Bitki Mühafizə və Texniki Bitkilər Elmi-Tədqiqat İnstitutu: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
"BMTB_ETİ.jpg" faylı silinir, çünki bu fayl Krd tərəfindən "No permission since 24 October 2022" səbəbi ilə silinmişdir
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Elmi-tədqiqat institutu|adı=Bitki Mühafizə və Texniki Bitkilər Elmi-Tədqiqat İnstitutu|ölkə={{AZE}}|yaradılıb=[[17 aprel]] [[2015]]|direktor=[[İbrahim Cəfərov (rektor)|İbrahim Cəfərov]]|ünvan=AZ 2002 Azərbaycan Respublikası, Gəncə şəhəri, Əziz Əliyev 91|işçi sayı=103|telefon=(+99422) 268 47 94|sayt=https://www.bmtbeti.az/|abreviatura=BMTB ETİ|tipi=Elmi-Tədqiqat İnstitutu|loqo=|loqonun ölçüsü=300}}
 
'''Bitki Mühafizə və Texniki Bitkilər Elmi-Tədqiqat İnstitutu''' (''qısaca BMTB ETİ'') [[Azərbaycan]]da fəaliyyət göstərən elmi-tədqiqat müəssisəsi, kənd təsərrüfatı bitkilərinin xəstəlik, zərərverici, alaq otlarından mühafizə xidməti. 6 oktyabr 2022-ci ildə Kənd təsərrüfatı naziri [[İnam Kərimov|İnam Kərimovun]]un sərəncamına əsasən, [[İbrahim Cəfərov (rektor)|İbrahim Cəfərov]] Bitki Mühafizə və Texniki Bitkilər Elmi-Tədqiqat İnstitutunun direktoru vəzifəsinə təyin edilib.<ref>[https://gencexeber.az/x-b-rl-r/brahim-c-f-rov-yeni-v-zif-y-t-yin-olunub/ İbrahim Cəfərov yeni vəzifəyə təyin olunub.]</ref>
 
== Haqqında ==
[[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti|Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin]]nin 17 aprel 2015-ci il 109 saylı qərarının 5-ci bəndinə əsasən Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Bitki Mühafizə İnstitutunun, Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pambıqçılıq İnstitutunun və Azərbaycan Elmi-Tədqiqat İpəkçilik İnstitutunun (3 şöbə) bazasında [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi]], Aqrar Elm və İnnovasiya Mərkəzinin tərkibində Bitki Mühafizə və Texniki Bitkilər Elmi-Tədqiqat İnstitutu yaradılmışdır. <ref>{{Cite web |title=''Azərbaycan Aqrar-Elm Mərkəzinin və onun tabeliyindəki elmi-tədqiqat institutlarının strukturunun təkmilləşdirilməsi haqqında —'' '''AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI NAZİRLƏR KABİNETİNİN QƏRARI''' |url=https://e-qanun.az/framework/29736 |access-date=2022-09-08 |archive-date=2022-09-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220908201927/https://e-qanun.az/framework/29736 |url-status=live }}</ref>
 
         Aqrar sahədə məhsuldarlığın artırılması və qorunub saxlanması çox vacib amillərdən biridir. Zərərverici, xəstəlik və alaq otlarına qarşı mübarizə tədbirlərinin elmi əsaslarla işlənməsi məhsulun qorunmasında başlıca rol oynayır. Bu məqsədlə Bitki Mühafizə və Texniki Bitkilər Elmi-Tədqiqat İnstitutunda (BMTB ETİ) zərərli orqanizmlər haqqında geniş elmi tədqiqat işləri aparılır, onlara qarşı mübarizə tədbirləri hazırlanır. Eyni zamanda texniki bitkilər (pambıq) sahəsində məhsuldar, lif çıxımı yüksək yeni  sortların alınması, rayonlaşdırılması, məhsuldarlığın artırılması üçün əlverişli texnologiyaların işlənib hazırlanması istiqamətində elmi tədqiqat isləri aparılır.
[[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti|Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin]] 17 aprel 2015-ci il 109 saylı qərarının 5-ci bəndinə əsasən Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Bitki Mühafizə İnstitutunun, Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Pambıqçılıq İnstitutunun və Azərbaycan Elmi-Tədqiqat İpəkçilik İnstitutunun (3 şöbə) bazasında [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi]], Aqrar Elm və İnnovasiya Mərkəzinin tərkibində Bitki Mühafizə və Texniki Bitkilər Elmi-Tədqiqat İnstitutu yaradılmışdır. <ref>{{Cite web |title=''Azərbaycan Aqrar-Elm Mərkəzinin və onun tabeliyindəki elmi-tədqiqat institutlarının strukturunun təkmilləşdirilməsi haqqında —'' '''AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI NAZİRLƏR KABİNETİNİN QƏRARI''' |url=https://e-qanun.az/framework/29736 |access-date=2022-09-08 |archive-date=2022-09-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220908201927/https://e-qanun.az/framework/29736 |url-status=live }}</ref>
 
