Xəzər Hövzə Qəza-Xilasetmə Xidməti (Azərbaycan)
Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti-Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin strukturuna daxildir.
Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti | |
---|---|
| |
Ümumi məlumatlar | |
Ölkə | Azərbaycan |
Yaradılma tarixi | 19 aprel 2006 |
Ünvan | Bakı |
Rəhbərlik | |
Rəhbər | Fuad Bağırov |
Müavin | Samir Orucov |
|
|
Rəsmi saytı | xhqx.fhn.gov.az |
Yaranma tarixi
redaktəXəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti (XHQXX) Fövqəladə Hallar Nazirliyinin tərkibində önəmli yer tutan qurumlardan biridir. Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidmətinin sələfi olan “İxtisaslaşdırılmış Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti” 1959-cu ildən 1991- ci ilə qədər Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin, 1992-2006-cı illərdə isə Azərbaycan Respublikası Nazirlər kabinetinin tərkibində olmaqla dənizdə axtarış-xilasetmə, sualtı-texniki, 1980-cı ildən neft dağılmalarının ləğvi, 1983-cü ildən xilasedici-qoruyucu vasitələrin təmiri,yoxlanılması və sertifikatlaşdırılması işlərini həyata keçirmişdir.Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 19 aprel 2006-cı il tarixli 394 nömrəli Fərmanı ilə Xidmət Azərbaycan Respublikasının Fövqəladə Hallar Nazirliyi strukturunun tərkibinə verilmiş və Fövqəladə Hallar Nazirliyinin 16 may 2008-ci il tarixli 049a nömrəli əmri ilə yenidən təşkil olunaraq, Əsasnaməsi və strukturu təsdiq edilmişdir.
Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti Azərbaycan Respublikası ərazisində, o cümlədən Xəzər dənizinin Azərbaycan Respublikasına mənsub sektorunda və digər sularda ərazilərin təbii (geofiziki, geoloji, meteoroloji, dəniz-hidroloji və s.) və texnogen (neft-qaz hasilatı və emalı obyektlərində, quruda və sularda magistral boru kəmərlərində, dəniz və digər nəqliyyat növlərində, hidrotexniki qurğularda qəzalar, yanğınlar, partlayışlar və s.) xarakterli fövqəladə hallardan qorunması, fövqəladə halların qarşısının alınması və nəticələrinin aradan qaldırılması sahəsində öz səlahiyyətləri daxilində idarəetmə, əlaqələndirmə və nəzarət üzrə dövlət siyasətinin və tənzimlənməsinin hazırlanmasında iştirak edən və həyata keçirən, habelə quruda və sularda qəzaların baş vermə ehtimalı böyük olduqda, yaxud baş verdikdə neft və neft məhsullarının dağılması ilə əlaqədar yaranmış fövqəladə hallara çevik reaksiya verilməsi, onların qarşısının alınması və nəticələrinin aradan qaldırılması məqsədilə fəaliyyətin təşkilini, sularda baş vermiş qəza və hadisələr zamanı axtarış-xilasetmə işlərinin həyata keçirilməsini təmin edən bir qurumdur.
Fəaliyyət istiqamətləri
redaktəXəzər Hövzə Qəza-Xilasetmə Xidməti | |
---|---|
Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidmətinin Dib Dərinləşdirmə İşləri İdarəsi | |
Ölkə | Azərbaycan |
Şəhər | Neftçala |
Tikilmə tarixi | 2012 |
Mərtəbə sayı | 2 |
Aidiyyatı | Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi |
Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti bu gün öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının qanunlarını, normativ hüquqi aktları, Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin, o cümlədən Xidmətin Əsasnaməsini, Beynəlxalq Əmniyyətli İdarəetmə Məcəlləsinin tələblərini əsas götürərək dənizdə qəza-xilasetmə, yedək, dalğıc, neft dağılmalarının ləğvi, insanların daşınması, xilasedici-qoruyucu vasitələrə xidmət işlərini həyata keçirir.
Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidmətinin fəaliyyəti Beynəlxalq Menecment sisteminin İSO 9001:2008; İSO 14001:2004; OHSAS 18001:2007 beynəlxalq standartlarına uyğun tənzimlənir.
