|
Bu bayramı digər bayramlardan fərqləndirən bir xüsusiyyət var: digər bayramlar bütün müsəlmanlar tərəfindən qeyd edildiyi halda, Qədiri-Xum bayramı təkcə mömin-şiələrin bayramıdır. Həzrət İmam Sadiq "müsəlmanlar üçün cümə, qurban və fitir bayramlarından başqa bayram da vardır?" sualına cavab olaraq buyurur: "Bəli. Bir bayram vardır ki, onların hamısından hörməti çoxdur". Yenə soruşuldu: "O hansı bayramdır?" İmam Sadiq cavabında buyurur: "O gün, Həzrət Rəsuli-Əkrəm Əmirəl- muminin Əlini xilafətə seçib "hər kimin ki, mən mövlasıyam, Əli onun mövlasıdır" buyurduğu gündür və o gün Zilhiccə ayının on səkkizidir".
== Tarixi ==
Hicrətin 10-cu ili, Zilhiccə ayının artıq həcc ziyarəti başa çatdığı, bəzi mənbələrə görə sayları 120 min olan hacıların vətənlərinə qayıtdıqları günlər idi. Bu həcc mərasimi "həccətul- vida", yəni, "vida həcci" adlanırdı. Çünki Məhəmməd peyğəmbərin ömrünün sonları idi və bu, onun sonuncu həcci idi. Hava çox qızmar idi, günəş səhranı yandırırdı. Hacılardan ibarət böyük bir izdiham Cöhfə yaxınlığındakı Qədiri-Xum adlı məntəqəyə çatdığı zaman Allahdan bu ayə nazil olur: "Ey Peyğəmbər, Allahın tərəfindən sənə nazil olanı camaata çatdır və əgər, çatdırmasan Allahın risalətini yerinə yetirməmiş olarsan". <ref>[[Maidə surəsi]], 67</ref> Susuz və günəşin yandırıcı şüalarının saçdığı və zahirən namünasib bir vaxtda peyğəmbər əmr edir ki, hamı dayansın. Bu əmr Məhəmməd peyğəmbər tərəfindən gəldiyi üçün, itaətkar hacılar bu ona tabe olurlar. Müəzzin azan deyir və zöhr namazı camaatla birlikdə qılınır.
Daha sonra Həzrət Peyğəmbərin (s) göstərişi ilə səhabələr dəvələrin palanlarından yüksək minbər düzəldir. Həzrət Peyğəmbər (s) qalxaraq Allaha həm- səna etdikdən sonra, camaata moizə edib artıq ayrılıq vaxtının gəlib çatdığını, yaxın zamanda müsəlmanlardan ayrılacağını bildirir və Quran və Əhli- Beyti (ə) ümmətə əmanət edir. Daha sonra, Həzrət Əlini (ə) yanına çağıraraq əlindən tutub yuxarı qaldıraraq imamət və xilafətini bəyan edir, tarixi, vəhdəti və Əlinin (ə) daha bir fəzilətini aşkarlayan mübarək kəlamını buyurur: "Mən kimin mövlasıyamsa, Əli də onun mövlasıdır". Bu bir bəyanatıdır Həzrət Peyğəmbərin (s) ümmətə, ardıcıllarına ki, hər kim Peyğəmbəri (s) özünə rəhbər bilirsə, Əlini (ə) də rəhbər bilsin. Daha sonra bu ayə nazil oldu: "Bu gün sizin dininizi kamilləşdirdim və öz nemətimi sizin üçün tamamladım"<ref>[[Maidə surəsi]], 3</ref>
=== Peyğəmbərin (s) fasiləsiz canişini və xəlifəsi ===
Bu birinci dəfə deyil idi ki, Peyğəmbər (s) Əlinin (ə) imamət və xilafətini bəyan edirdi. İlk dəfə deyil idi ki, Əlini (ə) Özündən sonra möminlərin vəlisi- rəhbəri elan edirdi. Hələ İslamiyyətin ilk günlərində Peyğəmbər (s) Əlinin (ə) imamət və xəlifəliyini bəyan etmişdi. O vaxtlarda Peyğəmbər (s) dini gizli təbliğ edir, layiq bildiyi kimsələrə bu dini bəyan edirdi. Çox az adam iman gətirmişdi Həzrətə (s).
