Vikipediya

Çuxa sultan Təkəli: Redaktələr arasındakı fərq

Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Redaktənin izahı yoxdur
kRedaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Şəxslər
|şəkil =
|şəkil məlumat =
|şəkil miqyası =
|Adı = ''ÇUXA SULTAN TƏKƏLİ''
|Tam Adı = Bəxşi bəy Çuxa sultan Təkəli
|Digər Adları =
|Fəaliyyəti =
|Doğum Tarixi = ?
|Doğum Yeri =
|Ölüm Tarixi = [[{{Vəfat_tarixi|1531]]||}}
|Ölüm Yeri =
|Ölüm Səbəbi =
|Dəfn Yeri =
|Atası =
|Anası =
|Yoldaşı =
|Uşaqları =
|Rəsmi vebsaytı =
}}
Sətir 22:
 
'''Çuxa sultan Təkəli''' - [[Qızılbaşlar|Qızılbaş]] sərkərdəsi, [[I Şah Təhmasib]]in vəkili
 
 
== Həyatı ==
 
Əsl adı Bəxşi bəy olan bu Təkəli əmiri [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah Ismayıl]]a ([[1501]] - [[1524]]) xidmət etmişdi. Şah onu zarafatla «"Çuxa sultan»" adlandırırdı. Sonra bu adla da tanındı. Çuxa sultan [[1525]]-ci ildə [[İsfahan]]ın hakimi təyin edilmişdi. [[Qızılbaşlar]] dövlətinin böyük əmirlərindən idi.
I Şah Təhmasibib hakimiyyətinin ilk illərində vəzifə uğrunda qızılbaşlar arasında mübarizə gedirdi. [[Ustaclı eli]] ilə [[Təkəlilər tayfası|Təkəli eli]] arasında bir neçə qanlı çarpışma olmuşdu. Təkəli elinə Əmir çuxa sultan rəhbərlik edirdi.
 
Təkəlilər və ustaclılar Səksəncək adlı yerdə qarşılaşdılar. Öncə ustaclılar qalib gəldilər. Onlar adlı-sanlı təkəli əmirlərindən olan Qaraca sultanı və Burun sultanı öldürdülər. Sonra şahdan və şahın qvardiyasından istifadə edən rumlular və təkəlilər üstünlük qazandılar. Ustaclı qoşunu basılıb qaçdı. Qaçanlar Rəştə üz tutub Müzəffər sultana sığındılar.
 
[[Ustaclı eli]]nin digər qrupu Abdulla xan Təmişlinin və Əhməd sultan Sofuoğlunun başçılığı altında rumlu və təkəli tayfalarına qarşı savaşa başladılar. Onlar da yenildilər.
 
[[1527]]-ci ildə Mustafa bəy (Köpək sultan) Ustaclı [[Gilan]]dan qoşun çəkərək [[Ərdəbil]]ə gəldi. Ərdəbilin hakimi Badəncan sultan Rumlunu məğlub edib öldürdü. Ordan [[Çuxursəəd]] əyalətinə, rumlu elinin yaşadıqları yerə hərəkət etdi. Vəkil Əli bəy (Div sultan) bu xəbəri eşidib Çuxa sultan Təkəli və [[Məhəmməd xan Zülqədər]]in yaxından yardımı ilə səkkiz min [[qorçu]] ilə [[Qərbi Azərbaycan]]a yollandı. Tərəflər [[Naxçıvan]]da, [[Araz]] çayının yaxasında üz-üzə gəldilər. Ustaclı qoşunu darmadağın edildi. Qoşunun komandanı Mustafa bəy öldürüldü.
 
Sonra rumlu və təkəli tayfaları arasına təfriqə düşdü. Vəkil Əli bəy (Div sultan) Rumlu Çuxa sultan Təkənin təhriki ilə məhv edildi. Vəkillik mənsəbinə Çuxa sultan yiyə durdu.
 
[[1531]]-ci ildə Çuxa sultan da [[Hüseyn xan Şamlı]] ilə düz dolanmayıb öldürüldü. Təkəlilər vəkiliyi Çuxa sultanın böyük oğlu Şahqubad bəyə verilməsini təklif etdilər. Özünə gəlmiş ustaclılar bu təklifə qarşı çıxdılar. Maraqlıdır ki, bu dəfə zülqədər və avşar əmirləri ustaclıları dəstəklədilər. Təkəlilər ustaclılardan bir neçə adam öldürdülər. [[I Şah Təhmasib ]] təkəli tayfasının qətlinə fərman verdi. Təkəlilər bu hayı eşidib qaçdılar. Adlı-sanlı təkəli əmirləri Osmanlı dövlətinə sığındılar. Şah əmirüməralığı ▼
[[Abdulla xan Ustaclı]]nın və Hüseyn xan Bəydili-Şamlının arasında bölüşdürdü. ▼
 
▲[[1531]]-ci ildə Çuxa sultan da [[Hüseyn xan Şamlı]] ilə düz dolanmayıb öldürüldü. Təkəlilər vəkiliyi Çuxa sultanın böyük oğlu Şahqubad bəyə verilməsini təklif etdilər. Özünə gəlmiş ustaclılar bu təklifə qarşı çıxdılar. Maraqlıdır ki, bu dəfə zülqədər və avşar əmirləri ustaclıları dəstəklədilər. Təkəlilər ustaclılardan bir neçə adam öldürdülər. [[I Şah Təhmasib ]] təkəli tayfasının qətlinə fərman verdi. Təkəlilər bu hayı eşidib qaçdılar. Adlı-sanlı təkəli əmirləri Osmanlı dövlətinə sığındılar. Şah əmirüməralığı
▲[[Abdulla xan Ustaclı]]nın və Hüseyn xan Bəydili-Şamlının arasında bölüşdürdü.
 
== Ailəsi ==
 
Çuxa sultan Xanxanım xanımla ailə qurmuşdu. Şahqubad bəy, Əli bəy adlı oğulları vardı.▼
 
▲Çuxa sultan Xanxanım xanımla ailə qurmuşdu. Şahqubad bəy, Əli bəy adlı oğulları vardı.
 
 
Sətir 55 ⟶ 52:
*[[Təkəlilər tayfası]]
 
[[Kateqoriya:Şəxslər]]
[[Kateqoriya:Sərkərdələr]]
[[Kateqoriya:1531-ci ildə vəfat edənlər]]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/wiki/Çuxa_sultan_Təkəli"