Nurbanu Sultan: Redaktələr arasındakı fərq

Əsl adının Cecilia olduğu, [[1525]]-ci ildə Paros adasında dünyaya gəldiyi, adanın [[Venesiya respublikası|Venesiya]]lı idarəçisi Nicolo Venierlə Baffo ailəsindən Violantenin qızı olub, [[1537]]-ci ildə [[Xeyrəddin Barbarossa|Barbaros Xeyrəddin Paşa]]nın adaya hücumu əsnasında əsir alındığı və [[Konkubina|kölə]] olaraq saraya hədiyyə edildiyi bilinir. Bu məlumatlar çox vaxt onun gəlini və [[III Murad]]ın xanımı olan [[Safiyə Sultan]]a aid edilsə də, bütün bu məlumatlar [[1559]]-cu ilin oktyabrında [[II Səlim|Şahzadə Səlim]]in [[Venesiya respublikası|Venesiya]]ya gizlicə göndərdiyi Həsən çavuşun oradakı senata təqdim etdiyi sənədə əsaslanır. Gözəlliyi və bacarığı ilə sarayda ön plana çıxan Nurbanu, ehtimal olunur ki, [[1543]]-cü ildə [[II Səlim|Şahzadə Səlim]]in [[İstanbul]]dan [[Konya]]ya sancaqbəyi olaraq gedişində artıq [[hərəm]]ində idi və bir müddət sonra burada [[Şahzadə (Osmanlı)|şahzadə]]nin ilk övladı olan qızını dünyaya gətirmişdi. [[1546]]-cı ildə [[II Səlim|Şahzadə Səlim]]in [[Manisa]] sancaqbəyliyi əsnasında [[Şah Sultan (II Səlimin qızı)|Şah]], [[Gövhərxan Sultan (II Səlimin qızı)|Gövhərxan]] və [[Əsməhan Sultan|Əsməhan]] adında qızları, daha sonra isə [[III Murad|Şahzadə Murad]] və [[Fatma Sultan (II Səlimin qızı)|Fatma Sultan]]ı dünyaya gətirdi. [[II Səlim|Şahzadə Səlim]]in qardaşı [[Şahzadə Bəyazid (I Süleymanın oğlu)|Bəyazid]]lə başladığı taxt mübarizəsində [[Venesiya respublikası|Venesiya]]lı olmasından istifadə edərək [[II Səlim|Şahzadə Səlim]]in dəstəklənməsi üçün [[Venesiya respublikası|Venesiya]] ilə əlaqələr qurdu. [[1566]]-cı ildə [[II Səlim]]in [[taxt]]a çıxmasıyla taxt varisi olan oğlu [[III Murad|Şahzadə Muradla]] birlikdə [[Manisa]] sarayına getdi. Oğlunun [[1574]]-cü ildə taxta çıxmasıyla saraydakı nüfuzu daha da artan Nurbanu Sultan artıq [[validə sultan]] olmuşdu.<ref>Saloman Schweigger, Sultanlar Kentine Yolculuk, 1578–1581 (trc. S. T. Noyan), İstanbul 2004;</ref>

Nurbanu Sultanın [[validə sultan]]lıq dövründə [[hərəm]]in bu qədər güc qazanmasında, əlbəttə ki, [[III Murad|Sultan Murad]]ın anasına olan hörməti əsas rol oynayırdı. Buna ən gözəl nümunə isə həm ailə üzvləri arasında, həm də saraydakı şəxslər arasında ən yüksək – günlük 2 min axca maaşın [[validə sultan]]a verilməsidir. Nurbanu Sultanın [[Venesiya respublikası|Venesiya]]lılarla qurduğu siyasi-diplomatik əlaqələr barədə lazımi qədər sənəd günümüzə qədər gəlib çatmışdır. [[1583]]-cü ildə [[Venesiya respublikası|Venesiya]] senatı üstün xidmətləri səbəbilə ona 2 min [[Venesiya respublikası|Venesiya]] qızılı dəyərində hədiyyə yollamışdı. Digər bir sənədə görə isə, [[Krit|Krit adasın]]ın Osmanlı hücumundan qorunması və [[Venesiya respublikası|Venesiya]]ya müharibə elan edilməməsi barədə dövrün [[kaptan-ı dərya]]sı [[Qılınc Əli Paşa]]nı tənbeh etmişdir. Bundan başqa [[Fransa|Fransa kralın]]ın anası [[Yekaterina de MediciMediçi]] ilə yazışdığı da bilinir. Bu yazışmalarda [[Fransa]] və Osmanlı sarayı arasındakı münasibətlərin yaxşılaşması və ticarət müqavilələrinin yenilənməsi məsələləri müzakirə edilmişdir. Nurbanu Sultanın şəxsi işləri üçün [[Yəhudilər|yəhudi]] əsilli Ester Handalini xidmətə aldığı, məşhur tacir Jozef Nassi ilə də iqtisadi əlaqələr qurduğu bilinir. Məhz bu əlaqələri səbəbilə o dövrdə [[Yəhudilər|yəhudi]] olması haqqında şayələr yayılmışdır. Yaxın adamları arasında [[Qızlar ağası|Darüssəadə ağası]] Qəzənfər ağa, padşah müsahibi Şəmsi Paşa, Manisa sarayından bəri hərəmxananın güclü şəxslərindən olan Canfəda və Raziyə Xatun var idi.<ref>E. Rossi, "La Sultana Nūr Bānū (Cecilia Venier-Baffo) mogli di Selim II (1566–1574) e madre di Murād III (1574–1595)", OM, XXXIII (1953);</ref>

Nurbanu Sultan Yeniqapı səmtindəki sarayında [[7 dekabr]] [[1583]] tarixində vəfat etdi. Cənazə mərasimində oğlu [[III Murad|Sultan Murad]] şəxsən iştirak etmiş, ənənələrə zidd olaraq cənazəsini matəm libasında [[Fateh məscidi (İstanbul)|Fateh məscidi]]nə qədər apararaq, burada cənazə namazını qılmışdır. Cənazəsi [[Aya Sofya]]dakı [[Sultan Səlim türbəsi]]nə dəfn edilən Nurbanu Sultan [[İstanbul]]un müxtəlif yerlərində inşa etdirdiyi [[məscid]], imarət və hamamla yanaşı, [[Üsküdar]]da inşa etdirdiyi [[Atik Validə Sultan külliyəsi]] ilə tanınır. Onun bu külliyə daxilində qurduğu kitabxana isə Osmanlı tarixində bir qadın tərəfindən yaradılan ilk kitabxanadır. Külliyəyə gəlir gətirməsi üçün [[Sivas]]ın [[cənub]]unda yerləşən kəndlərin vergi gəlirləri vəqf edilmişdir.<ref>L. P. Peirce, The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, New York-Oxford 1993;</ref>