Karfagen: Redaktələr arasındakı fərq

Karfagen əsası e.ə 825-ci ildə finikiyalılar tərəfindən qoyumuşdur. E.ə VI-cı əsrdə öz '''[[metropoliya]]'''<nowiki/>sı — '''[[Tir]]'''<nowiki/>dən — ayrılmış və müstəqil dövlət olmuşdur. Karfagenin yerləşdiyi əlverişli yarımada coğrafi vəziyyəti onu qurudan əlçatmaz edirdi və Aralıq dənizi sahili ölkələri ilə ticarəti üçün yaxşı imkanlar yaradırdı. E.ə VIII–VII əsrlərdə Karfagen [[Şimali Afrika]], Cənubi İspaniya, Qərbi Siciliyada bir sıra koloniyaların əsasını qoydu. E.ə V əsrdən Karfagendə respublika idarə üsulu mövcuddur. Xalq yığıncağı həlledici rol oynamırdı, əsas hakimiyyət aristokratik oliqarxiyadan olan sərkərdələrin əlində cəmləşirdi. Dövlətin idarəsində iki seçkili hakim — [[suffet]] — dururdu. Karfagendə əksər şəhər-dövlətlərində olduğu kimi təmsilçilik hakimiyəti var idi. Ali hakimiyət [[aristokratiya]]nın əlində idi. Ali təsisat 10 (sonralar 30) nəfərdən ibarət ağsaqqallar şurası idi.

I minilliyin ikinci rübü Qərbi Aralıq dənizində [[finikiya]]lı koloniyaların birləşmiş dövlətinin — Karfagen dövlətini — yaranması dövrüdür. Karfagen bilavasitə Misirlə, Yunanıstanla, İtaliya ilə(əsasən '''[[Etruriya]]''' ilə), Siciliya və Sardiniya ilə əlaqə saxlayırdı. Ticarətin inkişafı tədricən bura müxtəlif dillərdə danışan əhalini cəlb edirdi: finikiyalılardan başqa burada yunanlar və etrusklar da məskunlaşırdı. Karfagenin yaranmasından süqutuna qədər onun əsasını donanma təşkil edirdi. Əgər ilk çağlarda karfagenlilər [[qədim Misir]] və [[Şumer]] gəmilərinə oxşayan, ancaq qamışdan deyil, möhkəm [[Livan kedrı]]ndan düzəldilmiş, hündür kormalı və burunlu, göyərtəsiz və göyərtəli, bir enli düz yelkəni və kormada olan ikili sükan avarlı gəmilərdə üzürdülərsə, — e.ə I minilliyin birinci yarısından gəmilərin konstruksiyası xeyli təkmilləşdirildi. Gəmilər artıq iki[[göyərtə]]li oldu; döyüşçülərin yerləşdiyi yuxarı göyərtənin [[falşbortu]], yumru qalxanlarla müdafiə olunurdu, aşağı göyərtədə isə (iki cərgədə, biri o birisinin üzərində) avar çəkənlər otururdu(yəqin ki qullardan ibarət), burunda suyun altında, düşmən gəmilərini batırmaq üçün güclü [[taran]] qurulmuşdu, sükanlara nəzarət edən gəminin dumançısını isə yuxarı qaldırılmış və içəri burulmuş korma müdafiə edirdi. Burunda əlavə dördkünc yelkən qaldırmaq mümkün idi. Ancaq ticarət gəmilərində əvvəlki tək burun və korma eyni ilə tikilirdi, ama onlarda da iki cərgə avar çəkən var idi. Karfaqenin dəniz ticarətində əsas rəqibləri, yunan [[polis]]ləri idi.

E.ə V əsrdə Əhəməni ordularının Yunanıstana hucumu '''[[Əhəmənilər İmperiyası|Əhəməni İmperiyası]]''' ilə Karfagen dövləti arasında hərbi ittifaq üçün zəmin yaratdı.