Nəhayət, xəbər gəlir Allahdan ki, artıq İslamı aşkarlamağın vaxtıdır və üç il xəlvəti təbliğdən sonra, artıq aşkar şəkildə təbliğata başlayır Həzrət (s). Həmin gün yaxın qohumlarını nahara dəvət edən Həzrət Peyğəmbər (s), onlara özünün peyğəmbərliyə seçildiyini və insanları İslama dəvət etməklə vəzifələndirildiyini bəyan etdikdən sonra buyurur: “Bu işdə kim mənə kömək etməklə qardaşım, vəsim, canişinim və sizinlə mənim aramda nümayəndə olar?” 14 yaşlı Əlidən (ə) başqa kimsə Peyğəmbərin (s) köməkçisi olmağa razılıq verməmişdi. Nəhayət Peyğəmbər (s) Əlinin (ə) əlini sıxaraq buyurdu: “Ey mənim qohumlarım! Əli mənim qardaşım, vəsim və sizin aranızda xəlifəmdir.”
Həzrət Peyğəmbər (s) başqa vaxtlarda da, Əlinin (ə) Öz canişini, vəsisi və xəlifəsi olduğunu bildirmişdi. Belə ki, Peyğəmbərlə (s) bütün döyüşlərdə çiyin-çiyinə döyüşən, Onu himayə edən Əli (ə) bircə Təbuk döyüşünə qatılmamışdı ki, bu da, Peyğəmbərin (s) göstərişi əsasında olmuşdu. Həzrət (s) bu döyüşə gedərkən münafiqlərin Mədinədə Onun (s) yoxluğundan istifadə edib qiyam etmələrindən ehtiyatlanaraq Əlini (ə) rəhbər təyin edir. Mədinədə və Harun (ə) Musaya (ə) vəzir və vəsi olduğu kimi, Əlinin (ə) də, Özünün vəziri və vəsisi adlandırmışdır.
Qardaşlıq dini olan islamı gətirən Həzrət peyğəmbər (s) Mədinədə bir mühacirin ənsardan olan bir nəfərlə qardaş olmasını istədi. Hərəsi üçün bir qardaş təyin etdi, lakin, Əli (ə) tək qaldı, qardaş təyin edilmədi Əliyə (ə). O həzrət (ə) bunun səbəbini soruşduqda, Peyğəmbər (s) Əlinin (ə) dünya və Axirətdə özünün (Peyğəmbərin) qardaşı olduğunu bildirdi.
“Tövbə” surəsinin ilk ayələri (Bəraət) nazil olanda, Peyğəmbər (s) bu ayələri Əbu Bəkrə öyrədib Məkkəyə göndərdi ki, onu müşriklərə oxusun. Lakin, Cəbrail nazil olub bildirdi ki, bu ayələri ya gərək Peyğəmbər (s) özü, ya da, özü tərəfindən bir nəfər oxusun. Peyğəmbər (s) də, Əlini (ə) çağırıb Əbu Bəkrin dalınca göndərdi ki, ayələri Əbu Bəkr yox, Əli (ə) oxusun.
Əlbəttə ki, Əlinin (ə) fəzilətləri bunlarla bitmir. Həzrət Peyğəmbərin (s) dəfələrlə Əlini (ə) özündən sonra ümmətin rəhbəri və xəlifəsi elan etdiyi mənbələrdə qeyd edilmişdir ki, bütün bunlar da, onu göstərir ki, həqiqətən də, rəhbərlik vəzifəsinə Əlidən (ə) başqa kimsə ləyaqətli deyildir.
