Ağac: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
kRedaktənin izahı yoxdur
Sətir 4:
 
== Xarakteristikası ==
İnkişaf etmiş [[Kök (orqan)|kök]], [[gövdə]], [[yarpaq]], [[çiçək]], [[meyvə]] və [[toxum]]a malik olan ağaclar [[ali bitkilər]]<nowiki/>dir. Ağacların gövdələri hündür və odunlaşmış olur, gövdə budaqlanaraq [[çətir]] əmələ gətirir. [[Çinar]], [[qoz]], [[fıstıq]], [[şam]], [[vələs]], [[palıd]], [[armud]] kimi bitkilərdə gövdə inkişaf etmiş oduncağa malikdir. Orta hündürlükdə bir ağacdan təxminən 170 000 [[karandaş]] hazırlamaq olar.
[[Fayl:Ash Tree - geograph.org.uk - 590710.jpg|thumb|Adi kül (Fraxinus excelsior), yarpaqlı [[Enliyarpaq fillireya|enliyarpaqenliyarpaql]]ı (angiosperm) ağac]]
Müxtəlif ağacların diametri 12 sm-dən 160 sm-ə qədər dəyişir. Yetkin [[meşə]] ağaclarının yaşı 120–160 ildir. Respublikamızda yaşı 1000 ili ötən yoğungövdəli çinar, palıd, [[Azatağac meşəsi|azatağac]] və [[qaraçöhrə]] ağacları mövcuddur.<ref>Qərib Məmmədov, Mahmud Xəlilov. Ensiklopedik ekoloji lüğət. Bakı, Elm 2008.</ref>
[[Fayl:Larix decidua Aletschwald.jpg|thumb|Avropa larch (Larix decidua), iynəyarpaqlı ağac]]
Sətir 11:
 
[[Fayl:Daintree Rainforest 4.jpg|thumb|Daintree [[Yağış]] Meşəsi]]
[[Dendrologiya]]<nowiki/>da ağaclar boylarına görə aşağıdakı təsnifata bölünür:<ref>Qərib Məmmədov, Mahmud Xəlilov. Ekoloqların məlumat kitabı. Bakı, Elm 2003.</ref>
* Hüdürboylu ağaclar- boyu 20 m-dən çox. Bu ağac növlərinə meşəəmələgətirən ağaclar daxildir (palıd, fıstıq, vələs, [[cökə]], [[ağcaqayın]], [[qovaq]], [[göyrüş]], [[qoz]], [[şabalıd]] və s.);
* [[Orta cincilim|OrtaOrtaboylu]]boylu ağaclar- boyu 10–20 m ([[quşarmudu]], [[söyüd]], [[çöl ağcaqayını]] və s.);
* [[Alçaqboylu sidr şamı|Alçaq]]boylu ağaclar- boyu 7–10 m ([[alma]], [[yemişan]], [[ardıc]] və s.). Ağaclar yarpaqlarının quruluşuna görə iki yerə bölünür:
* [[Enliyarpaq fillireya|Enli]][[yarpaq]]lılar
Ağaclar yarpaqlarının quruluşuna görə iki yerə bölünür:
* Enliyarpaqlılar
* [[İynə]][[yarpaq]]lılar
 
Sətir 23 ⟶ 22:
* Boyu 140–150 m-dək ucalan [[Avstraliya]] [[evkalipt]]i və ABŞ-ın [[Kaliforniya]] ştatında bitən [[Həmişəyaşıl sekvoya|sekvoya]] ağacı dünyanın ən hündür ağaclarıdır.
* Ən yoğun gövdəli ağac [[Afrika]] [[baobab]]ıdır (diametri 14 m-dək çatır).
* Ən qədim kök sisteminə malik [[ağac]] [[İsveç]]<nowiki/>dədir. Onun təxminən 9 min il yaşı var.
* Ən [[Qədim Misir|qədim]] ağac [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da bitən şam ağacıdır. Bu ağacın 4500 yaşı var.
* Ən qeyri-adi palıd ağacı Fransadadır. Alimlərin fikrincə, bu ağacın təxminən 1000 yaşı var. Ağacın gövdəsi üzərində tamamilə təbii üsulla yaranmış iki ədəd [[kilsə]] qülləsinə bənzər [[qüllə]] var. Onun qəribəliyi də elə bundadır. Qüllələrə çıxmaq üçün ağacı əhatə edən dolama pillələrdən istifadə olunur.
* [[Yer|DünyaDünyan]]nının ən möhkəm ağacı [[Rusiya]]<nowiki/>da bitən Şmidt tozağacıdır. Bu ağaca nə [[balta]], nə də [[Mərmi|güllə]] batır.
* Ətirli qatran qurudulmuş ağac ş<nowiki/>irəsindənşirəsindən hazırlanır.
* Tozağacı ildə milyondan çox tox<nowiki/>umtoxum istehsal edir.
* Afrika Baobab ağacının gövdəsin<nowiki/>ingövdəsinin diametri onun boyu qədərdir. Baobab ağacı uçan siçanlar vasitəsilə [[toz]]lanır, bunun üçün də onun 20 [[santimetr]] diyametrində olan [[yarpaq]]ları axşama doğru açılır səvhvahər isə düşürlər
 
== İstinadlar ==