|
'''Beynəlxalq Əmək Təşkilatı''' - Əmək münasibətlərini tənzim edən [[BMT]]-nin ixtisaslaşmış qurumlarından biri.
Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (BƏT) 1919-cu ildə, I Dünya Müharibəsindən sonra, Versal müqaviləsi əsasında yaradılmışdır. 1919-cu ilin yanvar-aprel aylarında Dünya konferensiyasınınkonfransının Əmək Komissiyasının Parisdə və Versalda keçirilən I yığıncağında BƏT-nınin Konstitusiyası qəbul edilmişdir. Komissiyanın tərkibi doqquz dövlətin, Belçika, Kuba, Çexoslovakiya, Fransa, İtaliya, Yaponiya, Polşa, Birləşmiş Krallığın və ABŞ-nının nümayəndələrindən ibarət idi və komissiyaya Amerika Əmək Federasiyasının rəhbəri Samuel Gompers başçılıq edirdi. Komissiyanın tərkibində həm hökümətlərinhökumətlərin, həm işəgötürənlərin, həm də işçilərin nümayəndələri iştirak etmişdilər.
1919-cu ilin oktyabr ayında Vaşinqtonda keçirilən I Beynəlxalq Əmək Konfransında BƏT-nınin altı Konvensiyası qəbul olunmuşdur. Bu konvensiyalar əsasən istehsalatda iş saatlarının normalarını, işsizlərin, anaların sosial müdafiəsini, qadınların, yeniyetmələrin gecə işlərini və həmçinin yeniyetmələrin minimal yaş həddini özündə əks etdirmişdir. 1920-ci ildən Cenevrədə yerləşən BƏT-nınin Beynəlxalq Əmək Bürosunun I direktoru, fransalı Albert Tomasın rəhbərliyi ilə 2 il ərzində 16 Beynəlxalq Əmək Konvensiyası və 18 Tövsiyə qəbul edilmişdir. 1926-cı ildə təşkilatın nəzdində ekspertlər komitəsi yaradılmış və indiyə qədər fəaliyyət göstərən bu komitənin tərkibini müstəqil hüquqşünaslar təşkil edir.
1939-cu ildə II Dünya Müharibəsinin qaçılmaz olduğu vaxtda amerikalı Con Vinant BƏT-nınin rəhbərliyinə gəlir. 1940-cı ilin may ayında təhlükəsizliklə bağlı BƏT-ninin ştab-ofisi müvəqqəti olaraq Kanadada yerləşdirilir. ABŞ-ın Böyük Britaniyada səfiri təyin olunması ilə əlaqədar 1941-ci ildə Con Vinantı irlandiyalı Eduard PhelanPelan əvəz edir. Onun təşəbbüsü ilə II Dünya Müharibəsinin qızğın vaxtı Filadelfiyada 41 ölkənin höküməthökumət, işəgötürən və işçilərin nümayəndələrinin iştirakı ilə Beynəlxalq Əmək Konfransının keçirilən yığıncağında Konstitusiyaya əlavələr haqqında Deklarasiya qəbul edildi.
1946-cı ildə BƏT yeni yaradılmış Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ixtisaslaşdırılmış bölməsi kimi qəbul edilir. ▼
Amerikalı Devid Mors 1948-1970-ci illərdə BƏT- nınin generalbaş direktoru olur. Bu dövrdə təşkilat özünün universal xarakterini alır, büdcəsi beş dəfə, əməkdaşların sayı dörd dəfə artır. BƏT- nınin 1960-cı ildə Cenevrədə Beynəlxalq sosial-əmək tədqiqatları institututu, 1965-ci ildə Turində Beynəlxalq Təhsil mərkəzi yaranır. Təşkilat özünün 50 illiyində, 1969-cu ildə Nobel mükafatına layiq görülür. 1970-1973-cü illərdə BƏT-na Böyük Britaniyalı Uilfred Cenks rəhbərlik edir və onu Fransalı Fransis Blanşar əvəz edir. F.Blanşarın rəhbərliyi dövründə BƏT ölkələrlə əlaqələri genişləndirir. Təşkilat Polşanın diktaturadan azad olunmasında böyük rol oynayır. "Soyuq müharibə" dövründə BƏT-na belçikalı Mişel Nansenne rəhbərlik edir. 1999-cu ilin mart ayında BƏT- nınin rəhbərliyinə Çili nümayəndəsi Xuan Somaviya gəlir. ▼▲1946-cı ildə BƏT yeni yaradılmış Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ixtisaslaşdırılmış bölməsi kimi qəbul edilir.
