Arteriyalar: Redaktələr arasındakı fərq
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
Sətir 48:
Qeyd olunmuş sinir elementləri (sinir lifləri və xüsusi reseptorlar - angioreseptorlar) damarların müəyyən nahiyələrində refleks törədici (refleksogen) məntəqə təşkil edirlər.
== Arteriyaların şaxələnməsi ==
Arteriyaların şaxələnməsi vəziyyəti və orqanizmdə yayılması bir sıra qanunauyğunluqlardan, yəni üzvlərin qurluşundan, vəzifələrindən və inkişaf proseslərindən asılıdır. Arteriyaların şaxələnməsi ya monopodial - yan tərəflərə növbə ilə şaxə vermək və ya dixotomik - haçalanma üsulu ilədir. Haçalanma üsulu bağırsaqların divarlarında çox təsadüf olunur. bağırsaqlarda damarların bu üsul ilə şaxələnməsinin artıq əhəmiyyəti vardır; çünki belə hallarda şaxələrdən biri kəsilərsə, üzvün qidalanması pozulmayıb, qan digər qonşu şaxələr vasitəsilə həmin nahiyəyə gəlir.
Şevkunenko məktəbinin təsnifatına görə damarlar üç növdə şaxələnir: 1) magistral; 2) səpgin və 3) qarışıq. Birinci növdə əsas kötük xeyli uzun olub, növbə ilə tədricən yanlara şaxələr verir. İkinci növdə əsas kötük qısa olub, birdən-birə artıq şaxələrə bölünür. Qarışıq növ iki əvvəlinci növlərin əlamətlərinə malikdir. Ayrı-ayrı arteriyalar ancaq müəyyən nahiyələri ya üzvləri qan ilə təchiz edirlər. Onlar üzvlərə olan nisbətlərinə görə iki qrupa bölünürlər: üzvdaxili (intraorqan) və üzvxarici (ekstraorqan) arteriyalar. Üzvxarici arteriya damarın üzvdən xaric olan hissəsinə və üzvdaxili arteriya üzvün daxilində şaxələnən hissəsinə deyilir.
=== Anastomoz damarlar ===
İki qonşu damarı bir-birilə birləşdirən damara anastomoz (ya birləşdirən) damar - {{lang-la|vas anastomoticus (ramus anastomoticus s. communicans - BNA)}} deyilir. Bunun olduqca artıq əhəmiyyəti vardır; çünki bir damar tutulduğu və ya kəsildiyi zaman ətrafında anastomoz olan nahiyə qidasız qalmayacaqdır və qan oraya anastomoz damar vasitəsilə gələcəkdir.
Anastomoz damarlar üç cür olur:
# anastomoz damar diametr cəhətincə birləşdirdiyi damarlardan heç fərqlənmir, ya az fərqlənir, məsələn embrional dövrdə olan [[Botal axacağı]] ([[ağciyər kötüyü]]nü [[aorta]]ilə birləşdirən anastomoz damar);
# anastomoz damar qövs ya tağ təşkil edir məsələn, ovucun səthi və dərin qövsləri;
# anastomoz damarlar çox miqdarda olub, bir=birilə birləşdikdə tor şəklini alırlar (məsələn: oynaq kapsulunda və parenximotoz üzvlərdə)
Bəzən iki arteriya anastomozlaşaraq, sanki biri digərinin ardını təşkil edir və bunların artasındakı hüdud təyin olunmur: bu növ anastomoza {{lang-la|inosculatio - BNA}} deyilir, məsələn {{lang-la|arcus Riolani}} (kındələn və sol çənbər bağırsaq arteriyaları arasında), {{lang-la|circulus arteriosus}} (onurğa və [[daxili yuxu arteriyası|daxili yuxu arteriyaları]] arasında) və i.a.
{{Arterial sistem}}
| |||