Əməvilər xilafəti: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Məlumat və Keçidlər əlavə olundu.
Teqlər: Geri qaytarıldı Mobil redaktə Mobil veb redaktə
k 212.47.149.0 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq 212.47.150.33 tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teq: Geri qaytarma
Sətir 21:
}}
 
'''Əməvi xilafəti''' və ya '''Dəməşq xilafəti''' ( 661-750; <small>[[Böyük Britaniya]] :</small> / ʊ ˈ m aɪ j æ d , uː ˈ - / , <small>[[ABŞ]] :</small> / uː ˈ m aɪ ( j ) ə d , - aɪ æ d / ;  [[Ərəbcə]] : ٱلْخِلَافَة ٱلْأُمَوِيَّة , <small>romanlaşdırılmış :  </small>''əl-Xilafət əl-ʾUmawīyah'' )  dörd böyük xilafətdən ikincisi idi. [[Məhəmməd|Məhəmməd peyğəmbərin]] ölümündən sonra [[I Muaviyə]] tərəfindən quruldu . Xilafət [[Əməvilər]] sülaləsi tərəfindən idarə olunurdu ( ərəb : ٱلْأُمَوِيُّون , ''əl-ʾUmawīyūn'' , və ya بَنُو أُمَيَّة , ''Banū Umayyah'' , "övladları ). Ailə Birinci Fitnə başa çatdıqdan sonra altıncı xəlifə olmuş Böyük Suriyanın uzun müddət valisi olmuş [[I Muaviyə|Müaviyə ibn Əbi Süfyanla]] birlikdə sülalə, irsi hakimiyyət qurdu .661-ci ildə. 680-ci ildə [[I Muaviyə]]<nowiki/>nin vəfatından sonra varislik uğrunda ixtilaflar İkinci Fitnə ilə nəticələndi  və hakimiyyət nəhayət qəbilənin başqa qolundan olan I [[Mərvan ibn Həkəm|Mərvanın]] əlinə keçdi . Böyük Suriya daha sonra Əməvilərin əsas güc bazası olaraq qaldı, onların paytaxtı [[Dəməşq]] idi.
 
Əməvilər , Transoxiana , Sindh , Maqrib və Pireney yarımadasını ( [[Əndəlus]] ) [[İslam]] hakimiyyəti altına daxil edərək [[müsəlmanlar]]ınmüsəlmanların fəthlərini davam etdirdilər. Ən böyük ölçüdə Əməvi Xilafəti 11.100.000 km <sup>2</sup> (4.300.000 sq mi) ərazini əhatə etdi  və bu onu ərazi baxımından tarixin ən böyük imperiyalarından birinə çevirdi. İslam dünyasının əksər hissəsində sülalə 750-ci ildə Abbasilərin başçılıq etdiyi üsyan nəticəsində devrildi. Sülalədən sağ qalanlar [[Əmirlik]]əmirlik şəklində olan [[Kordova]]daKordovada möhkəmləndilər.və sonra xilafət , [[İslam]] Qızıl dövründə dünya [[elm]], [[tibb]], [[fəlsəfə]] və ixtira mərkəzinə çevrildi .
 
Əməvi xilafəti çoxmillətli və çoxmədəniyyətli geniş əhali üzərində hökmranlıq edirdi. Hələ də xilafət əhalisinin əksəriyyətini təşkil edən [[xristianlar]][[yəhudi]]lərəyəhudilərə öz dinlərinə etiqad etmək icazəsi verildi, lakin müsəlmanların azad olduğu baş vergisi ( [[cizyə]] ) ödəməli oldular.  Müsəlmanlardan müxtəlif rifah proqramları  üçün açıq şəkildə ayrılan zəkat vergisini müsəlmanların və ya müsəlman olan müsəlmanların xeyrinə ödəməsi tələb olunurdu .  Erkən Əməvi xəlifələri dövründə görkəmli mövqeləri xristianlar tuturdu, bəziləri [[Bizans]]daBizansda xidmət etmiş ailələrə mənsub idilər.hökumətlər. [[Xristianlar]]ınXristianların işə götürülməsi, Suriyada olduğu kimi, fəth edilən vilayətlərdə də böyük xristian əhalinin olması ilə tələb olunan daha geniş dini yerləşdirmə siyasətinin bir hissəsi idi. Bu siyasət həm də Müaviyənin populyarlığını artırdı və Suriyanı onun güc bazası kimi möhkəmləndirdi.  Əməvilər dövrü çox vaxt [[İslam]] [[Sənət]]indəsənətində formalaşma dövrü hesab olunur .
 
== Xəlifələrin siyahısı ==