Totalitarizm: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
Sətir 2:
O ictimai həyatın bütün sahələrinin sərt dövlət nəzarətinə tabe edilməsi ilə səciyyələnir. Bu rejim XX əsrin despotizmi adlanır.Totalitar siyasi rejim şəraitində kütləvi informasiya vasitələri də ancaq dövlətin xəttini yeridir. Totalitarizmə dörd element daxildir.
1)Totalitar ideologiya-hər bir cəmiyyət üzvünün riayət etməsi lazım olan ümumi siyasi doktrinlərin
cəmidir; 2)həmin ideologiyanı həyata keçirən və bir lider,diktator tərəfindən idarə edilən tək partiya; 3)iqtisadiyyat,kütləvi informasiya vasitələri və silahlı qüvvələr üzərində vahid nəzarət;
4)kütləvi represiyalar.
Bu anlayışı ilk dəfə Mussolini özünün başçılıq etdiyi hərəkatı və rejimi səciyyələndirmək üçün işlətmişdir.Onun ideya əsasları isə yenihegelçi italiyan filosofu C.Cantilyeyə gedib çıxır.
Sonralar Mussolinin faşist hökumətinə daxil olmuş Cantilye göstərirdi ki,guya totalitar dövlət,xalqın mənəvi ruhun təcəssüm etdirir.Buna görə də dövlət şəxsiyyətin həyatını qeyri-məhdud dərəcədə özünə tabe edə bilir.
Mütləqiyyətçi(absolyutist),bonapartist,faşist,bolşevik rejimlər totalitar xarakter daşıyır.Bütün
leqal təşkilatların dövlətləşdirilməsi,hakimiyyətin qeyri-məhdud səlahiyyətləri,demokratik təşkilatların yasaq edilməsi,vətandaşların hüquq və azadlıqların ləğv edilməsi,bir qayda olaraq təkpartiyalı sistemin mövcudluğu,iqtisadiyyatın hərbiləşdirilməsi,müxalifətə və başqa cür fikirləşənlərə qarşı repressiya-belə rejimlərə xas olan cəhətdir.Beləliklə,totalitar siyasi sistemlər elə diktaturadır ki,hakimiyyət bir adamın,insan qrupunun,güruhun və ya partiyanın əlində
cəmləşir və idarə olunanlar tərəfindən heç bir nəzarət olmadan həyata keçirilir.
Totalitar siyasi rejim şəraitində kütləvi informasiya vasitələrində ancaq dövlət xətti yeridilir.
Şəxsiyyət hüquqsuz vəziyyətə düşür,o nəhəng dövlət maşının sadə bir vintciyinə çevrilir.Toatalitarizm rejim sadəcə ölkə vətəndaşlarının itaəti deyildi.O,cəmiyyət üzvlərində hakimiyyətə pərəstiş,insan hüquqlarına hörmətsizlik və qarşıya çıxan məsələləri sadəlövhcəsinə anlamaq psixologiyası və təfəkkür stili formalaşdırır.Toatalitarizm şəraitində siyasi hakimiyyət
mülkiyyəti tamamilə öz əlinə keçirir.XX əsrin 30-cu illərindən etibarən sosial-fəlsəfi fikirdə
və bədii ədəbiyyatda müxtəlif totalitar baxışlar yayıldı.Onlarda totalitarizmin yuxarıda qeyd olunan cəhətləri mütləqiləşdirildi.Totalitar rejimə əyani nümunə kimi keçmiş SSRİ-də mövcud olan
quruluşu və faşizmi göstərmək olar.Faşizm(topa.əlaqə,birlik deməkdir)totalitarizmin ifrat həddini təşkil edir.O,hər cür demokratizmə və tərəqiyyə zidd olan diktaturanı həyata keçirir.Faşizm kütləvi
terroru güclü ideoloji təsir sistemi ilə tamamlayır.Həmin ideologiya isə təbliğatın çox müxtəlif demoqogiya formalarını və incə yalanları əldə tutur.O,irqçiliyə,şovinizmə,zorakiliğa,şəxsiyyətə pərəstişə,dövlətin şəxsiyyət üzərində tam hökmüranlığına,ictimai həyatın bütün tərəflərinin miletalistləşdirilməsinə haqq qazandırmağa çalışır.
|