|
|vikianbar =
}}
'''Valeri Yakovleviç Bryusov''' (13.12.[[1873]], [[Moskva]] – 9.10.[[1924]], [[Moskva]]) — rus şairi, [[nasir]], tərcüməçi, ədəbi tənqidçi. [[Rus ədəbiyyatı]]<nowiki/>nda simvolizmin görkəmli nümayəndələrindən biridir.<ref name=":0">Bryusov// [[Azərbaycan Milli Ensiklopediyası]] (25 cilddə). — V cild. Bakı, 2009. — Səh.: 12.</ref>
== Həyatı ==
Tacir ailəsində doğulmuşdur. Moskva Universitetinin tarix-filologiya fakültəsini bitirmişdir ([[1899]]). “Rus"Rus simvolistləri”simvolistləri" (1–3-cü buraxılışlar, [[1894]]–951894–95) toplusunda çap olunmuş, ilk şeirləri Bryusova şöhrət qazandırmışdı. Bilərəkdən əcnəbi dillərdə adlandırdığı ilk şeir topluları [“Chefs"Chefs d’oeuvre”d’oeuvre" (“Şedevrlər”"Şedevrlər", 1895); “Me"Me eum esse”esse" (“Bu"Bu mənəm”mənəm", 1897)] və P. Verlendən tərcümələri (1895) bu şöhrəti daha da artırmışdı. A. S. Puşkindən başlamış A. A. Fetə qədər rus poeziyası tarixi ilə məşğul olan B. [[1898]]-ci ildən “Rus"Rus arxivi”arxivi" jurnalında əməkdaşlıq etmişdir. Onun K. D. Balmont, Y. K. Baltruşaytis və S. A. Polyakovla birlikdə yaratdığı (1899) “Skorpion”"Skorpion" simvolist nəşriyyatında yeni rus incəsənəti təbliğ olunurdu.<ref name=":0" />
== Fəaliyyəti ==
1903-cü ildə [[Sankt-Peterburq|Peterburq]] <nowiki/>da çıxan “Novıput”"Novıput" simvolist jurnalı ilə əməkdaşlıq etmişdir. [[1904]]–081904–08-ci illərdə “Vesı”"Vesı" jurnalının faktiki rəhbəri olmuş, proqram səciyyəli bir sıra məqaləsini ( “Sirlərin"Sirlərin açarları”açarları", [[1904 ]] və s.) bu jurnalda dərc etdirmişdir. Bir çox hallarda məhz Bryusovun səyləri sayəsində simvolizm rus incəsənətinin ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilmişdi. [[1900 ]]-cü illərdə Bryusovun yaradıcılığı [ “Şəhərə"Şəhərə və dünyaya”dünyaya" (1903); “Στέφανος"Στέφανος. Əklil”Əklil" ( [[1906 ]]) şeir topluları; “Odlu"Odlu mələk”mələk" tarixi romanı ( [[1907]]–[[1908]]1907–1908)] müxtəlif cərəyanlara mənsub tənqidçilərin coşqun rəyləri ilə qarşılandı. Onun bu dövrdə yazdığı ən yaxşı əsərlərində yaradıcılığının səciyyəvi xüsusiyyətləri aydın surətdə aşkara çıxdı ., Lakinlakin “Bütün"Bütün nəğmələr”nəğmələr" (1909) toplusundan başlayaraq Bryusovun poeziyası daha az orijinallıq kəsb edir, hər yeni kitabı ( “Kölgələrin"Kölgələrin güzgüsü”güzgüsü", [[1912 ]]; "Nellinin “Nellinin şeirləri”şeirləri", [[1913 ]]; “Göy"Göy qurşağının yeddi rəngi”rəngi", [[1916 ]]) artıq keçənlərin təkrarı kimi dərk edilirdi. Onun nəsr əsərləri də [ “Dünyanın"Dünyanın mehvəri”mehvəri" ( [[1907 ]]), “Gecələr"Gecələr və gündüzlər”gündüzlər" ( [[1913 ]]) topluları; “Qələbə"Qələbə mehrabı”mehrabı" ( [[1911]]–121911–12) romanı; “Daşanın"Daşanın nişanlanması”nişanlanması" ( [[1913 ]]), “Reya"Reya Silviya”Silviya" ( [[1914 ]]) və “Eluli"Eluli Elulinin oğludur”oğludur" ( [[1916 ]]) povestləri] uğur qazana bilməmişdi. Birinci dünya müharibəsi illərində “Russkiye"Russkiye vedomosti”vedomosti" qəzetinin hərbi müxbiri işləmişdir. Moskva Universitetində və özünün yaratdığı Ali ədəbi-bədii