===İslam dövləti və fədakar Əli (ə)===
Əslində Həzrət Peyğəmbər (s) İslami dövlətə həmin şəxsi rəhbər və imam təyin etmişdi ki, bu dövlətin qurulmasında onun əvəzolunmaz xidmətləri olmuşdur. Xüsusilə, Həzrətin (ə) vurğulanmalıdır o xidməti ki, bu dövlətin qurulmasının bir müqəddiməsi olan hicrət hadisəsinin baş verdiyi gecənin böyük qəhrəmanına çevrilmişdi həmin xidməti ilə Əli (ə). Məlum olduğu kimi, İslam dövləti hicrətdən sonra Mədinə şəhərində qurulmuşdur. Hicrət isə besətin 13- cü ilində baş vermişdi. İslam düşmənləri Peyğəmbərə (s) sui- qəsd təşkil edib, O həzrəti (s) terror etmək niyyətində idilər. Həzrət (s) bu məkrli hiylədən agah olduqda qərara alır ki, Mədinə şəhərinə köçsün. Həmin gecə düşmən nizələrinin hədəfinə çevrilmiş Peyğəmbərin (s) yatağında məhz Əli (ə) yataraq özünü təhlükəyə atmış, ölümlə üz- üzə gəlmişdi. Həmin gecə ölümü kim gözə ala bilərdi, kim bu işə razılıq verərdi? Əlidən (ə) başqa kim ola bilərdi bu şəxs? Ölüm təhlükəsiylə üz-üzə qalsa da, bu ölüm Allah və peyğəmbəri (s) yolunda olduğu üçün, Əlini (ə) zərrəcə narahat etməmişdi. Allah bu fədakarlığı təqdirəlayiq hesab edərək bu ayəni endirir: “İnsanların eləsi də vardır ki, Allahın razılığını qazanmaq yolunda (Allah rizası üçün) öz canını fəda edər. Allah öz bəndələrinə qarşı çox mehribandır!” (Bəqərə 207) İslam uğrunda canını fəda etməyə hazır olan Əlidən (ə) savayı kim ləyaqətli ola bilər imamət və xəlifəliyə?
===İmamət dinin kamilləşdiricisidir===
İmamət İslamın zəruri məsələlərindən olub, həm Quranda, həm də, sünnədə bu barədə aşkar dəlillər mövcuddur. Qədiri- Xum günü nazil olan ayələr imamətin nə dərəcədə zəruri və əhəmiyyətli olduğunu təsdiqləməkdədir. “Maidə” surəsinin 67- ci ayəsinə diqqət etdikdə görürük ki, İmamın Həzrət Peyğəmbər (s) tərəfindən tanıdılması o qədər vacibdir ki, əgər, Peyğəmbər (s) İmamı tanıtmasaydı, risaləti yerinə yetirməmiş olacaqdı. Deməli, İslamın ayrılmaz bir hissəsidir imamət. Deməli, nübuvvət kimi, imamət də, çox mühümdür. Peyğəmbərdən (s) sonra bir imamın varlığı şərtdir ki, İslam dövlətini idarə etsin, bu dövlətin yaşayıb inkişaf etməsindən, günü-gündən güclənməsindən ötrü əlindən gələni etsin.
Qədiri- Xum günü nazil olan digər ayə isə, bizə əsas verir ki, imamətin dinin kamilliklərindən biri olması qənaətinə gələk. İmam Rzanın (ə) nəfis bir çatdırışı var bu haqda. Həzrət (ə) buyurur: “Peyğəmbərin (s) ömrünün son ilində yerinə yetirilmiş vida həccində «Bu gün dininizi kamala yetirdim...» (ayəsi) nazil oldu. İmamət məsələsi dinin kamilliklərindəndir.” Üstəlik qeyd etdik ki, Peyğəmbərə (s) İslamı aşkar şəkildə təbliğ etmək əmr olunduqda, O həzrət (s) qohumlarına bu dini təbliğ etmişdi və Əlidən (ə) başqa kimsə Onun (s) köməkçisi olmağa razılıq verməmişdi. Həzrət (s) də, Əlini (ə) özünün canişini, ümmətin rəhbəri elan etmişdi. Bu elaniyyə onu göstərir ki, Peyğəmbər (s) nübuvvətiylə bir gündə Əlinin (ə) imamətini də, bəyan etmiş və bu da, imamətin çox mühüm olduğunu və nübuvvətlə bağlı olduğunu göstərir.
