Yoruba dili: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 13:
|kateqoriya = [[Afrika dilləri]]
|təsnifatı =
 
[[Niger-konqo dilləri]]
:[[Atlantik–Konqo dilləri]]
::[[Volta-Nige dilləri]]
Sətir 23 ⟶ 24:
|ISO2 = yor
|ISO3 = yor
}}'''Yoruba dili''' ({{IPAc-en|UK|ˈ|j|ɒr|ʊ|b|ə}}, <ref>Laurie Bauer, 2007, ''The Linguistics Student's Handbook'', Edinburgh</ref> {{IPAc-en|US|ˈ|j|ɔr|ə|b|ə}}, <ref>{{Cite web|url=//www.merriam-webster.com/dictionary/Yoruba|access-date=8 December 2022|title=Yoruba|website=Merriam-Webster}}</ref> ''{{lang|yo|Èdè Yorùbá}}, Ajami: {{lang|ms-Arab|عِدعِ يوْرُبا}}'') – [[Qərbi Afrika|Qərbi Afrikada]]da, əsasən Cənub-Qərbi və Mərkəzi [[Nigeriya|Nigeriyada]]da danışılan dil.[[ŞəkilFayl:A Yoruba bride and mother.JPG|250px|thumb|Yorubalı ana və yeni evlənmiş qızı]]
 
== Ümumi məlumat ==
'''Yoruba dili''' (yerli adı ''èdè Yorùbá'', 'Yorùbá dili') [[Niger-konqolez dilləri]]ndən biridir ki, təxminən 20 milyon nəfər tərəfindən Qərbi Afrikada danışılır. Yoruba xalqının çoxu Yoruba dilində danışır. Yoruba dili İgala dili ilə çox bənzərlik göstərir. Bu dillər Yoruboid dili qrupuna aiddir. Forde (1951)və Westermann ilə Bryan (1952) İgala dilini Yoruba dilinə bir ləhcə kimi götürmüşdür. Yoruba dili Erdekir dillərinə aid olsada bir-biri ilə çox yaxın olduğundan İgala ilə bu qədər bənzərlik göstərir. Ancaq ayrı-ayrı dillərdir.<ref>Ethnologue 2009, with figures from 1993</ref>
 
'''Yoruba dili''' (yerli adı ''èdè Yorùbá'', 'Yorùbá dili') [[Niger-konqolez dilləri]]ndən biridir ki, təxminən 20 milyon nəfər tərəfindən Qərbi Afrikada danışılır. Yoruba xalqının çoxu Yoruba dilində danışır. Yoruba dili İgala dili ilə çox bənzərlik göstərir.Bu dillər Yoruboid dili qrupuna aiddir.Forde (1951)və Westermann ilə Bryan (1952) İgala dilini Yoruba dilinə bir ləhcə kimi götürmüşdür.Yoruba dili Erdekir dillərinə aid olsada bir-biri ilə çox yaxın olduğundan İgala ilə bu qədər bənzərlik göstərir.Ancaq ayrı-ayrı dillərdir.<ref>Ethnologue 2009, with figures from 1993</ref>
 
== Ləhcələri ==
Yoruba dilinin 3 əsas ləhcəsi var:
* Şimalqərbi
* Orta
* Cənubşərqi Şimalqərbi Yoruba ləhcəsi daha çox yenilikçi olmaqla, orta və cənubşərqi ləhcələr çox dəyişməmişlərdir. Orta ilə Şimalqərbi ləhcələrin ortaq sözləri daha çoxdur, Cənubşərqi ilə daha çox etnoqrafik sözlər ortaqlıq təşkil edir. Oyo imperiyasında Şimalqərbi Yoruba ləhcəsindən istifadə olunurdu, Benin imperiyasında isə Cənubşərqi Yoruba daha yayğın idi. <ref>{{Harvnb|Adetugbọ|1973|pp=192–3}}. (See also the section [[#Dialects|Dialects]].)</ref>
* Cənubşərqi
Şimalqərbi Yoruba ləhcəsi daha çox yenilikçi olmaqla,orta və cənubşərqi ləhcələr çox dəyişməmişlərdir.Orta ilə Şimalqərbi ləhcələrin ortaq sözləri daha çoxdur,Cənubşərqi ilə daha çox etnoqrafik sözlər ortaqlıq təşkil edir.Oyo imperiyasında Şimalqərbi Yoruba ləhcəsindən istifadə olunurdu,Benin imperiyasında isə Cənubşərqi Yoruba daha yayğın idi. <ref>{{Harvnb|Adetugbọ|1973|pp=192–3}}. (See also the section [[#Dialects|Dialects]].)</ref>
 
== Müasir dövrdə ==
Ədəbi Yoruba dili əsasən radio, televizorlarda spikerlər tərəfindən danışılan və məktəblərdə öyrədilən dil qəbul edilir. Bu dilin əsas iki qaynağı Oyos və Eqbas'ın şimalqərbi Yoruba dilidir. İlk anqlikan [[Yepiskop|yepiskop]] Crowther öz kitabında xalqı Yoruba adlandırdı və Yoruba dilinin qrammatikasını və yazılışını müəyyənləşdirdi. Bundan başqa digər xristian [[[misyaner|misyanerlərdə]]lərdə Eqbasda olmuş və burada Yoruba dilinə töhfələr vermişlər. Fagborun'da (1994) bize söylədiyinə görə , Adetugbọ (1967) o vaxt Oyo-Yoruba dilinin Abẹokuta ləhcəsinin yaradılmasında, morfologiya və fonetikasında Xristian rahiblər çalışıblar.<ref>This widely followed classification is based on Adetugbọ's (1982) dialectological study — the classification originated in his 1967 PhD thesis ''The Yoruba Language in Western Nigeria: Its Major Dialect Areas'', {{ProQuest|288034744}}. See also {{cite book |first= |last=Adetugbọ |chapter=The Yoruba Language in Yoruba History |title=Sources of Yoruba History |url=https://archive.org/details/sourcesofyorubah0000biob|editor-first=Saburi O. |editor-last=Biobaku |location=Oxford |publisher=Clarendon Press |year=1973 |pages=176–204 [esp. 183–193] |isbn=0-19-821669-6 |ref=harv }}</ref>
 
== İstinadlar ==
{{İstinad siyahısı}}
 
{{Nigeriya dilləri}}