Zəngibasar rayonu: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
İrada (müzakirə | töhfələr)
Redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Tarixi ərazilər
{{Rayon məlumat qutusu
|Ölkənin (dövlətin) adı = '''[[Azərbaycan]]'''
|Rayon adı = ZƏNGİBASAR
|Rayonun şəkilƏrazinin adı = Zəngibasar
|Ərazinin şəkil adı =
|İqtisadi rayon =
|Sahə Ərazinin bayrağı = 170
|Əhali Ərazinin gerbi =
|Ərazinin xəritəsi =
|Əhali sıxlığı =
|Bayrağın ölçüsü =
|Nəqliyyat vas. kodu =
|Gerbin ölçüsü =
|Telefon kodu =
|Xəritənin ölçüsü =
|Poçt indeksi =
 
|Yaşayış məntəqələrinin sayı =
<!-- Ərazinin xəritə üzərində işarələnməsi -->
|İcra başçısı =
|pushpin_map = Ermənistan
|İnternet saytı =
|pushpin_label_position= <!-- Xəritənin üzərində şəhərin adının yerləşmə istiqaməti. {left, right, top, bottom, none}
variantlarından birini seçə bilərsiniz. Heç bir variant seçməsəniz ''right'' avtomatik seçilir. -->
|label = <!-- Şəhərin adının manipulyatorun oxu (mouse) ilə işarələndikdə görünməsi üçün
şəhərin adını yazın. -->
|name = Zəngibasar
|pushpin_mapsize = <!-- Xəritənin ölçüsü. Rəqəmdən sonra "px" yazmağa ehtiyac yoxdur. Yəni "280px"
əvəzinə sadəcə "280" yazın. Avtomatik olaraq 250 müəyyənləşdirilmişdir. -->
|latd = 40|latm = 00|lats = 00|latNS = N <!-- Şəhərin koordinatlarını göstərin. Dərəcə, dəqiqə, saniyə, şimal
(N) və ya cənub (S) yarımkürəsində yerləşdiyini qeyd edin. -->
|longd = 44|longm = 29|longs = 00|longEW = E<!-- Dərəcə, dəqiqə, saniyə, şərq (E) və ya qərb (W)
yarımkürəsində yerləşdiyini qeyd edin. -->
 
|Ölkə =
|Bölgə = [[Zəngibasar mahalı]]
|Əsası qoyulub = 31.12.1937
|İndiki adı = Masis
|Adının dəyişdirilmə tarixi =
|Sahə = 2096
|Əhali =
|Əhali il =
|Əhali sıxlığı =
|Nəqliyyat vas. kodu =
|Telefon kodu =
|Poçt indeksi =
|İcra başçısı =
|İcra nümayəndəsi =
|Bələdiyyə başçısı =
|Qubernator =
|İnternet saytı =
}}
 
'''Zəngibasar''' - [[Qərbi Azərbaycan]]da (indiki [[Ermənistan Respublikası]]) [[Zəngibasar mahalı]] ərazisində rayon.
 
İlk dəfə [[1937]]-ci il, dekabrın 31-də, ikinci dəfə isə [[1969]]-cu il yanvarın 14-də yaradılıb. Rayon mərkəzi Uluxanlı (dəyişdirilmiş adı Masis) rayonudur. Rayon mərkəzindən [[İrəvan]] şəhərinə olan məsafə 20 km-dir. <ref> [http://karabakh-doc.azerall.info/ru/azerpeople/ap069az-9.php Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri] </ref>
 
Rayonun indiki ərazisi 428-640-cı illərdə Ayrarat qəzasının tərkibində, VII-XI əsrlərə qədər ərəb işğalı altında olmuşdur. XI əsrdən Səlcuq türklərinin, 1230 - cu ildə monqol-tatarlarının tabeliyində olmuşdur. XVI əsrdən Çuxur Səd bəylərbəyliyinin, XVIII əsrdən XIX əsrin əvvəllərinə kimi [[İrəvan xanlığınınxanlığı]]nın tərkibinə, XlX əsrdən XX əsrin 20-cı illərinə qədər [[İrəvan quberniyasınınquberniyası]]nın İrəvan qəzasının tərkibinə daxil edilmişdir. <ref>Ermənistan Sovet Ensiklopediyası, VI c., İrəvan, 1980, s.269</ref>
 
Rayon mərkəzi Uluxanlı (dəyişdirilmiş adı Masis)rayonudur. Rayon mərkəzindən [[İrəvan]] şəhərinə olan məsafə 20 km-dir.
 
[[Zəngibasar mahalı]] özünün Uluxanlı (sonradan Zəngibasar və Əzizbəyov adına məktəb) məktəbi ilə Azərbayan tarixində mühüm yer tutur. [[1887]]-ci ildə [[Cəlil Məmmədquluzadə]] bu məktəbdə işləmək üçün təyinat almış və uzun müddət burada çalışmışdır.
Sətir 31 ⟶ 58:
 
== Tarixi ==
 
19-cuXIX əsrin əvvəllərində [[İrəvan xanlığı]] 15 mahaldan – [[Qırxbulaq]], [[Zəngibasar]], [[Gərnibasar]], [[Vedi]], [[Şərur]], [[Sürməli]], [[Dərəkənd-Parçanis]], [[Səədli]], [[Talın]], [[Seyidli-Axsaqqallı]], [[Sərdarabad]], [[Körpübasar]], [[Abaran]], [[Dərəçiçək]] və [[Göyçə]] mahallarından ibarət idi. Xanlığın mərkəzini - [[İrəvan]] şəhərini [[1804]]-[[1813]]-cü illərdə ruslar ələ keçirmək üçün iki dəfə cəhd göstərmişdilərsə də, buna nail olmamışdılar.
 
[[1828]]-ci ildə [[Rusiya]] ilə [[İran]] arasında imzalanan [[Türkmənçay müqaviləsi]]nə əsasən Şimali Azərbaycanın [[Naxçıvan]] və [[İrəvan xanlığı|İrəvan xanlıqları]] ərazisində Erməni vilayəti təşkil edilmişdir. Cəmisi 25 min erməninin yaşadığı həmin ərazilərə [[İran]] və [[Türkiyədən]] kütləvi surətdə ermənilər köçürülmüşdü ki, vilayətin etnik tərkibi ermənilərin say üstünlüyü ilə nəticələnsin və bununla da erməni vilayətinin inzibati-ərazi bölgüsü möhkəmləndirilsin.