Gen: Redaktələr arasındakı fərq

'''Gen''' — canlılarda nəsildən nəsilənəslə bioloji xassələrin ötürülməsi prosesinin yəni irsi [[genetika]]<nowiki/>nın əsas vahidi. [[Nuklein turşuları]]nın ([[Dezoksiribonuklein turşusu|DNT]], [[Ribonuklein turşusu|RNT]]) müəyyən bir hissəsi olub nukleotid ardıcıllğındaki informasiya vasitəsilə müəyyən [[Zülallar|zülal]] yaxud funksional RNT əmələ gətirir. Genlər [[fenotip]]<nowiki/>ik xassələrin ata-anadan oğul-qıza ötürülməsinin, fərdlər arasındakı bənzərliklərin əsasını təşkil edir.

İrsi vahidlər ideyasını ilk dəfə [[Qreqor Mendel]] ortaya atmışdır. 1857 ilə 1864 illəri arasında [[noxud]] bitkisinin ayrı-ayrı xassələri üzərində işləyərək onların nəsildən nəsilənəslə keçidiniötürülməsini izləmişdir.

DNT-nin ən əsas rolu hüceyrədə uzun müddətli informasiyanın saxlanılmasıdır. DNT ən önəmlisi gen olan bir sıra vahidlərə bölünür. Kimyəvi cəhətdən DNT nukleotid deyilən vahidlərdən əmələ gələn uzun polimerdir. Hər bir nukletoid azotlu əsas, şəkər (dezoksiriboza) və [[fosfat]] qrupundan meydana gəlir. DNT zəncirinin özəyini fosfat və şəkər qrupları əmələ gətirir, əsaslar isə ikili zəncirin iç qismində digər tərəfdəki əsasla qarşı-qarşıya duran şəkildədir. DNT molekulunun bu cür iki zəncirli halı təbiətdə əksəriyyət təşkil edir və spiral formasında olduğu üçün ''ikiqat spiral'' adlanır.

İnsanda nüvə DNT-si 46 parçadan ibarət olub, təxminən 3 milyard əsas cütdən ibarətdir. DNT-nin müəyyən bir hissəsi gen adlanır. Bioloji proseslər zamanı DNT molekulunda baş verən kiçik kənaraçıxmalar irsi genetik xəstəliklərin yaranmasına təkan verir. Genetiklər uzun illərdir ki, bu xəstəliklərlə mübarizəyə qoşulublar. Yeni əsrdə çox böyük kəşflər sayəsində gen mühəndisliyində əldə olunan nailiyyətlər tibbdə prinsipial olaraq yeni istiqamətlərin yaranmasına zəmin yaradıb. Ancaq bu xəstəliklərdən bəzilərinin müalicəsi hələ də tapılmayıb. Tibbi nailiyyətlər sayəsində ingilis alimləri ana və atadan keçə biləcək bütün genetik xəstəlikləri, körpə hələ rüşeym halında ikən aşkar edən test yaradıblar.