Əhmədiyyə: Redaktələr arasındakı fərq

Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Yeni səhifə: '''Qadiyanilik'''-XIX əsrdə Hindistanda yaranmış məzhəb və ya dindir. İslam, Hindistan dinləri, mistika və xristian qnostisizminin dini təlimlərini özündə birləşdir...
 
Redaktənin izahı yoxdur
Sətir 1:
'''Qadiyanilik'''-XIX əsrdə Hindistanda yaranmış məzhəb və ya dindir.
 
[[İslam]], [[Hindistan]] dinləri, [[mistika]][[xristian]] qnostisizminin[[qnostisizm]]inin dini təlimlərini özündə birləşdirən bu təriqət mənsublarını “Əhmədilər” də adlandırırlar. İslam alimləri onları müsəlman hesab etmirlər.
 
=== Yaranma səbəbləri ===
Müxtəlif dövrlərdə hindlilərin dini təsəvvürlərinin İslamla qarışdırılması ideyası irəli sürülmüşdü. İmperialist ingilislər Hindistanı öz müstəmləkələrinə çevirəndən sonra bu cür ideyalardan siyasi maraqları üçün istifadə etməyə çalışmışlar. Onlar Hindistanın müsəlman əhalisindən çəkinir, öz işğalçı hakimiyyətləri üçün təhlükə mənbəyi hesab edirdilər. Hindlilərin inanclarında isə mübarizə ruhlu məqamlara əhəmiyyət verilmirdi. Buna görə də [[ingilislər]] İslam təlimini öz hakimiyyətləri üçün təhlükəsiz olan hind inancları ilə «qarışdırmaqda» maraqlı idilər.
 
=== Yaranması ===
Bu təriqət [[1889]]-cu ildə [[Mirzə Qulam Əhməd Qadiyani]] ([[1835]]-[[1908]]) tərəfindən təsis edilmişdir. O, kiçik [[Pəncab]] kəndi olan Qadiyanda (Hindistan) anadan olmuşdur. Ailəsi ingilis hakimiyyətinə xidmət etmiş, özü isə həyatının sonunadək onlara sadiqlik nümayiş etdirmiş, müsəlmanların müqavimət hərəkatını mənasız saymışdır.
 
Mirzə Qulam ilk mərhələdə ənənəvi İslamın müddəalarına qarşı çıxış etmirdi. Lakin sonralar, Kəşmirdə[[Kəşmir]]də [[İsa peyğəmbərinpeyğəmbər]]in (ə) məzarını tapdığını iddia etmişdir. Onun sözlərinə görə, İsa Fələstində edam edilməmiş, Kəşmirə gəlib, burada ölmüş və dəfn edilmişdir. Lakin onun bu iddialarına dair faktiki dəlilləri olmamışdır. Bundan başqa, onun söylədikləri [[Quran]] ayələri ilə də ziddiyyət təşkil edirdi. Çünki orada deyilir ki, İsa peyğəmbər (ə) ölməmiş Allahın[[Allah]]ın dərgahına qaldırılmışdır. Hədislərə görə isə, İsa (ə) gələcəkdə, qiyamətə yaxın vaxtda Allahın dərgahından yerə enəcəkdir. Onun dedikləri bu məqamlarla üst-üstə düşmürdü.
 
Mirzə Qulam, hətta İsanın (ə) ruhunun və qüvvəsinin ona keçdiyini də iddia etmişdir. Daha sonra isə özünü “imanı yeniləşdirən adam” (mucəddid) və Yeni [[Məsih]] elan etmiş və bunu sübuta yetirmək üçün hədislərdən dəlillər axtarmağa başlamışdır. Bir müddət sonra Tanrıdan vəhy aldığını da iddia edən Mirzə Qulam bununla kifayətlənməyib, özünü Allahın yer üzündəki təcəssümü də adlandırmışdır. İlahi təcəssüm və İsanın (ə) qüvvəsinin daşıyıcı olması ideyalarını o, Xristianlıqdan və hind inanclarından almışdır. Özünü, hətta Krişnanın təcəssümü belə adlandırmaqdan çəkinməmişdir. İsanın (ə) sözlərini özünəməxsus şəkildə yozan Mirzə Qulam İslamda cihadın mənasız və lazımsız bir şey olduğunu elan etmişdir.
 