Hazırda BƏT- nınin mənzil qərərgahıqərargahı Cenevrədə (İsveçrə) yerləşir. ▼▲Amerikalı Devid Mors 1948-1970-ci illərdə BƏT-nın general direktoru olur. Bu dövrdə təşkilat özünün universal xarakterini alır, büdcəsi beş dəfə, əməkdaşların sayı dörd dəfə artır. BƏT-nın 1960-cı ildə Cenevrədə Beynəlxalq sosial-əmək tədqiqatları institututu, 1965-ci ildə Turində Beynəlxalq Təhsil mərkəzi yaranır. Təşkilat özünün 50 illiyində, 1969-cu ildə Nobel mükafatına layiq görülür. 1970-1973-cü illərdə BƏT-na Böyük Britaniyalı Uilfred Cenks rəhbərlik edir və onu Fransalı Fransis Blanşar əvəz edir. F.Blanşarın rəhbərliyi dövründə BƏT ölkələrlə əlaqələri genişləndirir. Təşkilat Polşanın diktaturadan azad olunmasında böyük rol oynayır. "Soyuq müharibə" dövründə BƏT-na belçikalı Mişel Nansenne rəhbərlik edir. 1999-cu ilin mart ayında BƏT-nın rəhbərliyinə Çili nümayəndəsi Xuan Somaviya gəlir.
BƏT sosial iqtisadi, insan və əmək hüquqlarını müdafiə edən nüfuzlu beynəlxalq təşkilatdır. BƏT- ninin digər ixtisaslaşdırılmış tışkilatlardantəşkilatlardan əsas fərqi onda üçtərəfli təmsilçiliyin olmasıdır. Həm hökümətlərinhökumətlərin, həm işəgötürənlərin, həm də işçilərin nümayəndələri BƏT- nınin bütün direktiv orqanlarında təmsil olunurlar və konvensiyaların, tövsiyələrin qəbul edilməsində iştirak edirlər. ▼▲Hazırda BƏT-nın mənzil qərərgahı Cenevrədə (İsveçrə) yerləşir.
BƏT- nınin Ali orqanı ildə bir dəfə çağrılançağırılan Beynəlxalq Əmək Konfransıdır. Konfranslar arası dövrdə BƏT- nınin siyasətini həyata keçirən seçkili inzibati şuradır. BƏT- nınin daimi fəaliyyətində olan katibliyi Beynəlxalq Əmək Bürosudur. Başqa strukturlar, komitələr də fəaliyyət göstərir. BətBƏT- nınin Konfransı əmək sahəsinə dair beynəlxalq normativ sənədlərin qəbulu ilə bağlıdır. Bu sənədlər konvensiya və tövsiyələr şəklində olur. Konfrans həmçinin ölkələrin qoşulduğu konvensiyalara əməl etmələrinə nəzarət edir. ▼
Azərbaycan Respublikası 12 may 1992-ci ildə bu təşkilata üzv olmuş, onun 57 Konvensiyasına qoşularaq burada təstibtəsbit olunmuş prinsip və normaları qəbul etmişdir. ▼▲BƏT sosial iqtisadi, insan və əmək hüquqlarını müdafiə edən nüfuzlu beynəlxalq təşkilatdır. BƏT-nin digər ixtisaslaşdırılmış tışkilatlardan əsas fərqi onda üçtərəfli təmsilçiliyin olmasıdır. Həm hökümətlərin, həm işəgötürənlərin, həm də işçilərin nümayəndələri BƏT-nın bütün direktiv orqanlarında təmsil olunurlar və konvensiyaların, tövsiyələrin qəbul edilməsində iştirak edirlər.
▲BƏT-nın Ali orqanı ildə bir dəfə çağrılan Beynəlxalq Əmək Konfransıdır. Konfranslar arası dövrdə BƏT-nın siyasətini həyata keçirən seçkili inzibati şuradır. BƏT-nın daimi fəaliyyətində olan katibliyi Beynəlxalq Əmək Bürosudur. Başqa strukturlar, komitələr də fəaliyyət göstərir. Bət-nın Konfransı əmək sahəsinə dair beynəlxalq normativ sənədlərin qəbulu ilə bağlıdır. Bu sənədlər konvensiya və tövsiyələr şəklində olur. Konfrans həmçinin ölkələrin qoşulduğu konvensiyalara əməl etmələrinə nəzarət edir.
▲Azərbaycan Respublikası 12 may 1992-ci ildə bu təşkilata üzv olmuş, onun 57 Konvensiyasına qoşularaq burada təstib olunmuş prinsip və normaları qəbul etmişdir.
== Xarici keçidlər ==
| 