Eoarxey: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k clean up, replaced: <references /> → {{İstinad siyahısı}} using AWB |
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.1 |
||
Sətir 8:
Artıq Beynəlxalq Stratiqrafiya Komissiyası Eoarxey erasının [[Katarxey]] eonundan əvvəl mövcud olmuş Arxey Eonunun ilk hissəsi olduğunu rəsmi olaraq tanıyır.[[Şəkil:Garnet paragneiss Nuvvuagittuq Greenstone Belt, 4.28 Ga.jpg|left|thumb|152x152px|[[Kvebek]], Nuvvuagittuq Greenstone zolağından tapılmış 4.28 milyard illik [[qneys]]. Birbaşa nümunəsi mövcud olan ən qədim yer süxuru]]
Eoarxey erasının başlanğıcı Beynəlxalq Stratiqrafiya Komissiyası tərəfindən rəsmi olaraq 4 milyard il əvvəl olaraq qəbul edilmişdir.<ref name="ICS2013">{{cite web|url=http://www.stratigraphy.org/ICSchart/ChronostratChart2013-01.pdf|title=International Chronostratigraphic Chart v.2013/01|publisher=[[International Commission on Stratigraphy]]|date=January 2013|accessdate=April 6, 2013|archive-date=July 17, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130717121504/http://www.stratigraphy.org/ICSchart/ChronostratChart2013-01.pdf|url-status=live}}</ref>
Eranın adı yunanca iki sözdən: ''eos'' (dan, şəfəq) və ''archaios'' (qədim) sözlərindən götürülmüşdür. İlk superqitə olan [[Vaalbara]] bu dövrün sonunda, təxminən 3,600 milyon il əvvəl meydana gəlmişdir.
Sətir 15:
Eoarxeyin əsas xüsusiyyəti, Yerin ilk dəfə möhkəm bir [[Yer qabığı|qabığa]] sahib olmasıdır. Bununla birlikdə, bu qabığın bir çox yerində çatışmazlıqlar və səthdə lava sahələri mövcud idi. Eoarxeyin başlanğıcı [[günəş sistemi]] daxilində ağır asteroid bombardmanı: [[Gecikən Ağır Bombardman]] ilə xarakterizə olunur. Ən böyük Eoarxey süxur meydana gəlməsi [[Qrenlandiya]]nın cənub-qərb sahilindəki yaşı 3.8 milyard olan ''Isua Greenstone'' kəməridir. [[Kanada]] Qalxanında tapılan [[qneys]] nümunələrinin 4.031 milyon yaşı olduğu təxmin edilir və buna görə də ən qədim qorunan qaya birləşmələridir. 2008-ci ildə Kanadanın [[Kvebek]] əyalətində, ''Nuvvuagittuq Greenstone'' zolağında 4,280 milyon il əvvələ aid süxurlar aşkar edilidi.<ref>{{cite journal|last=O'Neil|first=J.|author2=Carlson, R. W.|author3=Francis|author4=D.|author5=Stevenson, R. K.|year=2008|title=Neodymium-142 Evidence for Hadean Mafic Crust|journal=Science|volume=321|issue=5897|pages=1828–1831|doi=10.1126/science.1161925|pmid=18818357|bibcode=2008Sci...321.1828O}}</ref> Bu birləşmələr üzərində hal-hazırda intensiv araşdırmalar aparılır.<ref>{{cite journal|last1=David|first5=D.|pages=150–163|issue=1–2|volume=121|date=2009|journal=Geological Society of America Bulletin|title=U-Pb ages (3.8–2.7 Ga) and Nd isotope data from the newly identified Eoarchean Nuvvuagittuq supracrustal belt, Superior Craton, Canada|last5=Francis|first1=J.|first4=J.|last4=O'Neil|first3=R. K.|last3=Stevenson|first2=L.|last2=Godin|doi=10.1130/B26369.1}}</ref>
== Atmosfer ==
Qrenlandiyadakı 3,850 milyon illik [[apatit]] qalıqları <sup>12</sup>C-nin zənginliyini sübut edti. Bu, 3.8 milyard il əvvəl fotosintetik həyatın olub olmaması ilə əlaqədar bir mübahisəyə səbəb oldu.<ref>{{cite journal|last1=Mojzsis|title=Evidence for life on Earth before 3,800 million years ago|bibcode=1996Natur.384...55M|pmid=8900275|doi=10.1038/384055a0|pages=55–59|issue=6604|volume=384|date=1996|journal=Nature|url=https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19980037618.pdf|first6=C. R. L.|first1=S. J.|last6=Friend|first5=A. P.|last5=Nutman|first4=T. M.|last4=Harrison|first3=K. D.|last3=McKeegan|first2=G.|last2=Arrhenius|hdl=2060/19980037618|access-date=2020-04-20|archive-date=2021-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20211105054612/https://ntrs.nasa.gov/archive/nasa/casi.ntrs.nasa.gov/19980037618.pdf|url-status=live}}</ref>
== Xarici keçidlər ==
| |||