlərinə bu dərəcədə qarışması Mehmed Paşanı çətin vəziyyətə saldı. Onun dövlət idarəsindəki gücünü sındırmaq məqsədilə [[İstanbul]]<nowiki/>da olan [[Sədrəzəm|sədarət]] naibi [[Kürəkən Həsən Paşa]] ilə ittifaq qurdu. [[Ülufə divanı|ÜlufəÜlufələri]]<nowiki/>ləri verilmədiyi üçün saraya şikayətə gələn 200 [[Cəbəcilər|cəbəcicəbəcini]]<nowiki/>ni üsyana təşviq etdi. Getdikcə böyüyən üsyan dalğası nəticəsində tarixə [[Ədirnə hadisələri (1703)|Ədirnə hadisələri]] ([[22 avqust]] [[1703]]) olaraq düşən üsyan baş tutdu və [[II Mustafa|Sultan Mustafa]] devrilərək yerinə [[III Əhməd]] taxta çıxarıldı. [[Seyid Feyzullah Əfəndi|Feyzullah Əfəndi]] [[Ədirnə]]<nowiki/>də işgəncə verilərək öldürüldü və cəsədi Tunca çayına atıldı. Rami Mehmed Paşa isə hadisədən 2 gün öncə 19-20 avqust gecəsi [[Ədirnə]]<nowiki/>dəkiƏdirnədəki yaxın dostu Arabaçızadə Əhməd Əfəndinin evində gizlənərək canını xilas etdi. Bu səbəblə [[Sədrəzəm|sədarət]]<nowiki/>dən çəkilmiş hesab edildi ancaq [[Sədrəzəm|sədarət]] möhürü özündə qaldı. Bir müddət [[Əyyubsultan rayonu|Əyyubsultan]]<nowiki/>dakı köşkündə gizləndi, daha sonra meydana çıxaraq keçmiş müttəfiqi [[sədrəzəm]] [[Kürəkən Həsən Paşa|Moralı Həsən Paşa]], [[şeyxülislam]] və Rumeli başqazısı Yəhya Əfəndiyə 800 kisə rüşvət verərək bağışlanmasını təmin etdi. Özündə tutduğu [[Sədrəzəm|sədarət]] möhrünü təslim edərək öz istəyi ilə [[Kipr]] hakimliyinə təyin edildi ([[19 iyun]] [[1704]]). 4 ay sonra Süleyman Paşanın yerinə [[Misir əyaləti|Misir]] hakimliyinə gətirildi. Ancaq bu müddət ərzində [[Misir əyaləti|Misir]]<nowiki/>dəMisirdə başlayan qıtlıq və qiymət bahalığı səbəbilə vəzifədən alındı və [[Rodos|Rodos adası]]<nowiki/>na sürgün edildi ([[sentyabr]] [[1706]]). Bir neçə il sonra [[Krit|Krit adası]]<nowiki/>ndakı Qrabusaya nəql edilməsi ilə bağlı fərman çıxarıldı. Katib Mehmed ağa [[9 mart]] [[1708|1708-]]<nowiki/>ci ildə [[Rodos|Rodos adası]]<nowiki/>naadasına fərmanı elan etmək üçün gələndə, bir müddətdir şiddətli bağırsaq infeksiyasından əziyyət çəkən Rami Mehmed Paşa [[8 mart]] gecəsi artıq vəfat etmişdi. Cənazəsi bir neçə gün sonra [[Rodos|Rodos adası]]<nowiki/>ndakıadasındakı Murad Rəis təkkəsinin yaxınlığına dəfn edildi. Əmlakı müsadirə eilərək ailəsi ilə birlikdə [[İstanbul]]<nowiki/>aİstanbula göndərildi.
Ailəsi haqqında məlumat azdır. Qızlarından birini şeyxülislam [[Mirzə Mustafa Əfəndi]]<nowiki/>nin oğlu və Rumeli başqazısı Mehmed Səlim Əfəndiylə evləndirmişdir.
== Əsərləri ==
# '''Münşəyat divanı''' – əsərdə [[Məkkə Şərifliyi|Məkkə şərifləri]] <nowiki/>nə, [[Səfəvi şahları|Səfəvi şahı]] <nowiki/>na və şərqdəki müxtəlif xanlıqlara, Avropa dövlətlərinə yazılan namələr, [[Krım xanları]] <nowiki/>na yazılan məktublar, əyalət hakimlərinə yazılan fərmanlar və rəsmi olmayan yazılarla birlikdə 1400-ə yaxın əlyazma toplanmışdır. Kitabda Müsahib Mustafa Paşa və yaxın dostu şair Nəbiylə olan məktubları da yer almaqdadır. Əsərin bir nüsxəsi Avstriya Milli Kitabxanasında saxlanılır. ▼
# '''Sülhnamə''' - şəxsən iştirak etdiyi [[Karlovitsa müqaviləsi|Karlovitsa]] müzakirələri, sülh müqaviləsi və müqavilənın maddələri barədə yazılmışdır. Millət Əlyazma Əsər Kitabxanasında və [[İstanbul Universiteti]] <nowiki/>nin kitabxanasında əsərin bir nüsxəsi mövcuddur. ▼
▲# '''Münşəyat divanı''' – əsərdə [[Məkkə Şərifliyi|Məkkə şərifləri]]<nowiki/>nə, [[Səfəvi şahları|Səfəvi şahı]]<nowiki/>na və şərqdəki müxtəlif xanlıqlara, Avropa dövlətlərinə yazılan namələr, [[Krım xanları]]<nowiki/>na yazılan məktublar, əyalət hakimlərinə yazılan fərmanlar və rəsmi olmayan yazılarla birlikdə 1400-ə yaxın əlyazma toplanmışdır. Kitabda Müsahib Mustafa Paşa və yaxın dostu şair Nəbiylə olan məktubları da yer almaqdadır. Əsərin bir nüsxəsi Avstriya Milli Kitabxanasında saxlanılır.
▲# '''Sülhnamə''' - şəxsən iştirak etdiyi [[Karlovitsa müqaviləsi|Karlovitsa]] müzakirələri, sülh müqaviləsi və müqavilənın maddələri barədə yazılmışdır. Millət Əlyazma Əsər Kitabxanasında və [[İstanbul Universiteti]]<nowiki/>nin kitabxanasında əsərin bir nüsxəsi mövcuddur.
# '''Divan''' – əsərdə, yaşadığı dövrün önəmli şairlərindən biri kimi tanınan Rami Mehmed Paşanın ədəbi şeirləri toplanmışdır.
|