- Gəmiçilik
- Dağılmış neftin ləğvi
- Dalğıc və sualtı texniki işlər
- Torpaqsorma və dibdərinləşdirmə işləri
Gəmiçilik sahəsində fəaliyyəti
redaktəXəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti keyfiyyət, ekologiya, peşə təhlükəsizliyi və əmək mühafizəsi sahəsində əldə etdiyi uğurlara görə müvafiq sertifikatlara layiq görülmüşdür. Xidmət BP, Fuqro, OSCA Caspian, Saipem kimi xarici şirkətlərin sifarişi ilə dənizdə müxtəlif əməliyyatlar həyata keçirir.
Gəmiçiliklə bağlı əsasən müxtəlif təyinatlı (axtarış-xilasetmə, yedək, dalğıc, yüksək sürətli və s.) gəmilərin istismarını həyata keçirən XHQXX qəza-xilasetmə hazırlığının aparılması, axtarış-xilasetmə işlərinin təşkilini yerinə yetirir. Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti baş vermiş qəza hadisələrinin qeydə alınması, tədqiqatı və qəza hallarının qarşısının alınmasına dair tədbirlər planını hazırlayaraq, qəza vəziyyətinə düşmüş gəmilərin kapitanlarına və digər üzən vasitələrin rəhbərlərinə təhlükəsiz üzmə barəsində göstəriş və məsləhətlər verir.
XHQXX-nin əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biri də dəniz üzgüçülüyünün təhlükəsizliyi sahəsidir. Bu istiqamətdə əsasən dənizdə axtarış və xilasetmə işləri mühüm rol oynayır. Belə ki, qurumun balansında olan ən müasir texnika və avadanlıqlardan istifadə edən xilasetmə qrupları dənizdə baş vermiş hər bir qəza hadisəsinə dərhal reaksiya verir və bütün lazımi axtarış-xilasetmə işlərini həyata keçirir. Xəzər dənizində baş verə biləcək hər hansı qəza ilə əlaqədar dağılmış neftin ləğvi əməliyyatları da xidmətin xüsusi əhəmiyyətli işlərindən hesab olunur. Hər hansı bir hadisənin qarşısının alınması məqsədilə dənizdə üzən zamanı gəmilərin dəniz üzgüçülüyünün təhlükəsizliyinə ciddi nəzarət olunur. Bundan əlavə, gəmi sürücülərinin və mexaniklərinin bilik səviyyəsinin yüksəldilməsi məqsədilə xidmət tərəfindən müvafiq treninqlər və məşğələlər keçirilir. Onların müasir gəmilərin idarə olunması və texniki istismarı istiqamətində bacarıqlarının artırılması üçün lazımi işlər görülür.
Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti tərəfindən "Xilasetmə Hazırlıqları" (XH-1, XH-2) planları hazırlanmış və həyata keçirilməkdədir. Xilasedicilər təlimlərdə, nümunəvi beynəlxalq təlimlərdə və faktiki xilasetmə əməliyyatlarında fəal iştirak edirlər. Artıq xidmət xilasedici gəmi, avadanlıq və vasitələri ilə FHN-nin qurumlararası, BP şirkətinin təşkil etdiyi təlimlərdə tam gücü ilə iştirak edir. Hazırda xidmətin dəniz üzgüçülüyünün təhlükəsizliyi (DÜT) şöbəsinin əməkdaşları təlim və xilasetmə işlərinin beynəlxalq səviyyədə keçirilməsinə çalışırlar.
SOLAS-74 Beynəlxalq Konvensiyanın IX "Beynəlxalq Əmniyyətli İdarəetmə Sistemi" və XI "Gəmi və Liman Vasitələrinin Mühafizəsi" adlanan bölmələrin tələblərinin xidmət və gəmilərdə icrasının təmin edilməsi dəniz üzgüçülüyünün təhlükəsizliyi şöbəsinə həvalə edilib. Xidmət və gəmilərdə işin təşkili həmin tələblərə uyğun qaydada qurulduğuna görə, xidmətə Azərbaycan Respublikası Dövlət Dəniz Administrasiyası tərəfindən müvafiq sertifikatlar təqdim olunub. Həmin beynəlxalq sertifikatların alınması nəticəsində xidmət BP daxil olmaqla xarici şirkətlərlə işləmək imkanına malikdir.