       Həmçinin BMTBETİ-nin Texnologiya laboratoriyasında  hər il xam [[pambıq]] tədarükü mövsümünə  növlər  üzrə maşın və əl yığımından ibarər etalonların hazırlanması istiqamətində  işlər davam etdirilir. Respublikada yeganə pambıq etalonu bu laboratoriyada  hazırlanır.
         Aqrar sahədə məhsuldarlığın artırılması və qorunub saxlanması çox vacib amillərdən biridir. Zərərverici, xəstəlik və alaq otlarına qarşı mübarizə tədbirlərinin elmi əsaslarla işlənməsi məhsulun qorunmasında başlıca rol oynayır. Bu məqsədlə Bitki Mühafizə və Texniki Bitkilər Elmi-Tədqiqat İnstitutunda (BMTB ETİ) zərərli orqanizmlər haqqında geniş elmi tədqiqat işləri aparılır, onlara qarşı mübarizə tədbirləri hazırlanır. Eyni zamanda texniki bitkilər (pambıq) sahəsində məhsuldar, lif çıxımı yüksək yeni  sortların alınması, rayonlaşdırılması, məhsuldarlığın artırılması üçün əlverişli texnologiyaların işlənib hazırlanması istiqamətində elmi tədqiqat isləri aparılır.
 
         BMTB ETİ-nin Abşeron Təcrübə Stansiyasında pambıq sovkası, alma meyvəyeyəni, [[üzüm]] salxım yarpaqbükəni və s. zərərvericilərə qarşı [[Feromonlar|Feromon]] tələlər və mikrobioloji preparatlar (BTB, Trixodermin) hazırlanır və bu istiqamətdə işlər  davam etdirilir.  [[Fitopatologiya|Fitopotologiya]] laboratoriyasında müxtəlif bitkilərdən 9 adda fitonsidlər  hazırlanır və [[kənd təsərrüfatı]] bitkilərinin xəstəliklərinə qarşı fitonsidlərlə  tədqiqat  işi  aparılır.
       Həmçinin BMTBETİ-nin Texnologiya laboratoriyasında  hər il xam [[pambıq]] tədarükü mövsümünə  növlər  üzrə maşın və əl yığımından ibarər etalonların hazırlanması istiqamətində  işlər davam etdirilir. Respublikada yeganə pambıq etalonu bu laboratoriyada  hazırlanır.
 
          İnstitutda pambıq, taxıl, kartof, üzüm, meyvə və tərəvəz bitkilərinin zərərli orqanizmilərinə qarşı inteqrir mübarizə tədbirləri sistemi işlənib hazırlanır. Bukletlər, kitabçalar nəşr edilərək pulsuz fermerlərə paylanılır. Mütamadi olaraq maarifləndirici təlimlər, seminarlar   konfranslar keçirilir.
         BMTB ETİ-nin Abşeron Təcrübə Stansiyasında pambıq sovkası, alma meyvəyeyəni, [[üzüm]] salxım yarpaqbükəni və s. zərərvericilərə qarşı [[Feromonlar|Feromon]] tələlər və mikrobioloji preparatlar (BTB, Trixodermin) hazırlanır və bu istiqamətdə işlər  davam etdirilir.  [[Fitopatologiya|Fitopotologiya]] laboratoriyasında müxtəlif bitkilərdən 9 adda fitonsidlər  hazırlanır və [[kənd təsərrüfatı]] bitkilərinin xəstəliklərinə qarşı fitonsidlərlə  tədqiqat  işi  aparılır.
 
