Leninizm: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Bot redaktəsi əlavə edilir: arz:ماركسيه-لينينيه |
k Bot redaktəsi əlavə edilir: ast, bg, ca, cs, da, es, eu, he, ko, mk, nl, nn, pl, pt, simple, sk, ta, th çıxardılır: ar, arz, be, be-x-old, br, fi, ru, uk, vi, zh-min-nan dəyişdirilir: de, en, fa, fr, it, ja, lt, no, ro, sv, zh; cosmetic chan |
||
Sətir 3:
== LENİNİZMİN ƏSAS İDEYALARI ==
Leninizm Marksizmə əsaslanan siyasi və iqtisadi nəzəriyyədir.Marksizmin bir qolu və mərhələsi olaraq bolşevik lider Vladimir Lenin tərəfindən irəli sürülmüşdür.Yanaşmaya görə Lenin Marksın
Qısası, leninizm marksizm dövrünün tələbatlarına görə həm nəzəri, həm siyasi, həm də iqtisadi sahədə təməl qanunlara yenidən uyğunlaşdırılması deməkdir.Leninizm anlayışı yeni faktlar və yeni elmi inkişaflar istiqamətində marksizmi yenidən inkişaf etdirilməsini şərtləndirərək onun inqilabi və elmi xüsusiyyətlərini səciyyələndirmişdir.
Sətir 9:
“Leninizm” termini Lenin yaşayan zaman çox istifadə olunmurdu.Ancaq səhhəti ilə əlaqədar olaraq ölümündən az əvvəl Sovet hökümətində aktiv rolunu başa vurduqdan sonra sıx istifadə olunmağa və yayılmağa başladı.İlk olaraq Grigory Zinoviev “leninizm” terminindən istifadə etdi.Bu vaxtdan etibarən leninizm formalizmi marksizmin yeni bir mərhələsi olaraq qəbul edildi.
Lenin “Nə etməli?” adlı kitabında proletariatın uğurlu inqilabının ancaq inqilabi şüura malik olduqları
Leninizmin digər təməl ideyası da imperializmi kapitalizmin ən yüksək mərhələsi olaraq görməsidir.O özünün “İmperializm kapitalizmin ən yüksək mərhələsidir” əsərində imperializmin siyasi, iqtisadi əsaslarını dərindən təhlil etmişdir.Bunun üçün Lenin bir neçə il ərzində imperializmə dair çoxlu material, statistik məlumat toplamışdı.Məlum olduğu kimi bu materialların çoxusu Leninin ümumi həcmi 40 çap vərəqindən ibarət olan “İmperializm dəftərlərində” çap olunmuşdur.Lenin kapitalizmin qlobal bir sistemkən istifadə etdiyi hiylələri (Marks bu fenomeni nəzərdə tutmuşdur) marksizmi inkişaf etdirərək aşkara çıxarmışdır.İmperializmin dərin təhlili əsasında Lenin yeni tarixi şəraitdə kapitalist ölkələrinin iqtisadi və siyasi cəhətdən qeyri-bərabər inkişaf etməsi qanununu kəşf etmiş və buna əsaslanaraq sosialist inqilabı haqqında marksizm nəzəriyyəsini yaradıcılıqla zənginləşdirmişdir.