===Ən layiqli kimdir?===
Bunu da, bilmək lazımdır ki, Peyğəmbərlik Allah tərəfindən olduğu kimi, imamət də, Allah tərəfindən verilir. Necə ki, Peyğəmbəri seçmək insanların işi deyil, eləcə də, İmamı seçmək onların öhdəsinə buraxılmamışdır. Yəni, imamət bir ilahi vəzifədir ki, Allah-Təala ən layiqli şəxsi öz Peyğəmbəri vasitəsiylə İmam təyin edir. İmam, Peyğəmbərin sifətlərinə malik olmalıdır. Amma, əlbəttə ki, onlar arasındakı fərq budur ki, Peyğəmbərə vəhy nazil olur, Peyğəmbər kitab və şəriət sahibi olur, İmam isə bu dini qoruyur, Peyğəmbərdən sonra dinin qoruqçusu və keşikçisi olur.
Peyğəmbərin sahib olduğu şərtlərə imam da, sahibdir. Belə ki, hər iki şəxs - Peyğəmbər və İmam məsum, alim, təqvalı, əxlaqlı, şücaətli və s. olmalıdır. Həzrət Əli (ə) sadalanan bu sifətləri özündə daşıdığı üçün İslam Peyğəmbəri (s) özündən sonra Əlini (ə) imam və xəlifə qərar vermişdi. Quranın “Təthir” ayəsi (Əhzab 33) Əlinin (ə) məsumluğunun bariz nümunəsi və tutarlı dəlilidir. Elm və alimliyə gəldikdə isə, Əli (ə) elm şəhərinin qapısıdır. Təqva, şücaət, əxlaq, iman sahəsində Əlinin (ə) hər kəsi qabaqlaması dillər əzbəridir. Bir alim, tarixçi, hədisçi və s. öz kitabında Həzrətin (ə) istər fərdi olsun, istərsə də, ictimai səhvə, ədalətsizliyə yol verdiyini yazmamışdır. Əli (ə) həmin şəxs idi ki, Allahın evində - Kəbədə dünyada göz açmış və Allah Rəsulunun (s) evində tərbiyə- təlim görmüşdü. İslam zühur edərkən Həzrətin (ə) 10 yaşı var idi ki, İslamı ilk qəbul etmiş və ilk namaz qılan şəxs idi. Əlbəttə ki, Həzrət (ə) İslamdan əvvəl də, bütlərə tapınmamış, müşriklərdən olmamışdı. Bir halda ki, dediyimiz kimi, Allahın evində dünya gəlmiş, Rəsulullahın (s) evində tərbiyə-təlim görmüşdü. Belə bir şəxs, nalayiq, günah, çirkin iş görə bilərdimi? Həqiqətən də, təəssüb və inadkarlığı bir kənara qoyub diqqətlə və insafla araşdırsaq, görərik ki, Peyğəmbərdən (s) sonra imamət və xəlifəliyə layiqli şəxs Həzrət Əlidir (ə).
== Mənbə ==
*[http://birlik.az/modules.php?name=News&file=view&news_id=1956 MÖMİNLƏRİN BAYRAMİ QƏDİR-XUM]
== İstinadlar ==
<references/>
{{İslam-qaralama}}
[[Kateqoriya:Bayramlar]]
[[Kateqoriya:Şiə məzhəbi]]
[[Kateqoriya:İslam]]
|