Xidmət və gəmilərdə işin təşkilinin SOLAS-74 Beynəlxalq Konvensiyasının tələblərinə uyğun olması üçün dəniz üzgüçülüyünün təhlükəsizliyi şöbəsində hər cari il ərzində tərtib edilmiş cədvəl əsasında xarici və daxili auditlər təşkil edilir. Beynəlxalq konvensiyaların müasir tələbləri əsasında şöbədə xidmətin "Əmniyyətli İdarəetmə Sistemi"nin sənədlərində korrekturalar, yeni təlimatlar, prosedurlar tərtib edilir və aidiyyatı hissələrə, heyətə çatdırılır. Beləliklə, görülən işin nəticəsində xidmət və gəmilər beynəlxalq sənədlərin tələblərinə uyğun olaraq fəaliyyət göstərir və inkişaf edir.
Dəniz üzgüçülüyünün təhlükəsizliyini təmin etmək gəmi sürücülərinin əsas vəzifələrindəndir. Dəniz üzgüçülüyünün təhlükəsizliyi şöbəsinin əsas işlərindən biri də gəmi sürücülərinin hazırlığıdır. Şöbədə gəmi sürücülərinin hazırlığı ilə məşğul olmaq, onların peşə biliklərini müasir səviyyədə saxlamaq üçün şturman sinfi yaradılıb və müvafiq təlimat hazırlanıb. Təlimatda həm sıravi, həm də komandir heyəti üçün dərslər, məşğələlər və təlimlər nəzərdə tutulub. Hər ilin sonunda gəmi sürücülərinin hazırlığı imtahanla yoxlanılır. İmtahan nəticələri əsasında hər bir gəmi sürücüsünün bilik və bacarığı barədə xidmət rəisinə məlumat verilir. Görülən işlər dəniz üzgüçülüyünün təhlükəsizliyi məsələlərində müsbət nəticələrə gətirib çıxarır. Bundan əlavə, hər ayın sonunda xidmətin mütəxəssislərinin iştirakı ilə yoxlamalar aparılır, aşkar edilən nöqsanların aradan qaldırılması məqsədilə zəruri tədbirlər görülür. Ciddi nəzarət altında hava şəraitini nəzərə alaraq təcrübəli gəmi sürücülərindən ibarət növbətçilik tərtib edilir və gəmilərin təhlükəsizliyi təmin olunur.
Dağılmış neftin ləğvi üzrə fəaliyyəti
redaktəXəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti - sularda və quru ərazidə fövqəladə hallar baş verdikdə neft və neft məhsullarının dağılması ilə əlaqədar yaranmış halların qarşısının alınması, onların nəticələrinin aradan qaldırılması və bu sahədə idarəetmənin həyata keçirilməsi üzrə əməliyyatların aparılmasına məsul olan qurumdur. Xidmət və onun sələfləri mövcud olduğu dövrdən bu yana neft dağılmalarının aradan qaldırılması üzrə 18 uğurlu əməliyyat həyata keçirmiş, 1990-cı ildə ilk dəfə olaraq, dağılmış neftin ləğvi üçün lazım olan məhdudlaşdırıcı çəpərin (bonların) helkopterlə dənizə qoyulmasını sınaqdan keçirmişdir. Bu uğurlu yeniliyə görə Xidmət Beynəlxalq “The Seatrade Annual Awards for Achievement” xüsusi diplomu ilə təltif olunmuşdur.
Bu gün Xəzər-Hövzə Qəza-xilasetmə Xidməti dağılmış neftin su üzərindən yığılmasında daha mükəmməl müasir avadanlıqlardan istifadə edir. Bu əməliyyatlarda "Ro-BOOM", "Ekspandi- 4300", helikopterdən atılmaq üçün nəzərdə tutulmuş "Troyl boom" markalı bon çəpərləri, "Valosep", "DESMİ", "FOXTAİL" tipli neftyığan qurğular tətbiq edilir. Dənizdə monitorinqin aparılmasında və bon çəpərlərinin quraşdırılmasında köməkçi "Hardinq" katerindən istifadə olunur. "Framo" sistemi, dizel mühərrikli "Ford" enerji bloku, "Ro-Clean" aqreqatı, "Ro-Sett" çöküntü çəni neft dağılmalarının qarşısının alınmasında istifadə olunan zəruri avadanlıqlardandır.