          Birgə tədqiqatların aparılması və kadr hazırlığı sahələrində “Beynəlxalq"Beynəlxalq Atom Enerji Agentliyi”Agentliyi" (Vyana Avstriya), “Türkiyə"Türkiyə- Pamuk Araşdırma İnstitutu”İnstitutu" (Nazilli), “Pakistan"Pakistan Kənd Təsərrüfatı Elmi-Tədqiqat İnstitutu”İnstitutu"“Kənd"Kənd Təsərrüfatı və Biologiya üzrə Nüvə İnstitutu”İnstitutu" (İslamabad), “China"China Xinjiang Xishengnong İmport &Export Trade Co.Ltd”s Ltd"s (Çin),  Türkiyə və Yunanıstan-“BİOSAGROSYSTEMS"BİOSAGROSYSTEMS S.A” A". (Yunanıstan), “Ümumrusiya"Ümumrusiya Bitkiləri Mühafizə İnstitutu”İnstitutu" (Rusiya Federasiyası), Moldovanın  “Genetika"Genetika, Fiziologiya və Bitki Mühafizə İnstitutu”İnstitutu" ilə  əməkdaşlıq edilir.
          İnstitutda pambıq, taxıl, kartof, üzüm, meyvə və tərəvəz bitkilərinin zərərli orqanizmilərinə qarşı inteqrir mübarizə tədbirləri sistemi işlənib hazırlanır. Bukletlər, kitabçalar nəşr edilərək pulsuz fermerlərə paylanılır. Mütamadi olaraq maarifləndirici təlimlər, seminarlar  və  konfranslar keçirilir.
 
''         '' İnstitutda 175 nəfər əməkdaş çalışır. İnstitutda Abşeron, Xaçmaz, Mil, Muğan Təcrübə Stansiyaları, Saatlı və Ucar Dayaq Məntəqələri, Layihə Axtarış Kimyalaşdırma  Stansiyası  fəaliyyət  göstərir.
          Birgə tədqiqatların aparılması və kadr hazırlığı sahələrində “Beynəlxalq Atom Enerji Agentliyi” (Vyana Avstriya), “Türkiyə- Pamuk Araşdırma İnstitutu” (Nazilli), “Pakistan Kənd Təsərrüfatı Elmi-Tədqiqat İnstitutu” və “Kənd Təsərrüfatı və Biologiya üzrə Nüvə İnstitutu” (İslamabad), “China Xinjiang Xishengnong İmport &Export Trade Co.Ltd”s (Çin),  Türkiyə və Yunanıstan-“BİOSAGROSYSTEMS S.A”. (Yunanıstan), “Ümumrusiya Bitkiləri Mühafizə İnstitutu” (Rusiya Federasiyası), Moldovanın  “Genetika, Fiziologiya və Bitki Mühafizə İnstitutu” ilə  əməkdaşlıq edilir.
 
          İnstitutda Aqrar Elm və İnnovasiya  Mərkəzi tərəfindən təsdiq olunmuş 21 nəfərdən ibarət elmi şura fəaliyyət göstərir. BMTBETİ-də  2019-cu ildə 1 istiqamət, 2 problem, 19 mövzu və 30 elmi-tədqiqat işi yerinə yetirilmişdir. 2020-ci ildə isə institutda 1 istiqamət, 2 problem, 8 mövzu və 32 elmi-tədqiqat işi yerinə yetirilir. Elmi-tədqiqat işlərinin icrasında 84 elmi işçi, o cümlədən 18 fəlsəfə doktoru, 1 elmlər doktoru  iştirak  edir. <ref>{{Cite web |title=''Bitki Mühafizə  və  Texniki  Bitkilər  Elmi-Tədqiqat İnstitutu —'' '''HAQQINDA''' |url=https://www.bmtbeti.az/az/content/18.html |access-date=2022-09-08 |archive-date=2022-09-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220908201917/https://www.bmtbeti.az/az/content/18.html |url-status=live }}</ref>
''         '' İnstitutda 175 nəfər əməkdaş çalışır. İnstitutda Abşeron, Xaçmaz, Mil, Muğan Təcrübə Stansiyaları, Saatlı və Ucar Dayaq Məntəqələri, Layihə Axtarış Kimyalaşdırma  Stansiyası  fəaliyyət  göstərir.
 
          İnstitutda Aqrar Elm və İnnovasiya  Mərkəzi tərəfindən təsdiq olunmuş 21 nəfərdən ibarət elmi şura fəaliyyət göstərir. BMTBETİ-də  2019-cu ildə 1 istiqamət, 2 problem, 19 mövzu və 30 elmi-tədqiqat işi yerinə yetirilmişdir. 2020-ci ildə isə institutda 1 istiqamət, 2 problem, 8 mövzu və 32 elmi-tədqiqat işi yerinə yetirilir. Elmi-tədqiqat işlərinin icrasında 84 elmi işçi, o cümlədən 18 fəlsəfə doktoru, 1 elmlər doktoru  iştirak  edir. <ref>{{Cite web |title=''Bitki Mühafizə  və  Texniki  Bitkilər  Elmi-Tədqiqat İnstitutu —'' '''HAQQINDA''' |url=https://www.bmtbeti.az/az/content/18.html |access-date=2022-09-08 |archive-date=2022-09-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220908201917/https://www.bmtbeti.az/az/content/18.html |url-status=live }}</ref>
 