Leninizmə görə inkişaf etmiş kapitalist ölkələrdə proletar inqilabı baş verə bilməz ,çünki, bu ölkələr işçilərə yüksək maaş və sosial təminat verir, bu da onlarda inqilabi şüurun inkişaf etməsinin qarşısını alır.Buna görə də ancaq inkişafda olan və ya aqrar ölkələrdə fəhlə inqilabı baş verə bilər.Lakin əgər inqilab ancaq kasıb ölkələrdə meydana çıxırsa bu da burada müəyyən problemlərin olduğunu göstərir.Marksizmə görə inkişaf etmiş ölkələr sosializmə keçə bilməz, çünki, kapitalizm hələ buralarda bütün gücünü istifadə etməmiş, istismarını reallaşdırmamışdır, elə buna görə də xarici qüvvələr inqilabı müvəffəqiyyətsizliyə uğratmaq üçün əlindən gələni edəcək.Buna leninizm iki həll yolu təklif edir. İlk təklifi çox sayda inkişaf etməmiş ölkənin qısa bir müddətdə birləşərək böyük federal bir quruluş quraracağı, bu sayədə kapitalizmə qarşı müqavimət göstərəcəyi və sosializmi bərpa edəcəyidir. Sovetlər Birliyinin qurulmasının təməl fikri də budur. Digər təklifi də inkişaf etməmiş ölkələrdə başlayan inqilabın və ya inqilab atəşinin inkişaf etmiş kapitalist ölkələrdəki inqilab qığılcımını tətikləyə biləcəyidir (nümunə olaraq Lenin Rus İnqilabının bir Alman İnqilabını odlaya biləcəyini ümid etmişdi). İnkişaf etmiş ölkə beləcə sosializmi quracaq və inkişaf etməmiş ölkələrin də eyni şeyi etməsinə kömək edəcək. Hər ikisində də, nəzəri olaraq sosializmin inkişaf etməmiş tək, yoxsul
Lenin göstərirdi ki kapitalizmin son mərhələsi olan imperializm müəyyən iqtisadi əlamətlərin, kəmiyyət dəyişmələrinin mövcud olması nəticəsidir.Həmin əlamətlər bunlardır:
Sətir 39:
Leninizm marksizmin inkişafında tarixi bir zərurətlə yaranmışdır. Onun banisi V.İ.Lenin tarixin bu tələbini dərindən anlayaraq göstərirdi ki, elmi kommunizmin əsas vəzifəsi kapital ziddiyətlərinin bütün formalarını aşkara çıxarmaq və proletariata kapitalizm köləliyindən qurtuluş yolunu göstərməkdən ibarət olmalıdır. Bir halda ki, proletariatın başçılıq edəcəyi inqilab Qərbdəki inqilablardan öz məzmunu, vəzifəsi və forması etibarı ilə fərqlənir və yeni inqilabi təcrübə əmələ gətirir o halda marksizmin və onun tərkib hissələrindən olan materialist dialektikanın inkişafının yeni zəngin bir dövrü başlanmaya bilməzdi.
İnqilab hərəkatının Qərbi Avropadan Rusiyaya keçməsi ilə əlaqədar olaraq leninizm tarixi bir zərurətlə məhz Rusiyada meydana gəlmişdir. XX əsrin ərəfəsində və başlanğıcında Rusiya imperializmin məlum ziddiyətlərinin düyün nöqtəsinə çevrilmişdi. Rusiya çarlığı qərb imperializminin ən böyük ehtiyat qüvvəsi idi. Bunların məqsəd və mənafeyində əsaslı elə bir fərq yox idi. Buna görə də Rusiyada çarizmə qarşı yaxınlaşan inqilab böyüyüb imperializmə qarşı inqilaba çevriləcəkdi. Belə bir tarixi şərait üzündən leninizmin Rusiyada meydan gəlməsi onun heç də xalis rus təbiətli bir cərəyan olması demək deyildir. Leninizm ümumdünya tarixi inkişafda dərin
V.İ.Lenin K.Marksın və F.Engelsin nəzəri irsinə, o cümlədən, materialist dialektika təliminə əsaslanaraq onu yeni tarixi şəraitdə elə bir yüksəkliyə qaldıra bildi ki, oradan XX əsrdə ümumdünya tarixi inkişafın gedişini görmək, inqilabi hərəkatın əsas istiqamətlərini aşkara çıxarmaq, mübarizənin başlıca cəbhələrində qüvvələrin yerləşdirilməsini müəyyən etmək mümkün oldu.Leninin nəzəri fəaliyyəti və onun bilavasitə yaratdığı yeni tipli Kommunist partiyası eləcə də digər qardaş kommunist və fəhlə partiyaları öz əməli fəaliyyətində marksizmin canlı ruhunu təşkil edən materialist dialektikaya əsaslanırlar.
Sətir 57:
[[Kateqoriya:Fəlsəfə]]
[[ast:Leninismu]]
[[bg:Ленинизъм]]
[[ca:Leninisme]]
[[cs:Leninismus]]
[[da:Leninisme]]
[[de:
[[en:
[[es:Leninismo]]
[[fa:مارکسیسم-لنینیسم]]▼
[[eu:Leninismo]]
[[fr:Léninisme]]
[[he:לניניזם]]
[[ja:マルクス・レーニン主義]]▼
[[it:Leninismo]]
[[
[[lt:Leninizmas]]
[[mk:Ленинизам]]
[[nl:Leninisme]]
[[nn:Leninisme]]
[[no:Leninisme]]
[[zh:马克思列宁主义]]▼
[[pl:Leninizm]]
[[pt:Leninismo]]
[[ro:Leninism]]
[[simple:Leninism]]
[[sk:Leninizmus]]
[[sv:Leninism]]
[[ta:லெனினிசம்]]
[[th:ลัทธิเลนิน]]
|