Şəkilçi: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k 212.47.139.30 tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq Dorotheaa tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu.
Teqlər: Geri qaytarma Mobil redaktə Mobil veb redaktə
Sətir 1:
'''[[Şəkilçi]]''' — lüğəvi mənası olmayan, sözün ayrılıqda işlənə bilməyən və kökə qoşulduqdan sonra leksik və ya qrammatik məna yaradan hissəsidir. Azərbaycan dilində, bir qayda olaraq, əvvəl kök, sonra isə şəkilçi gəlir<ref name="kök">{{cite web |url=https://kayzen.az/tag/qrammatik%20%C5%9F%C9%99kil%C3%A7i/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20221216062133/https://kayzen.az/tag/qrammatik%20%C5%9F%C9%99kil%C3%A7i/ |archivedate=2022-12-16 |title=Sözün tərkib hissələri |author= |date= |publisher=kayzen.az |accessdate=2021-05-03 |language=az |url-status=live }}</ref>., Lakinlakin bəzi şəkilçilər sözün kökündən əvvələ də qoşula bilir<ref name="kök"/>.
 
Məsələn: comərd, nakişi.
Sətir 5:
Şəkilçilər 2 cür olur: leksik şəkilçilər və qrammatik şəkilçilər.
 
== Leksik şəkilçilər ==
 
İkinci adı sözdüzəldici şəkilçilərdir. Azərbaycan dili qrammatikasında leksik şəkilçilər ∧ işarəsi ilə göstərilir<ref name="aze"/>.
 
Sətir 13 ⟶ 12:
Leksik şəkilçilər həm milli, həm də alınma ola bilər. Alınma leksik şəkilçilər, əsasən, [[isim]], [[Sifət (nitq hissəsi)|sifət]] və [[Zərf (nitq hissəsi)|zərflərin]] yaranmasında istifadə olunur.
 
Azərbaycan dilində leksik şəkilçilər əsasən sözün sonuna artırılır. [[Söz|Sözlərin]]lərin önünə artırılan şəkilçilər alınma şəkilçilərdir. Məsələn, na- (nakişi), la- (laməkan), ba- (baməzə), bi- (binamus) və s. Söz önünə artırılan şəkilçilər əsasən inkarlıq, əks məna yaratmaq üçün istifadə olunur və əksər hallarda '''-sız''' mili şəkilçisi ilə əvəzlənə bilir.
 
Leksik şəkilçilər qrammatik şəkilçilərdən əvvəl işlənir. Ancaq bəzi leksik şəkilçilər var ki, qrammatik şəkilçidən sonra işlənə bilir: -kı, -sız, -gil, -dakı. Bu hal Azərbaycan dilinin iltisaqiliyini pozur. Həmçinin, leksik şəkilçilər ahəng qanununa uyğun olaraq, əsasən, iki və dörd cür yazılır<ref name="istinad16">{{cite web |url=https://unec.edu.az/application/uploads/2015/07/soz-n-rkibi.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220303200122/https://unec.edu.az/application/uploads/2015/07/soz-n-rkibi.pdf |archivedate=2022-03-03 |title=Şəkilçilərin yazılışı |author= |date= |publisher=unec.edu.az |accessdate=2021-05-03 |language=az |url-status=live }}</ref>., Lakinlakin belə şəkilçilər sırasında bir cür yazılanları da var<ref name="istinad16"/>.<br>
 
 
Leksik şəkilçilər qrammatik şəkilçilərdən əvvəl işlənir. Ancaq bəzi leksik şəkilçilər var ki, qrammatik şəkilçidən sonra işlənə bilir: -kı, -sız, -gil, -dakı. Bu hal Azərbaycan dilinin iltisaqiliyini pozur. Həmçinin, leksik şəkilçilər ahəng qanununa uyğun olaraq, əsasən, iki və dörd cür yazılır<ref name="istinad16">{{cite web |url=https://unec.edu.az/application/uploads/2015/07/soz-n-rkibi.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220303200122/https://unec.edu.az/application/uploads/2015/07/soz-n-rkibi.pdf |archivedate=2022-03-03 |title=Şəkilçilərin yazılışı |author= |date= |publisher=unec.edu.az |accessdate=2021-05-03 |language=az |url-status=live }}</ref>. Lakin belə şəkilçilər sırasında bir cür yazılanları da
var<ref name="istinad16"/>.<br>
 
• -daş, -kar, -keş, -dar<br>
Sətir 24 ⟶ 20:
• vətən-daş, tələb-kar, zəhmət-keş, anbar-dar
 
== Qrammatik ==
İkinci adı sözdəyişdirici şəkilçilərdir. Qrammatik şəkilçilər Azərbaycan dili qrammatikasında ''∩'' işarəsi ilə göstərilir<ref name="aze">{{cite web |url=https://language.az/az/07261963.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211202155732/https://language.az/az/07261963.html |archivedate=2021-12-02 |title=Leksik və qrammatik şəkilçilər |author= |date= |publisher=language.az |accessdate=2021-05-03 |language=az |url-status=live }}</ref>. Ahəng qanununa uyğun olaraq həmişə iki və dörd cür yazılır<ref name="istinad16"/>.
 
Bu şəkilçilər sözün kökünə qoşularaq yalnız sözün formasını dəyişir, heç bir məna fərqliliyi yaratmır (yeni söz yaratmır). Qrammatik şəkilçilər söz birləşmələri və cümlələrdə sözlər arasında qrammatik əlaqə yaradır. Onlar əsasən lar lər şəkilçiləri ilə bilinir Qramatik şəkilçilər sözün leksik mənasını dəyişmir, Sözlər arasında əlaqə yaratmağa xidmət edir məsələn :Bakının küçələri
İkinci adı sözdəyişdirici şəkilçilərdir. Qrammatik şəkilçilər Azərbaycan dili qrammatikasında ''∩'' işarəsi ilə göstərilir<ref name="aze">{{cite web |url=https://language.az/az/07261963.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20211202155732/https://language.az/az/07261963.html |archivedate=2021-12-02 |title=Leksik və qrammatik şəkilçilər |author= |date= |publisher=language.az |accessdate=2021-05-03 |language=az |url-status=live }}</ref>. Ahəng qanununa uyğun olaraq həmişə iki və dörd cür yazılır<ref name="istinad16"/>.
 
Bu şəkilçilər sözün kökünə qoşularaq yalnız sözün formasını dəyişir, heç bir məna fərqliliyi yaratmır (yeni söz yaratmır). Qrammatik şəkilçilər söz birləşmələri və cümlələrdə sözlər arasında qrammatik əlaqə yaradır.
Onlar əsasən lar lər şəkilçiləri ilə bilinir Qramatik şəkilçilər sözün leksik mənasını dəyişmir, Sözlər arasında əlaqə yaratmağa xidmət edir məsələn :Bakının küçələri
== İstinadlar ==
[[Kateqoriya:Qrammatika]]