Dalğıc və sualtı-texniki işləri üzrə fəaliyyəti
redaktəDalğıc və sualtı-texniki işlər gəmilərin və üzən qurğuların sualtı hissələrinin şəhadətləndirilməsi, sualtı video çəkilişlərin aparılması, gəmi gövdələrinin, kinqstonların təmizlənməsi, batmış gəmilərin qaldırılması, sualtı təmir, dəniz akvatoriyasının müayinəsi, qəzaya uğramış insanların xilas edilməsi, axtarış işlərinin aparılması, heyətsiz sualtı aparat (HSA) işlərinin görülməsindən ibarətdir. Dalğıc işlərinin dəqiq və təhlükəsiz aparılması, təcrübəli dalğıc personalının yetişdirilməsi məqsədilə xidmətdə günün tələblərinə tam cavab verən dalğıc tədris mərkəzi fəaliyyət göstərir.
Dib dərinləşdirmə işləri üzrə fəaliyyəti
redaktəKür çayı boyunca və deltasında dibdərinləşdirmə işlərinin aparılması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bu məqsədlə 2012-ci ilin fevralın 1-də Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidmətinin tərkibində Dib Dərinləşdirmə İşləri İdarəsi yaradılmışdır. Kür çayının daşması nəticəsində baş vermiş hadisələrin təkrar olunmaması üçün dövlət başçısının Fərmanına uyğun olaraq Fövqəladə Hallar Nazirliyi tərəfindən Niderland Krallığından alınan "CSD-500" markalı 3 torpaqsoran qurğu, Türkiyə istehsalı olan 6 ədəd yedək təchizat gəmisi, 3 ədəd tədqiqat və 3 ədəd kiçik həcmli xilasedici katerləri 2012-ci ilin sentyabrından etibarən Kür çayında dibdərinləşdirmə işlərini həyata keçirməkdədir. Kür çayının dibinin dərinləşdirilməsi və onun ötürücülük qabiliyyətinin artırılması üçün ilkin olaraq Neftçala, Salyan və Sabirabad rayonları ərazisində daha təhlükəli hesab edilən və hər birinin uzunluğu 10 km olmaqla təmizlənməsi vacib olan yerlər müəyyənləşdirilib. Dibdərinləşdirmə zamanı məcradan kənarlaşdırılan lil-su qarışığının toplanmasına xidmət edən durulducuların tikintisi üçün yerlər seçilib. Təmizlənməsi nəzərdə tutulan ərazilərdə aparılan batimetriya tədqiqatları nəticəsində çıxarılacaq çöküntülərin miqdarı hesablanıb.
Dibdərinləşdirmə işlərinin planlı şəkildə həyata keçirilməsi məqsədilə ilk olaraq tədqiqat katerinin köməyi ilə çayda barimetriya işləri aparılır. Hollandiya istehsalı olan "Hidrabat" adlı aparat bir metr dərinlikdən başlayaraq 200 metr dərinliyədək məsafədə ölçü-axtarış işləri apara bilir. Fövqəladə Hallar Nazirliyi Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidmətinin Dib Dərinləşdirmə İşləri İdarəsinin ölçü-axtarış üzrə mühəndisi Nail Sadıqovun sözlərinə görə, tədqiqat katerində yerləşdirilmiş "Hidrabat" adlı aparat vasitəsilə Kür çayında və deltasında istənilən sahənin xəritəsini çəkmək mümkündür: "Götürülən ölçü materialları əsasında təmizlənəcək sahənin dizayn-faylı hazırlanmalıdır. Bunun üçün qum, lil və başqa çöküntülərlə zəngin olan sahələr haqqında dəqiq məlumatlar tədqiqat kateri vasitəsilə əldə olunur. Tədqiqat katerindən alınan məlumatlar dibdərinləşdirmə işləri idarəsinin ölçü-axtarış bolməsinə ötürülür. Bölmədə emal olunan ölçü məlumatları isə Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidmətinə göndərilir. Mütəxəssislər tərəfindən hansı sahənin qazılacağı və yaxud hansı işlərin görülməsi barədə dizayn-fayllar hazırlandıqdan sonra son məlumatlar Kür çayı və onun deltasında dibdərinləşdirmə işləri aparan torpaqsoran qurğulara ötürülür.
