Daxili sekresiya vəziləri: Redaktələr arasındakı fərq

}}

'''Daxili sekresiya vəzilərinə''' ya '''endokrin''' ya da '''inkretor''' - {{lang-la|glandulae endokrinatae}} ({{lang-la|endo}} - daxilə, {{lang-la|crino}} - iftaz edirəm) {{lang-la|s. organa incretoria}} axacaqları olmayan bir sıra vəyilər aiddir; axacaqları olmadıqları üçün bunlar bir də axacaqsız vəzilər - {{lang-la|glandulae sine ductibus}} adını daşıyır. Bəzən bunlara qapalı vəzilər - {{lang-la|glandulae clausae}} deyilir. Bu xüsusiyyət ilə xarici sekresiya vəzilərindən fərqlənir. Bunların fəaliyyətləri nəticəsində ifraz olunan məhsul - Hormon ([[Yunan dili|yun.]] - ''hormao'' - qıcıqlandırma) ya inkret bilavasitə qana və limfaya keçərək orqanizmə yayılır.

== Ümumi məlumat ==

Sinir sistemi olmayan sadə hüceyrəli heyvanların orqanizmində davam edən fizioloji proseslər və eləcə də onların xarici möhitlə rabitəsi orqanizmin mayelərində olan kimyəvi maddələrlə tənzim olunur. Bu növ tənzimə kimyəvi ya humoral tənzim deyilir. Fizioloji cəhətcə həmin aktiv kimyəvi maddələr birhöceyrəlilərdə diffuz surətdə plazma vasitısilə, çoxhüceyrəlilərdə isə xüsusi borular (damarlar) ilə cərəyan edərək orqanizmə yayılır.

 

Sinir sisteminin əmələ gəlməsilə əlaqədar olaraq kimyəvi aktiv maddələr sinir elementlətilə rabitəyə girir və nəticədə neyro-humoral tənzimüsulu meydana çıxır. Sinir sisteminin təsiri altında maddələr mübadiləsi nəticəsində əmələ gələn həmin aktiv kimyəvi maddələr eyni zamanda sinir sistemini qıcıqlandırma qabiliyyətini əldə edərək mediator (sinir qıcığı ötürücü) adını alır, məsələn, simpatik, asetilxolin, histamin və s.

== Morfoloji xüsusiyyətləri ==

Sadə heyvanlarda mediatorlar bir höceyrədən digər hüceyrəyə keçərək yavaş-yavaş təsir edir. Bu növ mediatorlara yerli aktivator deyilir. Filogenezin sonrakı dövrlərində distant aktivator deyilən mediatorlar meydana çıxır; bunlar qan və limfa damarları ilə cərəyan edərək əmələgəldikləri yerdən uzaq məsafədə olan üzvlərə sürətlə təsir edir. Bu növ aktivatorlar daxili sekresiya vəziləri ya endokrin üzvləri deyilən xüsusi törəmələrdə (vəzilərdə) əmələ gəlir.