Şahtaxtinskilər: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Sətir 7:
Şahtaxtinskilər Rusiya imperiyasının, Avropanın hansı şəhərlərində, eləcə də dünyanın hansı ölkəsində yaşayıb-yaratsalar da, öz doğma yurdlarını heç vaxt unutmamışdılar. Вə Şahtaxtı kəndi ilə əlaqələri olmuşdur.
XIX və XX əsrdə elm aləmində böyük nailiyyətlər, uğurlar əldə edən alimlərin əksəriyyəti Şahtaxtinskilərdən olub. Amma çox təəssüf ki, onların nəsil şəcərələri az öyrənilib. Ymumiyyətlə, Azərbaycanda şəcərə tarixi demək olar ki, işlənməyib. Elə bu unutqanlığın nəticəsidir ki, Azərbaycan diplomatiyasında mühüm rol oynamış böyük diplomat Behbud ağa Şahtaxtinskinin atasının da adı elmi əsərlərdə, ensiklopediyalarda göstərilməmişdir.
Bir neçə ildir mən Şahtaxtinskilərin nəsil şəcərəsini araşdırıram. Sənədlərdə bu nəslin adı Ağacıq kimi də qeyd olunub. Məsələn, I İsa Sultan Ağacıq, Əli bəy Ağacıq və s. Son illərə qədər Şahtaxtı kəndində onların malikanələri yerləşən əraziyə də "Ağalıq" deyirdilər. Elə indinin özündə də həmin ərazi yaşlılar tərəfindən "Ağalıq" adlandırılır. Çox ehtimal ki, bu söz "Ağacığ"ın təhrif olunmuş variantıdır. Çünki [[1840]]-[[1859]]-cu illərdə İrəvan bəy komissiyasında onlar ulu babalarının adının Ağa-Cır ağa kimi qeyd etmişlər.
Əlimizdə olan sənədlərə görə, I İsa Sultan Şah Sultanın oğludur. Və bu gün 200 ildən artıqdır ki, dünyanı heyrətdə qoyan Şahtaxtinskilər I İsa sultanın törəmələridir. II İsa Sutan Nəcəfqulu Sultan oğlu isə onun nəvəsidir. II İsa Sultanın həyatı və şəxsiyyəti, eləcə də fəaliyyəti nəsillərə bir nümunədir. Onun haqqında ədəbiyyatşünas alim V.Quliyevin "İsa sultan Şaxtaxtinskinin qəribə həyatı", (Bakı, 1999) monoqrafiyasında yazdıqlarını təkrarlamaq istəmirəm. Bir onu demək istəyirəm ki, qürbətdə əbədiyyətə gedən bu həmyerlimizin həyatını və fəaliyyətinin lazımınca təbliğ edə bilməmişik. O, bütün həyatını imperiya əsarətinə qarşı mübarizəyə həsr edib.
Yeri gəlmişkən onu da deyim ki, Şahtaxtinskilər əsasən [[Şahtaxtı]], [[Naxçıvan]], [[İrəvan]] və
Məhəmməd ağanın qardaşı Baxşəli ağa da Peterburq Universitetinin hüquq fakültəsini bitirib Naxçıvana qayıtmışdı. Onun oğlu Hüseyn ağa da Peterburq Universitetinin hüquq fakültəsində təhsil alıb. Lakin 1918-ci ildə ata və oğul Culfadan Naxçıvana qayıdarkən Nehrəm kəndi yaxınlığındakı "Dərəlik" adlı yerdə irticaçılar tərəfindən vəhşicəsinə qətl olunurlar. Qatillərin dediklərinə görə, Baxşəli ağa yalvarırmış ki, əvvəlcə məni öldürün, sonra oğlumu. Amma qatillər atanın gözləri önündə oğlunu əzabla, işgəncə ilə qətlə yetirirlər. Sonra da Baxşəli ağanı öldürürlər. Onlar həmin yerdə dəfn olunublar. Məzarları indi də oradadır.
Yeri gəlmişkən, bu ölüm haqqında müxtəlif versiyalar var. Ancaq 1918-20-ci illərdə baş verən hadisələr düzgün təhlil edilməyincə, yazılanlara inanmaq çətindir. Çünki 1920-ci ildən sonra yazılanların hamısı o dövrün siyasətinə uyğunlaşdırılıb. Belə ki, "Araz-Türk" Respublikası daxilində gedən feodal çəkişmələri bu qətldə əsas rol oynayıb...
Baxşəli ağanın o biri oğlanları - Nemətulla bəy, Ətaulla bəy və Həbibulla bəy Azərbaycan elmində çox böyük xidmətlər göstərmişlər. Onların üçü də Bəhmən Mirzənin nəvələri olan 3 bacıya - Zəhra, Ziba və Leyla xanımlarla ailə qurmuşlar. Bu nikahlardan oğulan övladlar da Azərbaycan elminə, mədəniyyətinə, incəsənətinə böyük töhfələr vermişlər. Belə ki, Nemətulla bəy Şahtaxtinski ilə Zəhra xanımın oğlu [[Toğrul Şahtaxtinski]] akademikdir. Həbibulla bəy də akademik olub. Övladlarının qalanları da elmin müxtəlif sahələri üzrə alim idilər. Qızı Elmira xanım isə Azərbaycanın xalq rəssamı olmuşdur.
Ulu babaları İsa Sultan maarifə, mədəniyyətə var-dövlətini əsirgəməyən bir şəxs olduğu kimi, onun varisləri də bu yola sadiq qalmışlar. Bunu onların şəcərə tarixlərindəki faktlar da sübut edir.
== Soyun tanınmış nümayəndələri ==
|