Xalis cari dəyər

Xalis cari dəyər (XCD, ing. net present value, NPV) — bu günə qədər azaldılmış ödəniş axınının endirimli dəyərlərinin cəmidir. NPV göstəricisi, cari vaxta (investisiya layihəsinin qiymətləndirilməsi anına) azaldılmış bütün pul daxilolmaları və çıxışları arasındakı fərqdir. Bu, pul vəsaitlərinin daxilolmaları ilkin investisiya xərclərini və layihə ilə bağlı dövri pul vəsaitlərinin xaric olmasını ödədikdən sonra investorun layihədən almağı gözlədiyi pul vəsaitinin məbləğini göstərir. Nağd ödənişlər zaman dəyəri və risk əsasında qiymətləndirildiyi üçün NPV layihə tərəfindən əlavə dəyər kimi şərh edilə bilər. Bu, investorun ümumi gəliri kimi də şərh edilə bilər.

Tərifi

Amerikalı professor Entoni Atkinsona görə, “xalis cari dəyər” investisiya layihəsi ilə bağlı bütün diskontlaşdırılmış pul vəsaitlərinin (daxil və çıxışlarının) cəmidir.

CF (Cash Flow) pul axını üçün burada $CF_{t}$ $t$ illərində ödənişdir ($t=1,...,N$) və $IC=-CF_{0}$ məbləğində ilkin investisiya IC (Invested Capital), xalis cari dəyər $NPV$ düsturla hesablanır:

<$NPV=\sum _{t=0}^{N}{\frac {CF_{t}}{(1+i)^{t}}}=-IC+\sum _{t=1}^{N}{\frac {CF_{t}}{(1)+i)^{t}}}$,

burada $i$ endirim dərəcəsidir.

Ümumiləşdirilmiş versiyada investisiyalar da endirim edilməlidir, çünki real layihələrdə onlar eyni vaxtda (sıfır dövrdə) həyata keçirilmir, lakin bir neçə dövrə uzadılır. NPV hesablanması investisiya layihəsinin effektivliyini qiymətləndirmək üçün standart bir üsuldur və pulun müxtəlif vaxt dəyərini nəzərə alaraq, indiki vaxta verilən investisiyanın təsirinin qiymətləndirilməsini göstərir. Əgər NPV 0-dan böyükdürsə, investisiya iqtisadi cəhətdən səmərəlidir və NPV 0-dan azdırsa, investisiya iqtisadi cəhətdən sərfəli deyildir (yəni gəlirliliyi diskont dərəcəsi kimi qəbul edilən alternativ layihə əldə etmək üçün daha az investisiya tələb edir. oxşar gəlir axını).

NPV-dən istifadə etməklə siz alternativ investisiyaların müqayisəli effektivliyini də qiymətləndirə bilərsiniz (eyni ilkin investisiyalarla, ən yüksək NPV-yə malik layihə daha sərfəlidir). Ancaq yenə də müqayisəli təhlil üçün nisbi göstəricilər daha çox tətbiq olunur. İnvestisiya layihələrinin təhlili ilə əlaqədar olaraq, belə bir göstərici daxili gəlir dərəcəsidir.

Cari dəyər göstəricisindən fərqli olaraq, xalis cari dəyər hesablanarkən ilkin investisiya nəzərə alınır. Buna görə də, xalis cari dəyər düsturu cari dəyər düsturundan ilkin investisiya $IC=-CF_{0}$ məbləği ilə fərqlənir.

Üstünlüklər və çatışmazlıqlar

NPV-nin müsbət xüsusiyyətləri:

1. Aydın qərar vermə meyarları.
2. Göstərici pulun zaman dəyərini nəzərə alır (düsturlarda endirim əmsalı istifadə olunur).
3. Göstərici müxtəlif endirim dərəcələri vasitəsilə layihənin risklərini nəzərə alır. Daha böyük uçot dərəcəsi daha böyük risklərə, aşağı uçot dərəcəsi daha kiçik risklərə uyğundur.