== Fəaliyyət istiqamətləri ==
* ''Respublika ərazisində açıq və örtülü şəraitdə becərilən kənd təsərrüfatı, meşə, yaşıllıq, dekorativ və dərman bitkilərinin zərərverici, xəstəlik və alaq otlarının növ tərkibinin, yayılma arealının, başlıca zərərli orqanizmlərin bioekoloji xüsusiyyətlərinin və onların vurduğu zərərin  öyrənilməsi əsasında ekoloji baxımdan təhlükəsiz mübarizə tədbirlərinin işlənib hazırlanması;''
 
* ''Respublika ərazisində açıq və örtülü şəraitdə becərilən kənd təsərrüfatı, meşə, yaşıllıq, dekorativ və dərman bitkilərinin zərərverici, xəstəlik və alaq otlarının növ tərkibinin, yayılma arealının, başlıca zərərli orqanizmlərin bioekoloji xüsusiyyətlərinin və onların vurduğu zərərin  öyrənilməsi əsasında ekoloji baxımdan təhlükəsiz mübarizə tədbirlərinin işlənib hazırlanması;''
* ''Respublika ərazisində yayılmış karantin zərərli orqanizmlərin bioekoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi və onların qısa və uzunmüddətli inkişaf proqnozunun hazırlanması;''
* ''Yüksək rəqabət qabiliyyətliyinə malik ixrac yönümlü, respublika üçün prioritet hesab edilən bitkilərin zərərli orqanizmlərinə qarşı inteqrir mübarizə tədbirlərinin işlənib hazırlanması;''
* ''Bitki mühafizəsi məqsədi ilə bioloji vasitələrin istehsalı, sınağı və təsərrüfatlara tətbiqinin  təşkili;''
* ''Respublikaya daxil olan pestisidlərin sınağı, optimal dozalarının müəyyənləşdirilməsi və  tətbiq  reqlamentlərinin  işlənib hazırlanması;''
* ''Respublikanın ayrı-ayrı bölgələri üzrə fitosanitar vəziyyətin qiymətləndirilməsi;''
* ''Texniki bitkilərin müasir becərilmə aqrotexnologiyasının işlənib hazırlanması;''
Sətir 35 ⟶ 33:
 
== Nailiyyətlər ==
Texniki bitkilər (pambıq) sahəsində məhsuldar, lif çıxımı yüksək yeni sortların alınması, rayonlaşdırılması, məhsuldarlığın artırılması üçün əlverişli texnologiyaların işlənib hazırlanması istiqamətində elmi tədqiqat işləri aparılır.
 
İnstitutun Texnologiya laboratoriyasında (respublikada yeganə pambıq etalonu bu laboratoriyada hazırlanır) 2019-cu il xam pambıq tədarükü mövsümünə  növlər  üzrə maşın və əl yığımından 64 ədəd  xam pambıq standart etalonları hazırlanıb sifarişçi “Azərpambıq"Azərpambıq ASK”ASK" MMC və MKT İK MMC-yə təhvil verilmişdir. Hal-hazırda laboratoriyada etalonların hazırlanması istiqamətində  işlər davam etdirilir.
 
İnstitutun Abşeron Təcrübə Stansiyasında Feromon tələlər - pambıq sovkası, alma meyvəyeyəni, üzüm salxım yarpaqbükəni zərərvericilərinə qarşı və mikrobioloji preparatlar (BTB, Trixodermin) hazırlanmışdır və bu istiqamamətdə işlər davam etdirilir.
 
