Qiyas: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 2:
'''Qiyas''' - Bir şeyi başqa bir şeyə bənzədərək və ya onunla müqayisə edərək hökm vermə, mühakimə yeritmə.
==İslamda qiyas==
Sinni məzhəblərində bu məsələ təzadlı olduğu halda şiəlikdə xüsusi göstəriş olmadıqda, bu cür hökm vermək haramdır. Bu, şiələrin 6-cı imamı [[Cəfər ibn Muhəmməd]]in bir müddət tələbəsi olmuş sünnilərin əzəmətli imamı [[Əbu Hənifə]] ilə münazirəsindən aydın görünür.
Cəfəri-Sadiq soruşur: “Eşitdiyimə görə sən müqayisə əsasında hökm verirsən!”
Əbu Hənifə:
— Bəli!
— Vay olsun sənə! Müqayisə əsasında hökm verən ilk şəxs (məxluq) Şeytan olmuşdur. [[Allah]] ona “Adəmə səcdə et” - deyə buyurduqda o cavab verdi ki: “Mən səcdə etmirəm, çünki mən ondan daha yaxşıyam. Sən məni oddan, onu isə palçıqdan yaratdın.”
Daha sonra Cəfər ibn Muhəmməd şəriətdə müqayisənin batil olduğunu isbat etmək üçün bununla zidd olan bir neçə şəriət hökmü qeyd edərək buyurdu:
— Səncə bir nəfəri nahaqdan öldürməyin günahı ağırdır, yoxsa zinanın?
— Bir nəfəri nahaqdan öldürməyin.
— Bəs nə üçün qətl hadisəsini isbat etmək üçün 2, zinanı isbat etmək üçün isə 4 şahid lazımdır? İslamın bu qanunu müqayisə ilə uyğun gəlirmi?
— Xeyr!
— Sidik daha çox murdardır, yoxsa məni?
— Sidik.
— Bəs nəyə görə birincidə [[Allah]]-taala insanlara dəstəmaz almağı, ikincidə isə qüsl almağı əmr edir? Bu hökm müqayisə ilə uyğundur?
— Xeyr!
— Namaz daha çox əhəmiyyətlidir, yoxsa oruc?
— Namaz.
— Bəs nəyə görə heyz (aybaşı) halı görmüş qadına namazın qəzası vacib deyil, ancaq orucun qəzası vacibdir? Bu hökm müqayisə ilə uyğun gəlir?
— Xeyr!
— Qadın daha çox zəifdir, yoxsa kişi?
— Qadın.
— Bəs nə üçün kişinin irs payı qadının irs payının iki bərabəri qədərdir? (Əgər qadın zəifdirsə, onda qoy o daha çox irs aparsın.) Bu hökm müqayisə ilə uyğun gəlirmi?
— Xeyr!
— Nə üçün on dirhəm oğurlamış şəxs barədə [[Allah]] onun əlinin kəsilməsini, ancaq bir nəfər digər birisinin əlini kəsərsə, beş yüz dirhəm diyə verməsini əmr etmişdir? Bu hökm müqayisə ilə uyğun gəlirmi?
— Xeyr!
— Eşitmişəm ki, sən “Sonra da həmin gün [Qiyamət günü] (Allahın dünyada sizə əta etdiyi) nemətlər barəsində mütləq sorğu-sual olunacaqsınız” ayəsini belə təfsir edirsən: “Allah insanları yay fəslində yedikləri dadlı yeməklər və içdikləri sərin sular barədə sorğu-suala çəkəcək.”
— Düzdür, mən bu ayəni bu cür təfsir etmişəm.
— Əgər bir nəfər səni evinə qonaq aparıb qarşına dadlı yemək və sərin su qoysa, sonra bu işinə görə sənə minnət qoyarsa, bu adam barəsində necə fikirləşərsən?
— Deyərəm ki, xəsis adamdır.
— Allah xəsisdirmi?
— Bəs, Quranın “insanlar onlar barədə sorğu-sual olunacaqlar” dediyi nemətlərdən məqsəd nədir?
— Ondan məqsəd biz [[Əhli-beyt]] əleyhissəlamın dostluğudur.
{{din-qaralama}}
| |||