Kompas: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
k Bot redaktəsi əlavə edilir: gu:હોકાયંત્ર |
k Bot redaktəsi əlavə edilir: sh:Kompas; cosmetic changes |
||
Sətir 1:
[[
'''Kompas''' - (italyanca ''com-passo''- qövs yolu) fəzada istiqaməti təyin etmək üçün tətbiq olunan ölçü cihazıdır. Bu cihazın ən qədim forması yer maqnit sahəsi əsasında şimal istiqamətinə nisbətən başqa istiqmətləri təyin etməyə imkan verən maqnit kompasıdır. Başqa növləri elektron kompaslardır. Bunlar elktrik cərəyanı ilə işləyən datçiklərlə maqnit sahəsi və istiqaməti təyin edilir.
Yer maqnit sahəsindən asılı olmayaraq işləyəni hiroskop kompası adlanır. Bu kompas yerin mövcud olan coğrafi şimal və cənub istiqamətlərinə əsaslanır.İlk dəfə olaraq kompas [[Çin]]də 2000 il bundan əvvəl ixtira olunmuş və səhralarda hərəkət istiqamətini təyin etmək üçün tətbiq olunmuşdur. [[Avropa]]da kompasların tətbiqi XII—XIII əsrlərə aid olunur. Onun quruluşu o zama çox sadə idi. Yüngül materialdan hazırlanmış gövdəyə keçirilmiş [[maqnit]] əqrəb suya salınmışdır. Suda bu gövdə dönərək lazım olan istiqaməti alırdı.
XIV əsrin əvvəlində italiyalı ''F.Coy'' kompasın təkmilləşdirilməsi ilə məşğul olur. O əqrəbi vertikal çivə keçirir, ona məftil yay dolayır və dolağı 16 hissəyə bölür. XVI əsrdə bu dolağın bölümünü 32-yə çatdırırlar. Kompasın gövdəsini kənar titrəmələrdən qorumaq üçün [[Cerolamo Kardano|kardan]] yelləncəkdə oturdurlar. XVII əsrdə buna konstruksiyaya gövdənin üzərində ox ətrafında dönən və uc hissəsində nişan olan lövhə -''pelenqatorlar'' əlavə edilir.
[[İmage:Kardanischer-Kompass.jpg|thumb|Gəmilərdə istifadə olunan kardan asılqanlı kompas, 1269'']]
[[Kateqoriya:Coğrafiya]]
Sətir 74 ⟶ 66:
[[ro:Busolă]]
[[ru:Компас]]
[[sh:Kompas]]
[[simple:Compass]]
[[sk:Kompas]]
| |||