Lidiya: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
+ Teq: 2017 viki-mətn redaktoru |
Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.2 |
||
Sətir 23:
Lidyalıların şərqə yayılması, eramızdan əvvəl vııı əsrin sonu və vıı əsrin əvvəllərində Anadoluya köçəri kimmerilərin böyük məhvi ilə də əlaqəlidir . Eramızdan əvvəl 665-ci ildə Kimmerlər Sardisə çatmağı bacarırlar. Köçəri qəbilələrin bu təzyiqi altında Gigis , Assuriya Kralı Aşurbanipala bir elçi göndərərək kömək istəyir. Gigis bir qonaq kimi bir xərac və ya qızı göndərmək əvəzinə Aşşuraya hədiyyələr və salam göndərir. Bunu etməklə, Lidiya üzərində Aşşur hökmranlığını inkar etdi. Aşşur lövhələrinə görə, Lidiya ölkəsi o dövrdə Aşşur domeni xaricində idi. Yenə eyni lövhələrdə Lidyalıların Aşşurlara yaxın digər Anadolu xalqlarına nisbətən çox fərqli bir dildə danışdıqları, Lidiya kralının adını əvvəllər belə eşitmədikləri və bu dildə danışan bir tərcüməçi tapa bilmədikləri şikayətlənir. Davamlı inkişaf etdirdikləri hücumlar nəticəsində Kimmerlər Lidiyanı tutub Gigisi öldürürlər. Oğlu Ardis, Assuriya səlahiyyətlərini qəbul etmək məcburiyyətində qalır. Buna baxmayaraq, Kimmeriya hücumları davam etdi və nəticədə Sardis şəhərinin akropol xaricindəki hissəsini ələ keçirdilər.
Alyattis 'in, Lidar kralı olduğu təxmin edilən Orta Anadoluda yayılmada aktiv rol oynamışdır. Herodotun yazdığına görə, böyük bir ekspedisiyanın sonunda yalnız Lidiyanı deyil, həm də bütün Anadolunu Kimmeriklərdən qurtaran Alyattisdir. Lidiyanın Alyattisin rəhbərliyi altında şərqə doğru genişlənməsi onları İran ərazilərində getdikcə daha da güclənən Midiyalılarla qarşı-qarşıya qoyur. Beləliklə, Orta Anadoluda baş verəcək uzunmüddətli bir müharibə başlayır. e.ə 585-ci ildə meydana gələn Günəş tutulması müharibəni bitirir.
Bu bölgədəki digər hərbi ekspedisiyalar haqqında ətraflı məlumat olmasa da, Lidyalıların Frig və digər qonşu Anadolu krallıqlarını məğlub etdikləri və miladdan öncə VI əsrin birinci yarısında Gordion kimi mühüm mərkəzlərdə hərbi qarnizonlar qurduqları <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.anadoluuygarliklari.com/lidya/ |access-date=2020-12-24 |archive-date=2022-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220331231212/https://www.anadoluuygarliklari.com/lidya/ |url-status=live }}</ref> bilinir.
Təxminən eradan əvvəl 550-ci ildə Midiya, Fars Kralı II. Kir tərəfindən bölgədən qovulması şərq sərhədlərində Lidyalılar üçün yeni bir təhlükə yaradır. Bunun üzərinə Krosus Farslara hücum etmədən keçmək və eyni zamanda ərazilərini Kızılırmakdan da genişləndirmək istəyirdi. Ancaq bunu etməzdən əvvəl, bu mövzuda Yunanıstanın aparıcı keşişlərinə müraciət etmək qərarına gəldi. Yunan əfsanəsinə görə kahinlərdən cavabı Farslara hücum etsə böyük bir imperatorluğu məhv edəcəyi cavabını aldı. Bu cavabdan ruhlanan Krosus Farslarla görüşməyə başladı. Kerkenes üz-üzə gələn iki ordu Croesusun orduları daha çox olsa da, geri qayıtmaq qərarı verilir. Croesus əsgərlərini evlərinə göndərir və Sardisə qayıdır və gələn il Farslara qarşı yürüş üçün Misirdə və Spartada müttəfiq axtarmağa başlayır. Lakin, II. Kir Lidiya ordusunu gözlənilmədən və çox sürətlə izlədi, öz şəhər divarları qarşısında birdən hücum etdi. Lidiya ordusu, çətin olsa da, tamamilə məğlub olmadan şəhər divarları daxilində sığınacaq alır. Şəhər iki həftəlik mühasirədən sonra düşür. Lidiya Krallığı Əhəmənilər İmperiyasının bir vilayətinə çevrilərək suverenliyini tamamilə itirir.
[[Şəkil:Croesus portrait.jpg|200px|thumb|[[Krez]]]]
Sətir 58:
== İstinadlar ==
<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://lidyatarih.wordpress.com/about/ |access-date=2020-12-24 |archive-date=2022-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220331231211/https://lidyatarih.wordpress.com/about/ |url-status=live }}</ref>
<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.anadoluuygarliklari.com/lidya/ |access-date=2020-12-24 |archive-date=2022-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220331231212/https://www.anadoluuygarliklari.com/lidya/ |url-status=live }}</ref>
<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.anadoluuygarliklari.com/lidya/paranin-ilk-defa-kullanilmasi/ |access-date=2020-12-24 |archive-date=2022-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220331231230/https://www.anadoluuygarliklari.com/lidya/paranin-ilk-defa-kullanilmasi/ |url-status=live }}</ref>
== Mənbə ==
Ekrem Akurgal, AnadoluKültür Tarihi, Tübitak
| |||