institutda dərs demişdir Aktiv ədəbi-tənqidi fəaliyyət göstərmiş, şeir nəzəriyyəsi ( “Şeir"Şeir haqqında müxtəsər elmi kurs”kurs", [[1919 ]]), puşkinşünaslıq və tərcümə ilə məşğul olmuş dur. Sonrakı şeir kitablarında [ “Son"Son arzular”arzular", [[1920 ]]; “Belə"Belə günlərdə”günlərdə", 1921; “An”"An", 1922; “Dali”"Dali", 1922; “Mea”"Mea" ( “Tələs”"Tələs"), 1924] zamanın ruhuna uyğun və avanqardizm nailiyyətlərindən istifadə edən Bryusov yeni poetika yaratmağa təşəbbüs göstərmişdir. [[1915]]–171915–17-ci illərdə Bakıya gəlmişdir. Bakı haqqında şeirləri var. Şərq poeziyası üslubunda onlarca şeir yazmışdır. Bəzi şeirləri Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuşdur.<ref name=":0" /> ▼
▲1903-cü ildə [[Sankt-Peterburq|Peterburq]]<nowiki/>da çıxan “Novıput” simvolist jurnalı ilə əməkdaşlıq etmişdir. [[1904]]–08-ci illərdə “Vesı” jurnalının faktiki rəhbəri olmuş, proqram səciyyəli bir sıra məqaləsini (“Sirlərin açarları”, [[1904]] və s.) bu jurnalda dərc etdirmişdir. Bir çox hallarda məhz Bryusovun səyləri sayəsində simvolizm rus incəsənətinin ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilmişdi. [[1900]]-cü illərdə Bryusovun yaradıcılığı [“Şəhərə və dünyaya” (1903); “Στέφανος. Əklil” ([[1906]]) şeir topluları; “Odlu mələk” tarixi romanı ([[1907]]–[[1908]])] müxtəlif cərəyanlara mənsub tənqidçilərin coşqun rəyləri ilə qarşılandı. Onun bu dövrdə yazdığı ən yaxşı əsərlərində yaradıcılığının səciyyəvi xüsusiyyətləri aydın surətdə aşkara çıxdı. Lakin “Bütün nəğmələr” (1909) toplusundan başlayaraq Bryusovun poeziyası daha az orijinallıq kəsb edir, hər yeni kitabı (“Kölgələrin güzgüsü”, [[1912]]; “Nellinin şeirləri”, [[1913]]; “Göy qurşağının yeddi rəngi”, [[1916]]) artıq keçənlərin təkrarı kimi dərk edilirdi. Onun nəsr əsərləri də [“Dünyanın mehvəri” ([[1907]]), “Gecələr və gündüzlər” ([[1913]]) topluları; “Qələbə mehrabı” ([[1911]]–12) romanı; “Daşanın nişanlanması” ([[1913]]), “Reya Silviya” ([[1914]]) və “Eluli Elulinin oğludur” ([[1916]]) povestləri] uğur qazana bilməmişdi. Birinci dünya müharibəsi illərində “Russkiye vedomosti” qəzetinin hərbi müxbiri işləmişdir. Moskva Universitetində və özünün yaratdığı Ali ədəbi-bədii institutda dərs demişdir Aktiv ədəbi-tənqidi fəaliyyət göstərmiş, şeir nəzəriyyəsi (“Şeir haqqında müxtəsər elmi kurs”, [[1919]]), puşkinşünaslıq və tərcümə ilə məşğul olmuş dur. Sonrakı şeir kitablarında [“Son arzular”, [[1920]]; “Belə günlərdə”, 1921; “An”, 1922; “Dali”, 1922; “Mea” (“Tələs”), 1924] zamanın ruhuna uyğun və avanqardizm nailiyyətlərindən istifadə edən Bryusov yeni poetika yaratmağa təşəbbüs göstərmişdir. [[1915]]–17-ci illərdə Bakıya gəlmişdir. Bakı haqqında şeirləri var. Şərq poeziyası üslubunda onlarca şeir yazmışdır. Bəzi şeirləri Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuşdur.<ref name=":0" />
=== Əsərləri ===
* Sobr. soç.: V 7 t. M., 1973–75;
* Sredistixov 1894–1924: Ölkələrin Manifesti
* Baxış M., 1990; Rus ədəbiyyatı antologiyası. C.1. B., 2007. <ref name=":0" />
== İstinadlar ==
|