=== Etiqadı ===
Nəhayət, Mirzə Qulam özünü həm [[Məhəmməd peyğəmbərinpeyğəmbər]]in (s) təcəssümü, həm də dünyanın yeni peyğəmbəri elan etmişdir. Amma İslam təliminə görə, Məhəmməd peyğəmbərdən (s) sonra yeni bir peyğəmbər gəlməyəcəkdi. Çünki Quranda Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərlərin sonuncusu, «peyğəmbərliyin möhürü» adlandırılmışdır. Belə məqamları özünə uyğun izah etməyə çalışan Mirzə Qulam deyirdi ki, bu cür ayələrin mənası ondan ibarətdir ki, dünyaya gələn hər yeni peyğəmbər Məhəmməd peyğəmbəri (s) tanıyıb onun şəriətini canlandırmalı, ona yeni nəfəs verməlidir. Mirzə Qulama görə, Quranda Həzrət Məhəmmədin (s) «peyğəmbərliyin möhürü» adlandırılması o demək deyil ki, Allah başqa insanlarla əlaqə yarada, onlarla ünsiyyət bağlaya, onlarda təcəssüm edə və onlara vəhy göndərə bilməz.
Qadiyanilər Mirzə Qulamın peyğəmbərliyini qəbul edərək, onu bütün peyğəmbərlərdən üstün sayır, möcüzələr törətdiyinə inanırlar. Məsələn, [[1894]]-cu ildə ildə baş vermiş [[Günəş]]Ayın[[Ay]]ın tutulmasını Mirzə Qulamın «peyğəmbərliyinin» təsdiqi kimi yozurlar.
 
Mirzə Qulam bütün insanları üç kateqoriyaya bölmüşdür: Onun gəlişinə inanıb, ona tabe olanlar; onun “peyğəmbərliyini” qəbul edib-etmədiyi bilinməyənlər; onun “peyğəmbərliyini” rədd edənlər və ona qarşı çıxanlar.
Sətir 23:
Bütün bu məqamlar ənənəvi İslam dini ilə ziddiyət təşkil edir. Buna görə də müsəlman alimləri bu təlimə qarşı çıxaraq, onun tərəfdarlarını İslamdan dönmüş elan etmişlər. Mirzə Qulam və onun ardıcılları da cavab olaraq, bunu iddia edənləri “kafir” adlandırmışlar.
 
Mirzə Qulam [[1908]]-ci ildə vərəmdən ölmüşdür. Ölümündən öncə o, ardıcıllarına aralarından «xəlifənin» seçilməsini vəsiyyət etmişdir. Qadiyanilərin ilk «xəlifəsi» Mövla Nürəd-Din olmuşdur.
Hazırda bu qeyri-ənəvi təriqət Hindistandan başqa digər ölkələrdə də fəaliyyətdədir. Onlar aktiv missionerlik həyata keçirirlər. Özlərinəməxsus dini ədəbiyyətları və Quran təfsirləri mövcuddur.
 
 
== Mənbə ==
* '''Müəllif:''' ''Aydın Əlizadə''- "Cəmiyyət və din" qəzeti
 
[[Kateqoriya:Din]][[Kateqoriya:İslam]][[Kateqoriya:1889-cu ildə yarananlar]]
 
[[als:Ahmadiyya]]
[[ar:أحمدية]]
[[bn:আহ্‌মদি]]
[[bs:Ahmedije]]
[[ca:Ahmadia]]
[[da:Ahmadiyya]]
[[de:Ahmadiyya]]
[[el:Αχμαντίγια]]
[[es:Comunidad Ahmadía]]
[[eo:Ahmadismo]]
[[fa:احمدیه]]
[[fr:Ahmadisme]]
[[hi:अहमदिय्या धर्म]]
[[id:Ahmadiyyah]]
[[it:Ahmadiyya]]
[[he:אחמדים]]
[[hu:Ahmadik]]
[[arz:احمديه]]
[[nl:Ahmadiyya (geloofsgemeenschap)]]
[[ja:アフマディーヤ]]
[[no:Ahmadiyya]]
[[nn:Ahmadiyya]]
[[pl:Ahmadija]]
[[pt:Comunidade Ahmadi]]
[[ru:Ахмадие]]
[[sq:Ahmadiyya]]
[[simple:Ahmadiyya]]
[[sk:Ahmadíja]]
[[sl:Ahmadija]]
[[fi:Ahmadiyya]]
[[sv:Ahmadiyya]]
[[tt:Äxmädiyä]]
[[tg:Аҳмадӣ]]
[[ur:احمدیہ]]
[[zh:阿赫迈底亚]]