20:25, 26 aprel 2010 tarixindəki versiya redaktə Enver62 (müzakirə \| töhfələr) 44.494 redaktə Yeni səhifə: Vəkil-Səfəvilər dövlətində şahdan sonra ikinci şəxs sayılırdı və əslində, istər dünyəvi, istərsə də dini işlərdə onun tam hüquqlu müavini idi. O, siyasi v...		20:30, 26 aprel 2010 tarixindəki versiya redaktə əvvəlki halına qaytar Enver62 (müzakirə \| töhfələr) 44.494 redaktə kRedaktənin izahı yoxdur Sonrakı redaktə →
Sətir 1: Vəkil-Səfəvilər dövlətində şahdan sonra ikinci şəxs sayılırdı və əslində, istər dünyəvi, istərsə də dini işlərdə onun tam hüquqlu müavini idi. ~~O, siyasi və dini~~ tədbirlərin həyata keçirilməsindəqayda yaradılması üçün şahın qarşısında▼ == Səfəvilər dövründə vəkillik == ▲Vəkil siyasi və dini tədbirlərin həyata keçirilməsindəqayda yaradılması üçün şahın qarşısında məsuliyyət daşıyırdı. Bu vəzifənin əhəmiyyəti ondan görünür ki, onu tutan ilk şəx məhz İsmayılın tərbiyəçisi (lələsi) – [[Hüseyn bəy Şamlı]] olmuşdur. O, İsmayılın Gilanda olduğu 4-5 il ərzində “Səfəviyyə” təriqətinin bütün işlərini idarə etmiş “yaxın şəxslərdən” (“əhl-i ixtisas”) Sətir 14 ⟶ 19: İsmayıla Gilanda yaxınlaşmışdı. Sonra o, Biye-pəs Gilanının hakimi Əmirə İshaqın sərkərdəsi (sipahsaları) olan Kosa Abbasın əlindən qaçmış, Şah İsmayılın qərargahına gəlmiş, qızılbaşların [[Fərrux ~~Yasara~~Yasar]]a qarşı yürüşündə iştirak etmişdi. Salnaməçilər bu fikirdə yekdildirlər ki, Əmir Nəcməddin vəkil vəzifəsində fövqəladə dərəcədə böyük hakimiyyətə nail olmuşdu6. O, hicri 915 ([[1509]]-[[1510]])-ci ildə vəfat etdi. Əmir Yarəhməd Xuzani vəkil təyn olundu və ona “Nəcmi-Sani” (“ikinci ulduz”) adı ~~verildi7~~verildi. Öz sələfi Nəcməddin Məsudun xahişnaməsi sayəsində Yarəhməd əvvəlcə vəzir təyin olunmuşdu və “sahib-i divan” kimi işləri idarə ~~edirdi8~~edirdi. O, tezliklə şahın etibarını qazandı və onun himayəsi sayəsində dövlət işlərində böyük hakimiyyət sahibi oldu9. Ehtimal etmək olar ki, təşəxxüslü Nəcmi-Sani öz hakimiyyəti ilə sələflərini ötüb keçmişdi. O, [[1512]]-ci ildə ~~özbəklərə~~[[özbəklər]]ə qarşı qızılbaş qoşunlarının yürüşündə özünün hərbi başçı vəzifəsinə təyin edilməsinə nail oldu. Lakin yürüş tam uğursuzluqla başa çatdı. Salnaməçilərin məlumatlarından aydın olur ki,Şeybani xan 1510-cu ildə darmadağın edildikdən sonra [[Sultan Mahmud Babur]] ~~Kabildən~~[[Kabil]]dən hərəkətə başladı. Məvaraünnəhrdə onun hakimiyyətini tanımaq təəhhüdü ilə İsmayılla birlikdə özbəklərə qarşı ittifaq təklif etdi. I Şah İsmayıl Sətir 38 ⟶ 43: Nəcmi-sanini qızılbaş qoşunu ilə Məvaraünnəhrə göndərdi. Mənbələrdən aydın olur ki, burada iki əməliyyat keçirilmişdir. Birincinin (Nəcminin iştirakı olmadan) nəticəsində [[Səmərqənd]] və [[Buxara]] tutuldu. Nəcmin başçılıq etdiyi ikinci əməliyyat isə sərkərdənin qəddarlığı, kütlüyü və inadkarlığı nəticəsində (sayı 15 min nəfər olan Qərşi sakinləri Nəcminin Sətir 44 ⟶ 49: verilmədi) Səfəvi qoşunlarının tamamilə darmadağın edilməsi ilə başa çatdı. Nəcmin özü özbəklər tərəfindən əsir alındı və Übeydulla xanın əmri ilə edam ~~edildi10~~edildi. Sonrakı vəkil, o vaxta qədər [[sədr]] vəzifəsini tutmuşƏmir [[Nizaməddin Əbdülbaqi Yəzdi]] oldu. Nəcmi-Sani qızılbaş qoşunlarını Məvaraünnəhrə aparanda əmir Əbdülbaqi onun müavini təyin olunmuşdu. Nəcmi-Sani həlak olduqdan sonra isə özü [[1514]]-cü ildə Çaldıran vuruşmasında ölənədək onun vəzifəsini tutdu11. Vəkil vəzifəsində onun xələfi [[Mirzə Şah Hüseyn İsfahani]] oldu. O, öz vəzifəsini sələflərinə nisbətən daha uzun müddət yerinə yetirdi və [[1523]]-c ildə, onun hədsiz hakimiyyətindən narazı qalan qızılbaş əyanlarının fitnə-fəsadları nəticəsində öldürüldü12. R.Seyvori qeyd edir ki, bu dövrdə vəkilin şah müavini kimi dünyəvi və dini hakimiyyətdə səlahiyyətləri azalır, mülki idarə və dövlət bürokratiyasının başçısı kimi rolu ~~artırdı13~~artırdı. Şah vəkil vəzifəsinə [[Xacə Cəmaləddin Məhəmməd ~~Təbrizini~~Təbrizi]]ni irəli sürdü. “Onun qabil qamətini fəxri xələt və qızıla tutulmuş tac bağışlamaqla bəzədi və onun əzəmət bayrağını əlçatmaz ulduzlara qədər ~~ucaltdı”14~~ucaltdı”. O, I Şah İsmayılın vəfatından sonra öz vəzifəsində qaldı, lakin tezliklə [[Div ~~Sultan~~sultan Rumlu]] tərəfindən öldürüldü15. I Şah İsmayılın vəfatından sonrakı ilk onillikdə, qızılbaş tayfaları əmirlərinin hökmranlığı zamanı vəkil vəzifəsi yenidən özünün ilkin əhəmiyyətini və qüvvəsini əldə etdi. Tayfa başçıları gənc şahın köməksizliyindən istifadə edərək, yüksək və gəlirli vəkil vəzifəsi uğrunda qanlı mübarizəni davam etdirirdilər. Vəkil vəzifəsində Div ~~Sultan~~sultan Rumlu, [[Çuxa sultan Təkəli]] və [[Hüseyn xan Şamlı]] bir-birini əvəz etdilər. Onlar əslində azyaşlı I Şah Təhmasibin dövründə vəkil vəzifəsinə öz sələfini

Vəkil: Redaktələr arasındakı fərq