Fitopotologiya laboratoriyasında müxtəlif bitkilərdən 9 adda fitonsidlər hazırlanmışdır və kənd təsərrüfatı bitkilərinin xəstəliklərinə qarşı fitonsidlərlə tədqiqat işi aparılır.
Sətir 46 ⟶ 44:
 
== Şöbə və laboratoriyalar ==
* Xəstəlik və zərərvericilərin proqnozu laboratoriyası
 
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/913.htmlZəhər Xəstəlikqalığının təyinizərərvericilərinalaqlarla proqnozumübarizə laboratoriyası]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/644.html Biotexnologiya laboratoriyası]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/914.html Zəhər qalığının təyini və alaqlarla mübarizə laboratoriyası]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/643.html Pestisidlərin, bioloji və aqrokimyəvi maddələrin sınağı laboratoriyası]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/644.html Biotexnologiya laboratoriyası]
* Bioloji laboratoriya
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/643.html Pestisidlərin, bioloji və aqrokimyəvi maddələrin sınağı laboratoriyası]
* Genetika və genofond laboratoriyası
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/684.html Bioloji laboratoriya]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/685.html Genetika və genofondTexnologiya laboratoriyası]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/645.html TexnologiyaAqrokimya laboratoriyası]
* Entomologiya şöbəsi
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/646.html Aqrokimya laboratoriyası]
* Fitopatologiya şöbəsi
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/638.html Entomologiya şöbəsi]
* Texniki bitkilərin seleksiyası şöbəsi
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/639.html Fitopatologiya şöbəsi]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/640.html Texniki bitkilərin seleksiyasıaqrotexnikası şöbəsi]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/641.html Texniki bitkilərin aqrotexnikasıtoxumçuluğu şöbəsi]
* Pilot-İstehsalat şöbəsi
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/642.html Texniki bitkilərin toxumçuluğu şöbəsi]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/648.html İnformasiya təminatı, ictimaiyyətlə əlaqələr və elmi nəticələrin tətbiqi şöbəsi]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/647.html Pilot-İstehsalat şöbəsi]
* Mexanikləşdirmə şöbəsi
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/648.html İnformasiya təminatı, ictimaiyyətlə əlaqələr və elmi nəticələrin tətbiqi şöbəsi]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/651.html Mexanikləşdirmə şöbəsi]
 
== Dayaq məntəqələri və təcrübə stansiyaları ==
* Abşeron Təcrübə Stansiyası
 
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/588.html AbşeronXaçmaz Təcrübə Stansiyası]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/589.html XaçmazMil Təcrübə Stansiyası]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/590.html MilŞirvan Təcrübə Stansiyası]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/592.html Layihə Axtarış Kimyalaşdırma Stansiyası]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/591.html Şirvan Təcrübə Stansiyası]
* Saatlı Dayaq Məntəqəsi
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/592.html Layihə Axtarış Kimyalaşdırma Stansiyası]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/552.html SaatlıUcar Dayaq Məntəqəsi]
* [https://www.bmtbeti.az/az/opennews/553.html Ucar Dayaq Məntəqəsi]
 
== Həmçinin Bax ==
* [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi]]
* [[BaytarlıqƏkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutu|BaytarlıqƏkinçilik Elmi Tədqiqat İnstitutu]]
 
* [[ƏkinçilikTorpaqşünaslıq Elmi-Tədqiqatvə Aqrokimya İnstitutu (Azərbaycan)|ƏkinçilikAMEA Torpaqşunaslıq Elmi TədqiqatAqrokimya İnstitutu]]
* [[Genetik Ehtiyatlar İnstitutu (Azərbaycan)|Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Genetik Ehtiyatlar İnstitutu]]
 
* [[TorpaqşünaslıqBaytarlıq və AqrokimyaElmi-Tədqiqat İnstitutu (Azərbaycan)|AMEA TorpaqşunaslıqBaytarlıq Elmi AqrokimyaTədqiqat İnstitutu]]
* [[Heyvandarlıq Elmi-Tədqiqat İnstitutu|Heyvandarlıq Elmi Tədqiqat İnstitutu]]
 
[[Genetik Ehtiyatlar İnstitutu (Azərbaycan)|Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Genetik Ehtiyatlar İnstitutu]]
 
[[Baytarlıq Elmi-Tədqiqat İnstitutu|Baytarlıq Elmi Tədqiqat İnstitutu]]
 
[[Heyvandarlıq Elmi-Tədqiqat İnstitutu|Heyvandarlıq Elmi Tədqiqat İnstitutu]]
 
== İstinadlar ==
Sətir 91 ⟶ 82:
 
== Xarici keçidlər ==
* [https://www.facebook.com/bmtbeti/ '''BMTB ETİ''' — Facebook səhifəsi]
* [https://www.youtube.com/channel/UCJgFbBfavDiTzIxCSUkMdeA '''BMTB ETİ''' — YouTube kanalı]
 
[https://www.youtube.com/channel/UCJgFbBfavDiTzIxCSUkMdeA '''BMTB ETİ''' — YouTube kanalı]
[[Kateqoriya:Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi]]
[[Kateqoriya:1925-ci ildə Azərbaycanda yarananlar]]