Nüvə reaktoru: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Keçid tövsiyələri funksiyası: 3 keçid əlavə edildi.
k Fedail7 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq 95.86.148.73 tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 9:
Nüvənin zənciravri parçalanma reaksiyası ilk dəfə olaraq 1942-ci ildə Çikaqo universitetinin bir qrup fizikaçıları tərəfindən E.Ferminin rəhbərliyi altında icra edilir. Onlar ilk dəfə olaraq "Çikaqo dəsti" (ÇD-1) adlanan nüvə reaktorunu düzəldirlər. O qrafit bloklardan ibarət olub, arasında təbii uran və onun oksidindən ibarət kürələr yerləşdirilmişdir. 235U nüvəsinin parçalanmasından sonra sürətli neytronlar qrafitlə istilik enerjisinə qədər yavaşıdılır, sonra isə nüvənin yenidən parçalanmasını şərtləndirir. Əsas parçalanması enerji təsirinin altında baş verən ÇD-1 tipli reaktorlar "istilik neytronlu reaktorlar" adlanır. Nüvə yanacağndan fərqli olaraq onun tərkibinə çoxlu miqdarda yavaşıdıcı daxildir.
 
SSRİ-də reaktorların işəsalma özəllikləri, işləməsi və nəzarətinin nəzəri və praktiki tədqiqatı akademik [[İqor Kurçatov]]un rəhbərliyi altında bir qrup fizik və [[mühəndis]]lər tərəfindən həyata keçirilimişdir. İlk sovet reaktoru 1946-cı ildə F-1 [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] EA-nın 2 №-li [[laboratoriya]]sında qurulmuşdur. F-1 reaktoru qrafit bloklardan və diametri 7,5 m olan kürələrdn hazırlanmışdır. Kürənin mərkəzində diametri m olan deşiklərdə uran çubuqlar yerləşir. F-1 və ÇD-1 reaktorlarında [[soyuducu]] sistemlər yox idi, ona görə də onlar çox aşağı gücə malik idilər (maksimal 20 Vt). F-1 reaktorunda aparılan tədqiqatlar [[sənaye]] [[reaktor]]ları üçün daha mürəkkəb qurğuların işlənməsi üçün əsas olmuşdur. 1948-ci ildə [[plutonium]] istehsalı üçün İ-1 reaktoru, 27 iyun 1954-cü ildə isə Obninsk (Rusiya) şəhərində gücü 5 MVt olan, dünyada ilk atom [[elektrik stansiyası]] işə salınır.
 
==İşləmə prinsipi==
Sətir 50:
 
==Reaktorun idarə olunması==
Reaktoru idarə etmək üçün uducu ([[absorbsiya]]) çubuqlardan istifadə olunur. O [[neytron]]ları güclü şəkildə udabilən materiallardan (əsasən: Cd, B və s.) və ya bor [[turşular|turşu]]sunun məhlulundan hazırlanır və aktiv zonaya daxil edilir. Çubuqların hərəkəti xüsusi operatordan və ya neytron axınını avtomatik idarəedən apparatlardan gələn [[siqnal]]larla tənzim olunan [[mexanizm]]lərin köməyi ilə idarə olunur.
 
Qəza halları üçün hər bir reaktorda zəncirvari reaksiyanı təcili söndürmə nəzərdə tutulur. Bu aktiv zonaya bütün uducu çubuqların atılması ilə həyata keçirilir.