Xaqani Qayıblı

Qayıblı Xaqani İsmayıl oğlu (1 mart 1964, Zemo Ləmbəli, Kaxetiya) — şair, tərcüməçi, publisist, ictimai xadim, professor, Estoniya prezidentinin şəxsi tərcüməçisi, Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin İdarə Heyətinin üzvü, sədr müavini, 2016-cı ildən katibi, Estoniya-Azərbaycan cəmiyyətinin sədri, Tartu Universiteti Türk Dili Mərkəzi müdiri, fəxri Estoniya vətəndaşlığı alan ilk türk, Fin-Uqor dilləri üzrə ilk azərbaycanlı alim.

Xaqani Qayıblı
Doğum tarixi	1 mart 1964(1964-03-01) (60 yaş)
Doğum yeri	Zemo Ləmbəli, Saqareco rayonu, Kaxetiya, Gürcüstan
Təhsili	Tartu Universiteti
Üzvlüyü	Azərbaycan Yazıçılar Birliyi

Həyatı

Xaqani Qayıblı (1991-ci ilə qədər Xaqani Qayıbov, Türk Dünyasında isə Hakani Gayıblı və Hakan Kayısoy kimi də tanınır) 1 mart 1964-ci ildə Gürcüstanda, Aran Borçalıda - Qaraçöp mahalının Ləmbəli kəndində anadan olub. Şəcərəsi Qazax rayonunun Salahlı kəndindən, məşhur Qayıbovlar nəslindəndir. Səkkizillik məktəbi doğma elində, orta ixtisas məktəbini Azərbaycanın Qazax rayonunda fərqlənmə ilə bitirib.

1989-cu ildə Azərbaycan Yazıçılar Birliyi tərəfindən Moskvaya Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutuna, həmin ilin sonunda Azərbaycan Təhsil Nazirliyinin xətti ilə Yazıçılar Birliyi nəzdindəki Azərbaycan Bədii Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzi tərəfindən Estoniyaya, Tartu Universitetinə göndərilib.

Eyni müddətdə həm filologiya, həm də jurnalistika fakültələrində təhsil alaraq, Tartu Universitetini eston dilində bitirən ilk azərbaycanlı tələbədir.

2004-cü ildə ekstern yolu ilə Ankara Universitetini bitirib.

1987-ci ildən Azərbaycan, Türkiyə, Gürcüstan və Estoniya mətbuatında vaxtaşırı şeir və publisistik yazıları ilə çıxış edir.

1997-ci ildən Estoniya prezidentinin şəxsi tərcüməçisidir.

1998-ci ildən Tartu Universiteti Türk Dili Mərkəzi müdiridir.

2000-ci ildə Estoniya hökuməti tərəfindən Türkiyə və Estoniya arasında diplomatik və mədəni əlaqələrin inkişafında göstərdiyi xüsusi xidmətlərinə görə fəxri Estoniya vətəndaşlığı alan ilk türkdür.

"Eston və türk dillərində feil quruluşlarının müqayisəsi" (elmi rəhbəri akademik Ago Künnap) adlı elmi işi ilə dünya dilçiliyində Fin-Uqor və Türk-Tatar dilləri arasındakı qohumluq əlaqələrini araşdıran ilk azərbaycanlı alimdir.

Əsərləri eston, gürcü, rus, latış, alman dillərinə və tatar, qazax, qaqauz, Türkiyə türkcəsinə çevrilib. Müxtəlif illərdə 40-dan çox ictimai-siyasi, tarixi, elmi-mədəni məqalənin, 6 kitab və 1 monoqrafiyanın müəllifidir. Bir çox beynəlxalq simpozium və konfransların məruzəçisi və iştirakçısıdır.

