Atsız (Xarəzm hökmdarı): Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə Yeni gələn tapşırığı Yeni gələn tapşırığı: korreksiya |
k şablon parametrləri |
||
Sətir 1:
{{vikiləşdirmək}}
{{mənbə azlığı}}
{{Vəzifəli şəxs
|adı = Əlaəddin Atsız
|orijinal adı = ''علاء الدين أتسز''
|şəklin ölçüsü = 200px
|
|
|
|
|
|dini = [[İslam]]
|doğum tarixi = 28.3.1097
Sətir 22:
== Həyatı ==
Səlcuqlu hökmdarı [[Sultan Səncər]]in Xarəzm valisi [[Qütbəddin Məhəmməd]]in oğlu və [[I Məlikşah]]ın ibrikçibaşısı [[Anuş Təkin]]in nəvəsidir. [[Hicri təqvim|Hicri]] 490-cı ilin rəcəb ayında ([[iyun]]-[[iyul]] [[1097]]-ci ildə) dünyaya gəlmişdi. Vəliəhdliyi sırasında atasına yardımçı olur, onun təzimlərini ərz etmək üzrə iki ildə bir Mərvə, Sultan Səncərin yanına gedərdi. Hətta [[İbn əl-Əsir]]in verdiyi bilgiyə görə Atsız, [[
Atsız [[1128]]-ci ildə, ciddi bir çətinliklə qarşılaşmadan atasının yerinə keçdi. Hökmdarlığının ilk ilərində Sultan Səncərə sədaqətlə xidmət etdi. Bu münasibətlə, Qaraxanlı Tamgac xanın üsyanı dolayısıyla Sultan Səncərin 524-cü ([[1129]]-[[1130]]-cu) ildə [[Mavəraünnəhr]]ə, [[1132]]-ci ildə [[İraq]]a, [[1135]]-ci ildə də [[Qəznə]]yə apardığı səfərlərə qatıldı. Bununla bərabər bir tərəfdən Sultan Səncərə xidmət edərkən digər tərəfdən də ölkəsini genişlədib, qüvvəsini artırmaq üçün qonşu Türk ölkələrinə səfərlər düzənlədi. 527-ci (1132-33-cü) ildə aşağı Seyhun boylarındakı məşhur Cənd şəhəri üzərinə yürüyüb, buranın qeyri-müsəlman hökmdarını məğlubiyyətə uğratdı və bir çox qənimət ələ keçirdi. Atsızın bu səfərdəki əsl qayəsi isə Türk bozqırlarının insan gücündən əsgərlik sahəsində faydalanmaqdı. Xələfləri də bu siyasəti şüurlu bir şəkildə həyata keçirmişdirlər. Bunun nəticəsində İslam aləminin hər yerində birinci sinif əsgər sayılan türklərin Qıpçaq qolu ilə onların ən yaxın qardaşları olan Qanqlılardan çox sayda oymaqlar əsgəri xidmətlərə alındılar. Bu da Xarəzmşahlar dövlətinin getdikcə güclənməsində və bu dövlətin Seyhundan Araza qədər uzanan böyük bir imperiya halına gəlməsində ən mühüm ünsürlərdən birini təşkil etdi. Atsız X əsrdən bəri türkmənlərin yurdu olan Manqışlağı da fəth etmiş, fəqət türkmənləri əsgərlik xidmətində tutmayaraq sadəcə vergi verən rəiyyət səviyəsində tutmuşdu.<ref>Beyhaki, Tarix (nşr. Bəhmənyar), s. 272, 283</ref>
| |||