Kiaksar: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
SieBot (müzakirə | töhfələr)
k Bot redaktəsi əlavə edilir: tr:Siyaksares
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
{{Dövlət xadimi
'''Kiaksar''' - [[Midiya]] çarı (e.ə 625-584). Kiaksar [[Manna]] və [[Midiya]] ərazisinə arasıkəsilməz basqınlar və qarətçi-hərbi səfərlər keçirmiş təcavüzkar Asur çarlığına son qoymuş şəxsdir. [[Heredot]]un yazdığına görə, 520 il müddətində asur çarları Manna və Midiya əhalisinə qarşı amansız olmuşlar. [[Asurlar]] tutduqları şəhər və kəndlərin kişilərinin qollarını və qulaqlarını kəsir, gözlərini çıxardırdılar, [[mannalar]]ın və [[madaylar]]ın başçılarını isə özləri ilə aparır, sarayda çarın və əyanların qarşısında dərilərini soyurdular.
| azərbaycan dilində adı = Kiaksar
| adın orijinalı =
| portret =
| izah =
| portretin ölçüsü =
| titul = [[Midiya|Midiya Dövlətinin]] IV hökmdarı
| dövr əvvəl = e.ə. 625
| dövr son = e.ə. 585
| sələfi = [[Madiy]]
| xələfi = [[Astiaq]]
| tacqoyma = e.ə. 625
| varisi = [[Astiaq]]
|milliyəti = [[Madaylar|maday]]
|ölüm tarixi = e.ə. 585
|sülalə = [[Madaylar]]
|uşaqları = [[Astiaq]], [[Amitida]]
}}
'''Kiaksar''' - [[Midiya]] çarı (e.ə 625-584585). Kiaksar [[Manna]] və [[Midiya]] ərazisinə arasıkəsilməz basqınlar və qarətçi-hərbi səfərlər keçirmiş təcavüzkar Asur çarlığına son qoymuş şəxsdir. [[Heredot]]un yazdığına görə, 520 il müddətində asur çarları Manna və Midiya əhalisinə qarşı amansız olmuşlar. [[Asurlar]] tutduqları şəhər və kəndlərin kişilərinin qollarını və qulaqlarını kəsir, gözlərini çıxardırdılar, [[mannalar]]ın və [[madaylar]]ın başçılarını isə özləri ilə aparır, sarayda çarın və əyanların qarşısında dərilərini soyurdular.
 
Kiaksar şəxs adının əsl formasını bərpa etmək çətindir. Şübhəsiz, Heredot fars məlumatçısından eşitdiyi adı qədim [[yunan dili]]nə uyğun surətdə yazmışdır. E.ə 519. ilə aid [[Bisütün qaya yazısı]]nda bu ad Huvaxştra kimidir. Bu da dəqiq deyil, çünki farsca olmayan ad [[fars dili]]nin fonetikasına uyğunlaşdırılmışdır və Huvaxştra kimi oxunan adın əsli Kuvaksatar, yaxud Kuyaksatardır. Asur mənbələrində bir neçə Midiyalının adında satar komponenti nəzərə çarpır -Satarpay, Satarpanu, Sataret və s. Ona görə də Kuvaksatar şəxs adındakı satar komponentinin türkcə şat - vəliəhd, şahzadə və ər - kişi, igid, döyüşçü sözlərindən ibarət olduğunu güman etmək olar. XVIII əsrdə Xivə xanlığına aid arxiv sənədlərində [[qaraqalpaqlar]]da 9 nəfər Sadır şəxs adı çəkilir. İ.M.Dyakonov və E.A.Qrantovski adlarda satar sözünü qədim fars mənşəli hşatra - hakimiyyət sözünün asurca yazılışı sayır və bunun əsasında Maday etnosunun ari mənşəli (fars mənşəli) olduğunu yazırlar. Lakin yuxarıda deyilənlər bu fikrin yanlış olduğunu göstərir. Orta Asiyada Sak çarlarından biri Saksatar (bu adı e.ə 2. müəllifi Poliyen çəkir) şəxs adı məlumdur. Adın birinci komponenti Şərqi Hun xaqanı [[Mete]]nin oğlu Kiek (yazılışı çincədir, Kuyak, Kuvak kimi də oxuna bilər) və [[Çingiz xan]]ın nəvəsi Quyuk xanın ([[1205]]-[[1248]]) adlarında da vardır. Kiaksar(Huvaxştra) şəxs adının dəqiq mənası müəyyən edilməyib. Əgər bu ad məhz Heredotun yazdığı kimi səslənmişsə, onu [[Şumer dili]]ndə kiak - sevimli sözündən və Sar (Şar) - Aşur allahının adından ibarət olduğunu və "Şar (allah) sevimlidir" mənasını verdiyini ehtimal etmək olar. Belə olan halda Kiaksar Midiyada [[teofor ad]]lardandır.