Əhməd Səncər: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 7:
|milliyyəti =[[Səlcuq sülaləsi (oğuzlar)|Səlcuq-Oğuz-Qınıq türkü]]
|dini =[[Sünni]] [[İslam]]
|fəaliyyət illəri=1097-1157|həyat yoldaşı=Tərkən Xatun
Rusudan|uşağı=Gövhər Nəsəb xatun
Mahmələk xatun
Əmirə xatun
Məlikə xatun
Məlik Məlikşah
Məlik Toğrulşah|anası=Tacəddin xatun}}
'''Əhməd Səncər''' və ya '''Sultan Səncər''' ya da '''Muizzəddin Əhməd Səncər''' ({{DVTY}}), tam adı '''Muizzəddin Ədudüddövlə Əbu'l-Haris Əhməd Səncər bin Məlikşah''', 1097-1118-ci illər arasında [[Xorasan Səlcuq sultanlığı|Xorasan Səlcuq Sultanı]], 1118-1157-ci illər arasında [[Böyük Səlcuq sultanları|Böyük Səlcuq Sultanı]].
Sətir 14 ⟶ 25:
[[Fayl:Sultan Sanjar mausoleum.jpg|thumb|300px|[[Mərv]]də Sultan Əhməd Səncərin qəbri]]
[[Xaşxaşilər]] (həşşaşinlər) tərəfindən atası Sultan [[I Məlikşah|Məlikşah]] öldürülmüş, Səlcuqluların çöküşü sürətlənmişdir. Daha sonra Sultan Səncər, xaşxaşilərə bir həmlə etməyi düşündüsə də, yatağına saplanmış xəncəri və məktubu görüncə fikrindən daşınmışdır. Məktubda "İstər bizə hücum et, istərsən bizi rahat burax, əgər yatağına öz evim kimi girə bilmişəmsə, özündən muğayat ol İbn(Əbu) Tahir".<ref name=":0" />
1097-ci ildə [[Börküyarıq|Sultan Börküyarıq]] 12 yaşında olan qardaşı Əhməd Səncərə [[Mərv]] şəhərində mərkəzi olan Xorasan sultanlığını verdi.<ref>TDV İslam Ensiklopediyası, 43-cü cild, 84-cü səhifə</ref>
26 fevral 1105-ci ildə Sultan Börküyarıq öldü. Sultan olmaq üçün özünə varis kimi yaşı az olan oğlu [[II Məlikşah|Məlikşahı]] seçmişdi və o II Məlikşah olaraq Səlcuq Sultanı oldu. Ancaq iqtidar, əmisi olan [[Məhəmməd Təpər|Təpər]]<nowiki/>in əlində idi. O il keçmədən Təpər, II Məlikşahı taxtdan endirib Böyük Səlcuq Sultanı olaraq dövləti idarə etməyə başladı. Təpər 4 aprel 1118-ci ildə ölüncə Böyük Səlcuq Dövlətində taxt davası yenidən başladı.
Muhammed Tapar'ın yerine Irak'ta bulunan oğlu [[:tr:II._Mahmud_(Selçuklu)|II. Mahmud]] Büyük Selçuklu Devleti Sultanı ilan edildi.
Sultan Səncər 1102-ci ildə [[Qaşqar]]<nowiki/>dan irəliləyən Arslan Xanı [[Termez]] civarında yendi.<ref>Grousset, René (1970) ''The Empire of the Steppes'' Rutgers University Press, New Brunswick, New Jersey, USA, [[iarchive:empireofsteppes00grou/page/169|p. 159]], {{ISBN|0-8135-0627-1}}</ref>
Sultan Səncər qardaşlarının sağlığında Xorasan və ətrafında hakimiyyətdə olmuş, burdakı vassalların mərkəzi hakimiyyətə qarşı baş qaldırmaması üçün nəzarət etmişdir. Səlcuqlu imperiyasını şərqdən gələcək təhlükələrə qarşı qorumağa çalışmışdır. Şərqdə ən böyük problemlər talançı oğuzlar və günü-gündən qüdrətlənən Xarəzmşahlar dövləti idi. Xarəzm qədimdən mühüm ticarət və mədəniyyət mərkəzi olmuş zəngin bir ölkə olduğundan oranı idarə edən canişinlər də qısa müddətdə varlanaraq böyük siyasi nüfuz əldə edə bilirdilər.
Sətir 22 ⟶ 41:
Sultan Səncər əsas təhlükənin Şərqdən gələcəyini ehtimal edirdi. Nəhayət o Oğuzların talanlarına birdəfəlik son qoymaq üçün onların üzərinə yürüş edərək mühasirəyə ala bildi. Bu vaxt oğuzların tayfa başçıları Sultan Səncərin qarşısına gələrək aman dilədilər və ona böyük miqdarda xərac boyun oldular həmçinin xeyli əsir cavan oğlan da verməyi qəbul etdilər. Lakin öz qələbəsindən əmin olan Sultan Səncər bu şərtlərlə razılaşmadı. Oğuzlar Səncərin öz qərarında qəti olduğunu gördükdə böyük bir şücaətlə döyüşə atılaraq Səlcuq ordusunu məğlub edərək Sultan Səncəri əsir aldılar. Onlar Sultan Səncəri özləri ilə gəzdirərək Səlcuq imperiyasının şərqindəki şəhərləri qarət edir və Sultanın onlara başçılıq etdiyini deyirdilər. Sultan Səncər bir neçə dəfə qaçmağa müvəffəq olsa da oğuzlardan qurtula bilmədi. Onu heç kəs dəstəkləmirdi. Səlcuq imperiyasının şərqindəki vassallar öz dövlətlərini qüdrətləndirmək və yeni imperiya qurmaq istəyirdilər.
Heç kəsdən dəstək görməyən Sultan Səncər 1157-ci ildə əsirlikdə vəfat etdi.<ref name=":0">Fəzlullah [[Rəşidəddin]] Camüət-Təvarix Пер. с персидского О. И. Смирновой, редакция проф. А. А. Семенова |ссылка= http://zhurnal.lib.ru/k/konstantin_p/rashid2.shtml|место={{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} М., Л.|издательство [[АН СССР]], 1952|том= 1, кн. 2|страницы= 80 , Rusca</ref>
== Sultan Səncər və mədəniyyət ==
| |||