Türkistan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası: Redaktələr arasındakı fərq

|adı = TürküstanTürkistan MSSR

|orijinal_adı = TürküstanTürkistan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası

|xəritənin_izahı = TürküstanTürkistan MSSR 1922-ci ildə

|s3 = RusRusiya TürküstanıTürkistanı

'''TürküstanTürkistan MSSR''' ({{Dildil-ru|Туркестанская АССР}}) — 30 aprel 1918-ci ildən 27 oktyabr 1924-cü ilədək mövcud olmuş muxtar respublika.

1905-ci ildə Daşkənddə [[Mustafa Çokay]]ın rəhbərliyi ilə TürküstanTürkistan Müsəlmanları Konqresi təşkil edildi. Bu konqresdə Türk bölgələrinin soylu ailələrdən gələn özbək, tatar, qazax, qırğız, türkmən və başqırd liderləri TürküstanTürkistan Müsəlman Şurası altında birləşdi. Bu hərəkata türk ziyalıları da qoşulmuşdu.

TürküstanTürkistan Müsəlman Şurası üç əhəmiyyətli qərar qəbul etmişdi:

* 3. TürküstandanTürkistandan rusları uzaqlaşdırmaq.

20 aprel 1918 və 1 may 1918 tarixləri ərzində təşkil edilən 5-ci Konqresdə "TürküstanTürkistan Sovet Respublikasına dair vəziyyət" təsdiq edilmiş və Rusiya İmperiyasına bağlı olan TürküstanTürkistan Krayının torpaqlarında 30 aprel 1918 tarixində TürküstanTürkistan Sosialist Federativ Respublikası adı altında TürküstanTürkistan MSSR qurulmuşdur. 4 oktyabr 1918 və 15 oktyabr 1918 tarixləri ərzində təşkil edilən 6-cı Sovet TürküstanıTürkistanı Fövqəladə Konqresi TürküstanTürkistan MSSR konstitusiyasını qəbul etmişdir. Həmin dövrdə ərazidə 5 milyon insan məskunlaşmışdı. TürküstanTürkistan Kommunist Partiyası ölkədə öncül partiya idi. 1921-ci ildə TürküstanTürkistan MSSR Sovet İttifaqının tərkibinə daxil oldu.

== TürküstanTürkistan Müsəlman Şurası ==

Şura Qazax və qırğızların [[Alaş Orda]] bölgəsi, tatar və başqırdların İdil-Ural bölgəsi (Türk-Tatar Komitəsi) və ya İtələnil-Xəncər hökuməti, özbək və türkmənlərin [[TürküstanTürkistan Milli Muxtar Hökumətimuxtariyyəti]] müstəqil olduqdan sonra gələcəkdə TürküstanTürkistan Milli Dövləti olaraq birləşməyi təklif edirdi.

TürküstanTürkistan Milli Muxtar Hükuməti 1917-ci ildə, rus inqilabının meydana gəldiyi dövrlərdə [[Xivə]], [[Kokand]] və [[Buxara]] xanlıqlarının ərazisində müstəqilliyini elan etmiş və gələcəkdə digər iki türk bölgəsi ([[Alaş Orda]] və İtələnil-Ural) ilə birləşməyi nəzərdə tuturdu. TürküstanTürkistan hökuməti [[Mustafa Çokay]] tərəfindən qurulmuşdu və məclis Xivə, Kokand və Buxara xanlıqlarının nümayəndələrindən təşkil olunmuşdu. Kokandı paytaxt olaraq seçən TürküstanTürkistan müstəqilliyini elan edəndən sonra Sovet Rusiyası Daşkənddəki qüvvələrini dərhal Kokand üzərinə yönəltdi. Qısa bir müddət sonra Buxara və Xivə ərazisində qurulan yarımmüstəqil dövlət ləğv edildi. Ərazidə Sovet işğalına qarşı Basmaçı hərəkatı başlandı və 1931-ci ilə qədər davam etdi.

Türküstan hökuməti torpaqlarında 1918-ci ildə TürküstanTürkistan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası quruldu.