Üzv olduğu ictimai-siyasi təşkilatlar

• Azərbaycan Yazıçılar Birliyi - üzv;
• Estoniya-Azərbaycan cəmiyyəti - sədr;
• Estoniya-Türkiyə Mədəni Əlaqələr cəmiyyəti - İdarə Heyətinin üzvü;
• Estoniya Akademik Şərqşünaslar cəmiyyəti - üzv;
• Estoniya Jurnalistlər Akademiyası - üzv;
• Estoniya Anavətən Partiyası - üzv;
• Dünya Azrbaycanlıları Konqresi - İdarə Heyətinin üzvü, sədr müavini;
• Tartu Universiteti Türk Dili Mərkəzi "Ərgənəkon" yayınları redaksiya heyəti - sədr;
• "Ulduz" jurnalı - redaksiya heyətinin üzvü.

Kitabları

• "Danüzünə dediklərim" - 2024;
• "Yenə canım söz gəzir" - 2014;
• "Qırx yaşım qırx sözüm" - 2004;
• "Türkcə-estonca, estonca-türkcə danışıq kitabçası" - 2004;
• "Türkcə-estonca, estonca-türkcə turist sözlüyü" - 2000;
• "Sənsiz ömrün bir ili" - 1999;

Redaktoru olduğu kitablar

• "Estonca-azərbaycanca sözlük" - 2005;
• "Nağıllar körpüsü" (Baltik xalqları nağılları) - 2005;
• "Türk Dünyası Yer Adları" - 1997;

Tərcümə etdiyi əsərlər

• "Danabaş kəndinin əhvalatları" (Cəlil Məmmədquluzadə);
• "Kim dedi ki, Simurğ quşu var imiş!" (Kamal Abdulla);
• "Mən burdayam İlahi" (Vaqif Səmədoğlu);
• "Dualar qalıcıdır" (Tuna Kiremitçi);
• "Halarvadı" (Bəhlul Abdullayev)

Xarici keçidlər

• Duyğulu könüllər (video)
• https://manera.az/index.php?newsid=11475
• Estoniyada yaşayan şair Xaqani Qayıblı ilə görüş keçirilib https://sumqayitfakt.az/index.php?newsid=9436&seourl=estoniyada-yaayan-air-xaqani-qaybl-il-gr-keirilib&seocat=medeniyyet Arxivləşdirilib 2020-06-06 at the Wayback Machine
• "Payız fonunda bir şairin portreti" Prof. Rüstəm Kamal Xaqani Qayıblı haqqında
• O yerlərlə nəfəs alıram Arxivləşdirilib 2015-02-06 at the Wayback Machine
• Publika.az şair və Estoniya prezidentinin türk dilləri üzrə şəxsi tərcüməçisi ilə müsahibəni təqdim edir
• Xaqani Qayıblının kitabı çıxıb Arxivləşdirilib 2014-03-20 at the Wayback Machine
• Azərbaycan şairi və tərcüməçisi Xaqani Qayıblı ilə oxucuların görüşü keçirilib
• Yeni nəşrlər: Xaqani Qayıblı-”Yenə canım söz gəzir” Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine
• “Qürbətin verdikləri aldıqlarının yanında bir qara quruşa dəyməz” Arxivləşdirilib 2014-07-07 at the Wayback Machine
• Baltik sahillərində böyük bir türk
• Estoniya prezidentinin azərbaycanlı tərcüməçisinin şeirləri
• Qürbətdə vətən ünvanı olmaq Arxivləşdirilib 2016-03-10 at the Wayback Machine
• Xaqani Qayıblının şeirlərində qürbəti yarmaq inadı
• Molla Vəli Vidadinin yadigarı: 3 prezidentin tərcüməçisi
• Borçalı Türkləri öz ulusal kimliyini çoxdan təsdiqləyib Arxivləşdirilib 2012-03-26 at the Wayback Machine
• İlgəyi qoparılmış qumbaranı xatırladan kitab Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine
• Şeirlər Arxivləşdirilib 2019-05-30 at the Wayback Machine
• Dünya söz-söz keçir məndən... Arxivləşdirilib 2016-03-04 at the Wayback Machine
• Ağ yuxu - Fərman Kərimzadə haqqında Arxivləşdirilib 2016-04-03 at the Wayback Machine
• Türklər İranda elə bir mövqedədirlər ki, bu mövqe ilə hesablaşmamaq mümkün deyil