Torpaqsoran qurğular su səthindən 14 metr dərinliyə qədər dibdərinləşdirmə işlərini aparmağa imkan verir. İstehsal nasoslarının gücü saatda 4000 kubmetr təşkil edən torpaqsoran qurğular qazma nöqtəsindən su, qrunt, lil qarışığını suda batmayan borular vasitəsi ilə sudurulducusuna axıdır. Oradan isə su ötürücü vasitəsilə yenidən Kür çayına axıdılır.
Kür çayı və deltasında dibdərinləşdirmə işlərinin intensiv şəkildə aparılması məqsədilə Neftçala rayonunun Qaralı kəndi ərazisində Fövqəladə Hallar Nazirliyi Xəzər Hövzə Qəza-xilasetmə Xidmətinin Dib Dərinləşdirmə İşləri İdarəsinin yeni bazası inşa olunub. 5 hektar ərazisi olan bazaya inzibatı bina, 2 anbar, qarajlar, yataqxana, emalatxana və məişət binası daxildir. Ərazidə geniş yaşıllıq salınıb, işçilərin istirahəti üçün lazımi şərait yaradılıb. Növbəli iş qrafiki ilə fəaliyyət göstərən baza ilin bütün fəsillərində Kür çayında suyun səviyyəsinə nəzarət edir və bu ərazidə yaşayan vətəndaşların təhlükəsizliyinin təminatı istiqamətində lazımi işlər görür.
Dispetçer məntəqəsi
redaktəXidmətin operativ rabitə, analitik-informasiya və dispetçer məntəqəsi fasiləsiz fəaliyyət göstərərək- gəmilərlə daimi əlaqəni təmin edir, sularda baş vermiş fövqəladə hallar zamanı hadisələrin xəbərdar edilməsi, qarşısının alınması, nəticələrinin aradan qaldırılması üzrə əlaqələndirməni həyata keçirir. Məntəqə orta-qısa və ultra-qısa dalğalı radiostansiyalar, Beynəlxalq peyk rabitə sistemi - İNMARSAT-C, avtomatlaşdırılmış təyinetmə sistemi, elektron xəritə sistemi, fax və s. təchiz edilmişdir.
- Orta-qısa dalğalı radiostansiya 2580 kHs-ötürmə və 2525 kHs-qəbuletmə tezliklərində növbətçi qaydada işləməklə bərabər, eyni zamanda təyin edilmiş Beynəlxalq tezliklərdə ötürülən təhlükəsizlik və qəza siqnallarini avtomatik olaraq qəbul edir. Bu radiostansiya vasitəsilə tezlikləri dəyişməklə 10 000 mil məsafəyə qədər əlaqə saxamaq mümkündür.
- Ultra-qısa dalğalı radiostansiya isə 156,675 MHs tezlikdə 73-cü dəniz kanalında işləməklə bərabər 70-ci dəniz kanalında növbətçi qaydada rəqəmsal çağırış sistemi vasitəsilə ötürülən bütün təhlükəsizlik və qəza siqnallarini qəbul edir.Radiostansiya ilə 25-30 mil məsafəyə qədər rabitə əlaqəsi saxlamaq olur.
- Beynəlxalq peyk rabitə sistemi- İNMARSAT-C dünyanın istənilən nöqtəsindən ötürülən təhlükəsizlik və qəza siqnallarını növbətçi qaydada avtomatik olaraq qəbul edir. Bu avadanlıq vasitəsilə dünyanın istənilən nöqtəsinə teleks, fax, e-mail məktublar ötümək və qəbul etmək münkündür.
İstər radiostansiyalar, istərsə də İNMARSAT – C qəbul etdiyi məlumatları çap şəklində verir.
- Avtomatlaşdırılmış təyinetmə sistemi 25-30 mil dairəsində avtomatlaşdırılmış təyinetmə sistemi olan gəmiləri təyin edir, gəmi haqqında bütün məlumatlar manitorda göstərilir.
- Elektron xəritə sistemi Xəzər dənizinin aktiv xəritəsi üzərində 25-30 mil zonada yerləşən gəmiləri təyin edir və onları izləmək imkanı yaradır.
Xidmət gəmilərin və digər üzən vasitələrin saxlanılması, gəmilərin zəruri avadanlıq və vasitələrlə təmin olunması, yükləmə-boşaltma əməliyytlarının həyata keçirilməsi (avtokran vasitəsilə) üçün sahil və üzən yanalma körpülərinə malikdir.