Nəhrəvan döyüşü: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 35:
656-cı ildə xilafətin başçısı kimi əvvəllər qəbul edilmiş mübahisəli qərarlara görə üsyançılar üçüncü saleh xəlifə Osmanı öldürdülər. Mədinə sakinləri və Osmanın İraqdakı bəzi keçmiş sadiq təbəələri onu öz varisi, Məhəmməd peyğəmbərin kürəkəni və əmisi oğlu Əli ibn Əbu Talib elan etdilər. Lakin belə bir varislik peyğəmbərin bəzi səhabələrinin, xüsusən də [[Təlhə ibn Ubeydullah]] və [[Zübeyr ibn Əvvam]]ın və [[Aişə binti Əbu Bəkr|Aişə]]nin etirazına səbəb olur. Osmanın keçmiş müttəfiqi, əməvilər nəslindən olan Suriya valisi [[I Muaviyə|Müaviyə ibn Əbu Süfyan]] da Əlini xəlifə kimi tanımaqdan imtina edir və ondan sui-qəsdçilərin təhvil verilməsini tələb edir.
Əli ibn Əbu Talib ilkin işi Təlhə, Zübeyr və Aişənin üsyanını yatırmaq olur. 656-cı ildə [[Cəməl döyüşü]]ndə onların ordusunu məğlub edilir. Növbəti il Əli Siffində Müaviyə ilə qarşılaşır. Döyüş dalana dirəndikdə, Əli danışıqlara başlamaq qərarına gəlir və Quran ayələrinə istinad edərək, müsəlmanların bir-birini öldürməməli olduğunu deyərək məsələni hakimlərin qəraı ilə çözülməsini təklif edir<ref>Hinds Martin. The Siffin Arbitration Agreement
Əlinin tərəfdarları ondan Siffində mübahisəsiz qələbə gözlədiui halda, danışıqların başlanması onun nüfuzuna ciddi zərbə vurur. 12.000 nəfər ibarət olan dəstə hakim olayına qarşı çıxan yeganə qüvvə deyildi<ref>[https://duasureayet.com/nehrevan-savasi-hz-ali-r-ain-sehit-edilmesi-658/ Nehrevan Savaşı ve Hz. Ali (r.a)’ın Şehit Edilmesi (658)]</ref>. Bir çoxları Əlinin bununla zəiflik göstərdiyinə və "özünün mübahisəsiz müqəddəs hökmranlıq hüququna xəyanət etdiyinə" inanırdı və yeganə mümkün məhkəmənin Allahın məhkəməsi olduğunu qəbul etməyi müdafiə edirdi. Bir müddət sonra Əli Haruraya baş çəkir və fərariləri etirazlarından əl çəkməyə inandıraraq paytaxta qayıdır
▲Əlinin tərəfdarları ondan Siffində mübahisəsiz qələbə gözlədiui halda, danışıqların başlanması onun nüfuzuna ciddi zərbə vurur. 12.000 nəfər ibarət olan dəstə hakim olayına qarşı çıxan yeganə qüvvə deyildi. Bir çoxları Əlinin bununla zəiflik göstərdiyinə və "özünün mübahisəsiz müqəddəs hökmranlıq hüququna xəyanət etdiyinə" inanırdı və yeganə mümkün məhkəmənin Allahın məhkəməsi olduğunu qəbul etməyi müdafiə edirdi. Bir müddət sonra Əli Haruraya baş çəkir və fərariləri etirazlarından əl çəkməyə inandıraraq paytaxta qayıdır]. Əbu Mixnəfin dediyinə görə, bu qüvvə Müaviyə ilə müharibənin altı aydan sonra bərpa olunması və Əlinin özü də səhvini etiraf etməsi şərti ilə geri qayıtmağa razılaşır. Lakin Əli bundan imtina edir və dinc prosesi davam etdirir. Bununla əlaqədar olaraq, fərarilər xəlifənin yanından ayrılmaq qərarına gəlir və aşkarlanmamaq üçün kiçik qruplara bölünərək Dəclənin şərq sahilindəki Nəhrəvan kanalına yollanırlar. Yol boyu onlara Bəsrədən daha 500 nəfər qoşulur. Məhz o zaman onlar "xaricilər", yəni "gedənlər" ləqəblərini alırlar. Bəsrədən əlavə qüvvələr gəldikdən sonra üsyançılar Əlini qeyri-qanuni hökmdar, mürtəd və kafir elan edirlər.
== Hazırlıq ==
Əlinin hamik məsələsinə razılığı onun Müaviyə ilə bərabər mühakimə olunacağı anlamına gəlirdi və bu Müaviyəyə Əlinin müsəlman icmasının lideri olması iddiasını rədd etməyə imkan verirdi. Hakim hadisəsinin təfərrüatları müxtəlif mənbələrdə geniş şəkildə dəyişir. Aydın olan budur ki, Əlinin müsəlman cəmiyyətindəki mövqeyi ciddi şəkildə zəifləmişdir. Xariclərin Əliyə qarşı açıq çıxması ordunun Suriyaya onlarsız getməsi ilə nəticələnir. Eyni zamanda bütün tayfa başçıları onun tərəfində qalır. Əlinin bəzi sərkərdələri və müşavirləri üsyançıların hərəkətlərindən narahat olduqlarını bildirir, lakin xəlifə Müaviyə ilə müharibənin birinci dərəcəli vəzifə olduğunu bəyan edir və qoşunlarına Suriyaya getməyi əmr edir.
| |||